Μια συμβολή   του ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ στον  πολιτιστικό τουρισμό.

 

Mια πολιτιστική διαδρομή είναι ένα εξειδικευμένο και επώνυμο τουριστικό προϊόν, ένα προϊόν πολιτιστικού τουρισμού, το οποίο διαμορφώνεται με βάση ένα συγκεκριμένο συνεκτικό στοιχείο. Η πρόταση  του ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ  αφορά στην οργάνωση σε ένα πρώτο πιλοτικό στάδιο μιας πολιτιστικής διαδρομής, με συνεκτικό στοιχείο τους αρχαίους χώρους θέασης και ακρόασης της Ηπείρου, με σκοπό να λειτουργήσει αυτή ως πρότυπο και για άλλες αντίστοιχες διαδρομές σε άλλες περιοχές της χώρας.OLYMPUS DIGITAL CAMERA

 

Σύμφωνα με την τελευταία στρατηγική μελέτη μάρκετινγκ του Ελληνικού Τουρισμού (εκπόνηση PRCMRB  και THR Ισπανίας, 2007) την οποία ανέθεσε ο ΕΟΤ, η χώρα πρέπει να στραφεί στη δημιουργία εξειδικευμένων επώνυμων (branded) προϊόντων με μορφή διαδρομών ή δικτύων, κάτι που δεν έχει γίνει επαρκώς μέχρι σήμερα. Στο χώρο του πολιτιστικού τουρισμού δεν υπάρχουν τέτοια προϊόντα από τα δεκάδες που θα μπορούσαν να οργανωθούν, με μόνη εξαίρεση τους λεγόμενους «κλασικούς γύρους». Ο λόγος είναι κυρίως η έλλειψη της παρέμβασης ενός φορέα, ο οποίος θ’ αναλάβει την οργάνωσή τους. Πρόκειται είτε για ένα φορέα ιδιωτικού τομέα, δηλ. μια εταιρεία διαχείρισης του προορισμού (destinationmanagementcompanyDMC) που σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία θα μπορούσε να είναι ένα νόμιμο τουριστικό γραφείο, είτε για ένα φορέα του ευρύτερου δημόσιου τομέα, δηλ. έναν οργανισμό διαχείρισης του προορισμού (destinationmanagementorganizationDMO) που θα μπορούσε να είναι μια αναπτυξιακή εταιρεία και οποιοσδήποτε άλλος δημόσιος ή ιδιωτικός μη κερδοσκοπικός φορέας. Χωρίς την ανάμειξη ενός DMO η απαιτούμενη οργάνωση δεν είναι δυνατή, καθώς ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις, κατά τις οποίες ιδιωτικοί φορείς –DMC– αναλαμβάνουν τη σχετική επένδυση και τον επιχειρηματικό κίνδυνο.

 

Ως εξειδικευμένο τουριστικό προϊόν η πολιτιστική διαδρομή προϋποθέτει οργάνωση και  τοποθέτηση στην αγορά, κάτι που φυσικά δεν μπορεί να κάνει το κεντρικό κράτος, αλλά ούτε και ο ΕΟΤ στη σημερινή του τουλάχιστον μορφή. Πριν από αυτά προϋποθέτει επιλογή του συνεκτικού στοιχείου, των χώρων επίσκεψης, τεκμηρίωση, η οποία θα διευκολύνει όχι μόνο τις ξεναγήσεις, αλλά και τη δημιουργία έντυπου και ηλεκτρονικού πληροφοριακού υλικού. Επίσης, απαιτείται οργάνωση των επισκέψεων μέσα στους αρχαιολογικούς χώρους, παράλληλα με  μικρές επεμβάσεις  γύρω από αυτούς.

 

Η τεκμηρίωση είναι πολύ σημαντική, εάν  λάβουμε υπόψη, ότι η τουριστική πελατεία μιας διαδρομής δεν είναι συνήθως – ή δεν είναι μόνο – το λεγόμενο γενικό κοινό, αλλά και άτομα με εξειδικευμένα ενδιαφέροντα π.χ. αρχαιολόγοι, ιστορικοί κ.λ.π.

 

Η τοποθέτηση της διαδρομής στην αγορά εσωτερικού και εισερχόμενου τουρισμού ως ένα  εξειδικευμένο προϊόν πολιτιστικού τουρισμού γίνεται από τουριστικά γραφεία, τα οποία οργανώνουν και τις αναγκαίες μετακινήσεις, κλείνουν διανυκτερεύσεις, γεύματα  κ.λ.π. Με αυτόν τον τρόπο προσφέρουν το προϊόν σε ολοκληρωμένη μορφή.

 

Το ΔΙΑΖΩΜΑ ανέλαβε σε συνεργασία με την Περιφέρεια Ηπείρου τη διαμόρφωση μιας τέτοιας διαδρομής, καθώς και τον τρόπο υλοποίησής της. Είχε προηγηθεί συνεννόηση με τα Υπουργεία Ανάπτυξης – Πολιτισμού – Τουρισμού και με την αξιοποίηση του Ε.Ο.Τ. Κατά συνέπεια πρόκειται για μια διαδρομή που προωθείται ουσιαστικά από τα τρία υπουργεία και τον ΕΟΤ (ο οποίος προτίθεται να τη στηρίξει στο ξεκίνημά της με δράσεις προβολής και δημοσίων σχέσεων) και υλοποιείται από την Περιφέρεια και το ΔΙΑΖΩΜΑ.

 

Το ΔΙΑΖΩΜΑ θα επιλέξει ένα «δρομολόγιο», μια σύνθεση της επίσκεψης αρχαίων θεάτρων και αντίστοιχων αρχαιολογικών χώρων και μουσείων, θα εξασφαλίσει την τεκμηρίωση και θα καταρτίσει το μη τουριστικό τμήμα του προγράμματος των επισκέψεων. Στο μη τουριστικό τμήμα περιλαμβάνονται τα κείμενα και το οπτικοακουστικό υλικό για  5 έντυπα -φυλλάδια (ένα ανά αρχαιολογικό χώρο και ένα συνολικό για τη Διαδρομή),  δύο αφισέτες, και ο κόμβος της διαδρομής. Προβλέπεται, επίσης, η καταγραφή των πρώτων μικρών επεμβάσεων που απαιτούνται για τη βελτίωση της προσπέλασης στους χώρους, καθώς και τη βελτίωση της πολιτιστικής εμπειρίας, στις οποίες περιλαμβάνονται οι αναγκαίες ενημερωτικές πινακίδες, μικρές  επεμβάσεις προσπέλασης κ.λ.π.  Περιλαμβάνονται, ακόμη, το σκεπτικό και οι όροι επιλογής διαφημιστικού γραφείου που θα καταρτίσει τον λογότυπο και το δημιουργικό του έντυπου και ηλεκτρονικού υλικού της Διαδρομής.

 

Είναι προφανές ότι το ΔΙΑΖΩΜΑ δεν μπορεί να οργανώσει το τουριστικό (εμπορικό) πακέτο της διαδρομής, δηλ. να εξασφαλίσει τις τουριστικές υπηρεσίες (τουριστικά λεωφορεία, ξενοδοχεία, εστίαση κ.λ.π.), ούτε να υπεισέλθει στο χρονικό πρόγραμμα της περιήγησης (π.χ. μία ημέρα ή περισσότερες), με μόνη εξαίρεση τα ωράρια των επισκέψεων, που θα  είναι συγκεκριμένα και συμφωνημένα με την κάθε τοπική εφορεία. Κατά συνέπεια, το τουριστικό πακέτο θα το αναλάβει ένα ή περισσότερα τουριστικά γραφεία.

 

Ας σημειωθεί ότι οποιοδήποτε τουριστικό γραφείο (κατά την ελληνική νομοθεσία μόνο τα νόμιμα τουριστικά γραφεία μπορούν να οργανώνουν εκδρομές και περιηγήσεις σε εμπορική βάση Ν.393/76 άρθρ.1) θα μπορούσε να έχει οργανώσει ή να οργανώσει οποτεδήποτε στο μέλλον μια τέτοια διαδρομή.  Μέχρι σήμερα, αυτό δεν έχει συμβεί, παρά μόνο ευκαιριακά για ένα ή δύο θέατρα της Ηπείρου. Από την άλλη, το ζητούμενο δεν είναι να οργανωθεί απλά μια εκδρομή τουριστικού γραφείου, αλλά ένα «επώνυμο (branded)  τουριστικό προϊόν» που να χαρακτηρίζεται  από ποιότητα, και μάλιστα  με την «εγγύηση» της Πολιτείας,  του αρμόδιου φορέα της αποκέντρωσης –της Περιφέρειας- και ενός πολιτιστικού φορέα, όπως το ΔΙΑΖΩΜΑ, το οποίο θα του προσδίδει «προστιθέμενη αξία» και θα λειτουργεί ως παράγοντας ποιότητας στη συνείδηση του δυνητικού τουρίστα.

 

Θα πρέπει εξ’ αρχής να σημειωθεί ότι το εγχείρημα της διαμόρφωσης μιας τέτοιας διαδρομής στην ‘Ήπειρο, σε μια μη ιδιαίτερα τουριστική περιφέρεια της Χώρας (παρά την ύπαρξη σημαντικών τουριστικών πυρήνων στα παράλια) δεν είναι εύκολο, διότι δεν υπάρχει «έτοιμη» τουριστική πελατεία-μαγιά στα μεγέθη, όπως υπάρχει σε άλλες περιοχές π.χ. Αττική, Κρήτη κ.λ.π. Αυτό, όμως, καθιστά το εγχείρημα πιο σημαντικό και πρωτότυπο για την περιοχή. Η αναμενόμενη τα πρώτα χρόνια τουριστική πελατεία, προς την οποία και θα  στραφεί το στοχευμένο μάρκετινγκ της διαδρομής, είναι εσωτερική κυρίως, αλλά  και, σε μικρότερα μεγέθη, εισερχόμενη: άτομα με υψηλό μορφωτικό επίπεδο και πολιτιστικά ενδιαφέροντα, είτε από το γενικό κοινό, είτε ανάμεσα στους ειδικούς επιστήμονες πχ ιστορικούς , αρχαιολόγους, αρχιτέκτονες, αλλά και θεατρολόγους, σκηνοθέτες, ηθοποιούς κ.λ.π.

 

Οι εργασίες, τις οποίες έχει αναλάβει το ΔΙΑΖΩΜΑ έναντι της Περιφέρειας, αποτελούν ένα ολοκληρωμένο έργο -«φάκελο» που έχει ήδη δρομολογηθεί. Ο ίδιος φάκελος θα υποβληθεί για έγκριση στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο του Υπουργείου Πολιτισμού. Επιπλέον, το ΔΙΑΖΩΜΑ θα προωθήσει την ηλεκτρονική ξενάγηση της διαδρομής με σχετική εφαρμογή, όπως έχει ήδη κάνει για τους χώρους της Αρχαίας Μεσσήνης, της Επιδαύρου και των Δελφών.

 

Δεδομένου, ότι το συγκεκριμένο προϊόν θα πρέπει να είναι υψηλού ποιοτικού επιπέδου, συμφωνήθηκε το ΔΙΑΖΩΜΑ να δημιουργήσει συγκεκριμένες προϋποθέσεις, δηλ. κατάρτιση Σχεδίου Πρόσκλησης Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος  για την πραγματοποίηση της διαδρομής εκ μέρους ενός ή περισσοτέρων τουριστικών γραφείων, το οποίο επίσης έχει ολοκληρωθεί. Στόχος είναι οι περιηγήσεις να είναι ποιοτικά άρτιες (ως «άρτιες» δεν νοούνται κατ’ ανάγκην οι «πολυτελείς») και να συγκεντρώνουν εκ των προτέρων πιθανότητες επιτυχίας. Δηλαδή:

 

         θα υπάρχει πραγματική δικτύωση με ΤourOperators και τουριστικά γραφεία, που διακινούν πολιτιστικό τουρισμό και γενικά τουρισμό ειδικών ενδιαφερόντων  στην Ελλάδα και το Εξωτερικό (archeologyT.Os, classicaltours  Τ.Os κλπ),

 

         οι  τουριστικές υπηρεσίες θα είναι άρτιες (η προϋπόθεση αυτή περιλαμβάνει μια σειρά άλλων παροχών και  αναλύεται στις επί μέρους τουριστικές υπηρεσίες).

 

Όλα τα παραπάνω  αποτελούν ένα σύνολο οργανωτικών ενεργειών, που συνιστούν ένα πρόγραμμα διαμόρφωσης και λειτουργίας μιας πολιτιστικής διαδρομής, σε ένα πρώτο –άμεσο- επίπεδο. Ταυτόχρονα, επιχειρείται η ολοκλήρωση της Διαδρομής με τις αναγκαίες επεμβάσεις τόσο στις απαιτούμενες  υποδομές, όπως :

 

         υποδομές μεταφορών για τη διασύνδεση των μνημείων

 

         ηλεκτρομηχανολογικές υποδομές π.χ. ηλεκτροφωτισμός, πυρασφάλεια κλπ,

 

         υποδομές πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών

 

         χώροι εξυπηρέτησης του κοινού (πωλητήρια, εκδοτήρια κ.λ.π.), 

 

όσο και στα ίδια τα μνημεία, όπως:

 

         αναστηλώσεις

 

         εξωραϊσμός χώρων

 

         αντιμετώπιση θεμάτων ασφάλειας επισκεπτών.

 

Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται σε ένα μεσοπρόθεσμο επίπεδο η ένταξη των αναγκαίων έργων στο Πρόγραμμα Στήριξης της 5ης προγραμματικής περιόδου (ΣΕΣ 2014-20120).

 

Ελπίζουμε ότι η προσέγγιση αυτή θα αποτελέσει τη βάση για ένταξη σε κοινοτικά  χρηματοδοτικά προγράμματα και άλλων παρόμοιων διαδρομών, με την προϋπόθεση ότι  είναι  σύμφωνες  με τη φιλοσοφία του ΣΕΣ, ότι συνδέουν δηλαδή πολιτιστικά στοιχεία με τη βιώσιμη ανάπτυξη και την πραγματική οικονομία και μάλιστα με έναν από τους πιο δυναμικούς κλάδους της, τον Τουρισμό. Παρακάτω παρουσιάζουμε τέσσερα αρχαία θέατρα με στοιχεία που ευγενικά μας παραχώρησε  το ΔΙΑΖΩΜΑ. 

Θέατρο της Δωδώνης 

Το θέατρο της Δωδώνης είναι ένα από τα μεγαλύτερα της αρχαιότητας με χωρητικότητα 15.000-17.000 περίπου θεατών. Οικοδομήθηκε στις αρχές του 3ου αι. π.Χ., επί βασιλείας Πύρρου (297-272 π.Χ.) και συνδέεται με την τέλεση των Ναίων, γιορτή προς τιμήν του Ναΐου Διός. Τα Νάια τελούνταν πιθανότατα κάθε τέσσερα χρόνια και περιλάμβαναν αγώνες γυμνικούς (αθλητικούς), δραματικούς (παραστάσεις τραγωδίας και κωμωδίας), πιθανότατα μουσικούς και ιππικούς καθώς και αρματοδρομίες.

 

Το θέατρο είναι χτισμένο σε φυσική κοιλότητα του εδάφους. Το υλικό δόμησης του κοίλου είναι κυρίως ο μικριτικός υπόλευκος ασβεστόλιθος αλλά εντοπίζεται και ο φαιός ασβεστόλιθος στην κατασκευή των παρόδων, της σκηνής και ορισμένων εδωλίων του κοίλου. Για τη δημιουργία μεγαλύτερου κοίλου (135 μ. διάμετρος) κατασκευάστηκε περιμετρικά αναλημματικός τοίχος με πύργους στην πρόσοψη που υπολογίζεται ότι κατά την αρχαιότητα ήταν τουλάχιστον κατά 10 μ. ψηλότεροι. Τέσσερις οριζόντιοι διάδρομοι χωρίζουν το κοίλο σε τρία τμήματα με 55 σειρές καθισμάτων (εδωλίων) συνολικά. Τα δύο κατώτερα τμήματα διαιρούνται με κλίμακες σε 9 κερκίδες και το ανώτερο σε 18. Οι πύργοι στα άκρα του κοίλου έφεραν κλίμακες για την προσέλευση και αποχώρηση των θεατών. Στο κατώτερο διάζωμα υπήρχαν καθίσματα για επίσημα και τιμώμενα πρόσωπα (προεδρία).

 

Η ορχήστρα, κατασκευασμένη με ένα κέντρο, έχει σχήμα ελλιπούς κύκλου (διαμ. 18,70 μ.). Στην περιφέρειά της υπάρχει οχετός αποχέτευσης ομβρίων υδάτων που οδηγούνται έξω από το θέατρο στο καρστικό υπέδαφος της περιοχής . Στο κέντρο διατηρείται η βάση του βωμού του Διονύσου (θυμέλη). 

 

Η ορθογώνια σκηνή (31,20μ. Χ 9,10μ.) αρχικά είχε δύο τετράγωνα παρασκήνια και τέσσερις πεσσούς ενδιάμεσα για τη στήριξη ξύλινου προσκηνίου. Εκατέρωθεν ήταν οι είσοδοι στην ορχήστρα (πάροδοι). Μετά την καταστροφή των Αιτωλών (219 π.Χ.), η σκηνή αποκτά λίθινο προσκήνιο με 18 ιωνικά ημικιόνια και δύο βοηθητικά προσκτίσματα στα άκρα των παρασκηνίων. Στις παρόδους κατασκευάζονται δύο μνημειακά πρόπυλα με διπλές εισόδους από ιωνικούς ημικίονες. Τμήμα του σκηνικού οικοδομήματος προς τα νότια αποτελεί δωρική στοά με οκτάπλευρους στύλους , η οποία επικοινωνούσε με τη σκηνή με τοξωτή πύλη. 

 

Στα χρόνια του Αυγούστου το θέατρο μετατράπηκε σε αρένα για θηριομαχίες και μονομαχίες. Στο κατώτερο τμήμα του κατασκευάστηκε τοίχος για την προστασία των θεατών, ο οποίος απέκοψε το προσκήνιο και τη σκηνή και δημιούργησε ωοειδή κονίστρα. Τα παρασκήνια μετατράπηκαν σε τριγωνικά δωμάτια φύλαξης ζώων, ενώ στο κέντρο του τοίχου της αρένας κατασκευάστηκε ορθογώνια κόγχη για καταφύγιο των αγωνιζομένων.

 

ΓιώργοςΣμύρης
Αρχιτέκτων- Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής Δωδώνης

 

Ελένη Σκαλιστή
Αρχαιολόγος

 

Αρχαίο θέατρο Κασσώπης

 

Στην ανατολική πλευρά της Κασσώπης και σε επαφή με την κύρια οδό που διέσχιζε κατά μήκος την πόλη, βρίσκεται η Αγορά, ένας υπαίθριος χώρος που τον 3ο – αρχές 2ου αιώνα π.Χ. απέκτησε -πλαισιωμένος από δημόσια οικοδομήματα- μνημειακή διαμόρφωση και αποτέλεσε το πολιτικό, διοικητικό και θρησκευτικό κέντρο της πόλης.

 

Στο πλαίσιο της μνημειακής αυτής διαμόρφωσης του χώρου της Αγοράς, στο β΄ μισό του 3ου αιώνα π.Χ., στο ανατολικό άκρο της Αγοράς, δημιουργήθηκε ένα οικοδόμημα στον τύπο του Θεάτρου, που έχει θεωρηθεί ως μικρό Θέατρο ή Ωδείο της πόλης Κατ’ άλλους χρησίμευε ως Βουλευτήριο, ο χώρος δηλαδή συνεδριάσεων των Κασσωπαίων.

 

Ο προσανατολισμός του κτιρίου αποκλίνει από τον κύριο άξονα της Αγοράς και στρέφεται ελαφρώς προς τα βορειοδυτικά. Το κοίλο είχε διάμετρο 46 μ. και τρείς (3) κλίμακες το διαιρούσαν σε τέσσερις (4) κερκίδες με είκοσι μία (21) σειρές εδωλίων, λαξευμένων στο φυσικό βράχο με χωρητικότητα 2000 θέσεων περίπου.

 

Η σκηνή του μικρού Θεάτρου (ή Βουλευτηρίου) ήταν ορθογώνια, διαστάσεων 15,40 × 7,60 μ. και πλαισιωνόταν από τα παρασκήνια, δύο πλευρικά δωμάτια, που εκτείνονταν προς την ορχήστρα, διαμορφώνοντας το προσκήνιο.

 

Το κοίλο περικλειόταν από περίβολο, ενώ στην ανατολική πλευρά του Θεάτρου και σε επίπεδο ψηλότερα από την απόληξη των κερκίδων δημιουργήθηκε στωικό οικοδόμημα με διπλή κιονοστοιχία, για την κάλυψη πρακτικών, πιθανότατα, αναγκών.
 

 

ΓεώργιοςΡήγινος
Αρχαιολόγος

 

Ρωμαϊκό Ωδείο
Νικόπολης

 

 

Στη σημερινή χερσόνησο της Πρέβεζας, στη νοτιοδυτική Ήπειρο και σε απόσταση μόλις 6 χλμ. από την πρωτεύουσα του ομώνυμου Νομού, ανεγέρθηκε από τον Οκταβιανό Αύγουστο -σε ανάμνηση της Νίκης του επί του Μάρκου Αντωνίου και της Κλεοπάτρας στη ναυμαχία του Ακτίου το 31 π.Χ.- η Νικόπολη.

 

Στο κέντρο της ρωμαϊκής πόλης, στο χώρο όπου προοριζόταν για τα δημόσια οικοδομήματα, βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα και καλύτερα διατηρημένα -παρά τις λεηλασίες που δέχθηκε κατά καιρούς- μνημεία της Νικόπολης, το ρωμαϊκό Ωδείο. Η πρόσβαση επιτυγχάνεται σήμερα μέσα από τη μνημειακή δυτική κεντρική πύλη των παλαιοχριστιανικών τειχών, τη λεγόμενη «Αραπόπορτα» ή μέσα από δίκτυο στενών αγροτικών δρόμων περιμετρικά του. Πρόκειται για ένα μικρό στεγασμένο θέατρο, με χωρητικότητα 1000 ατόμων, περίπου, που οικοδομήθηκε στα χρόνια του Αυγούστου και επισκευάστηκε στα τέλη του 2ου – αρχές 3ου αιώνα μ.Χ. Προοριζόταν κυρίως για μουσικές και θεατρικές εκδηλώσεις, ομιλίες και συζητήσεις ρητόρων κ.α., ωστόσο πιθανότατα χρησιμοποιούνταν και ως βουλευτήριο, όπως μαρτυρεί και η θέση του κοντά στην αγορά.

 

Το μνημείο συγκεντρώνει ως ένα βαθμό τα τυπικά χαρακτηριστικά των αντίστοιχων κτιρίων του 1ου αιώνα π.Χ. και κατασκευαστικά ακολουθεί τη λογική των ρωμαϊκών θεάτρων της περιόδου. Εδράζεται εξ ολοκλήρου σε κτιστή υποδομή που δημιουργήθηκε από τρείς επάλληλες στοές και όχι σε φυσικά επικλινή θέση, όπως συνηθίζεται με τα αρχαία ελληνικά θέατρα. Τα βασικά του μέρη αποτελούν η σκηνή, η ημικυκλική ορχήστρα και το κοίλο.

 

Το σκηνικό οικοδόμημα ήταν διώροφο και διέθετε επιμελημένη πρόσοψη. Τρείς είσοδοι εξασφάλιζαν την πρόσβαση στο δρόμο βόρεια του Ωδείου. Μπροστά από τη σκηνή ένας στενός διάδρομος 0,90 μ. πλάτος και βάθος 2,82 μ. χρησίμευε πιθανότατα στην ανύψωση της αυλαίας σε κάθε παράσταση και στην αποθήκευση των σκηνικών.

 

Η ημικυκλική ορχήστρα, καλυμμένη από πολύχρωμα γεωμετρικά μαρμαροθετήματα, φιλοξενούσε κινητά καθίσματα για τους επισήμους. Οι καμαροσκεπείς και πλακοστρωμένες πάροδοι στα αριστερά και στα δεξιά, εξασφάλιζαν την πρόσβαση και διευκόλυναν την κίνηση των θεατών. Μία ακόμη δίοδος, με πλακοστρωμένο δάπεδο και τοίχους επενδυμένους  με πλάκες, στο μέσον του κοίλου χρησίμευε στην άμεση επικοινωνία των στοών κάτω από κοίλο με την ορχήστρα.

 

Το κοίλο, χωρισμένο σε δύο διαζώματα, αποτελούνταν από είκοσι (20) σειρές εδωλίων, επενδυμένων με λευκές πλάκες από ντόπιο ασβεστόλιθο, ενώ η πρόσβαση των θεατών επιτυγχάνονταν από επιμέρους μικρότερες κλίμακες στα πλάγια και στο κέντρο. Μικρά ορθογώνια ανοίγματα, που επικοινωνούσαν με τις στοές που στήριζαν το κοίλο, όπως αυτά που διακρίνονται στη 10η σειρά, ενίσχυαν κατά κάποιο τρόπο την εν γένει ακουστική του μνημείου.

 

Η ακριβής χρονολόγηση του εν λόγω μνημείου, μοναδικού με τα μέχρι σήμερα δεδομένα για την περιοχή της βορειοδυτικής Ελλάδας, δεν μας είναι με ακρίβεια γνωστή. Αδιάψευστοι μάρτυρες της χρήσης του θα μπορούσαν να αποτελέσουν ωστόσο τα τετρακόσια τρία (403) χάλκινα νομίσματα, χαρακτηριστικά όλων των περιόδων λειτουργίας του νομισματοκοπείου της Νικόπολης, που βρέθηκαν κατά τις εργασίες αποχωμάτωσης του διαδρόμου μπροστά από το σκηνικό οικοδόμημα του Ωδείου, ενισχύοντας την άποψη περί της χρήσης του τουλάχιστον έως και το β΄ μισό του 3ου αιώνα μ.Χ.

 

Γεώργιος Ρήγινος
Αρχαιολόγος

 

 

 

 Αρχαίο θέατρο
των Γιτάνων

 

Το αρχαίο θέατρο των Γιτάνων βρίσκεται στη Γιτάνη του Δήμου Φιλιατών, στον νομό Θεσπρωτίας.
Κτίστηκε στα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ., εποχή αυξημένης οικοδομικής δραστηριότητας στην Ήπειρο, ιδιαίτερα επί της βασιλείας του Πύρρου, και περίοδο άνθισης της Γιτάνης. Καταστράφηκε από τους Ρωμαίους το 167 π. Χ.

 

Το θέατρο είναι κτισμένο στο κατώτερο επίπεδο του οικισμού, έξω από τα τείχη, και προστατεύεται από προτείχισμα. Επιπλέον φυσική προστασία προσφέρει ο ποταμός Καλαμάς προς τον οποίο είναι προσανατολισμένο.

 

Φαίνεται ότι το θέατρο κτίστηκε εξαρχής λίθινο και ως υλικό κατασκευής χρησιμοποιήθηκε κυρίως ο λευκός ασβεστόλιθος. Η ορχήστρα σχηματίζει πλήρη κύκλο που φέρει εγγεγραμμένο τετράγωνο και τέμνεται από το προσκήνιο. Το κοίλο αποτελείται από εικοσιοκτώ σειρές εδωλίων, σε δύο διαζώματα, ενώ είναι πιθανή και η ύπαρξη επιθεάτρου. Αποκαλύφθηκαν τέσσερις κλίμακες που διαιρούν το κοίλο σε πέντε κερκίδες, στις οποίες θα πρέπει να προστεθούν άλλες δύο –σήμερα μισοκατεστραμένες- στα άκρα του κοίλου.

 

Τα εδώλια του θεάτρου είναι κατασκευασμένα από επιμελώς επεξεργασμένο ασβεστόλιθο και πολλά φέρουν στην πρόσθια πλευρά εγχάρακτες επιγραφές με ονόματα ανθρώπων. Οι αναλημματικοί τοίχοι που στήριζαν το κοίλο δεν έχουν αποκαλυφθεί πλήρως.

 

Η σκηνή είναι ένα ορθογώνιο λίθινο κτίσμα με διαστάσεις 15,50 Χ 5,50 μέτρα. Στο εσωτερικό της αποκαλύφθηκε πεσσοστοιχία, αποτελούμενη από επτά ορθογώνιους πεσσούς, η οποία θα στήριζε την οροφή του σκηνικού οικοδομήματος. Στο κέντρο της σκηνής υπάρχει ένα θυραίο άνοιγμα, από το οποίο θα έμπαιναν οι ηθοποιοί, ενώ το δάπεδό της είναι κατασκευασμένο από λατύπη και πατημένο χώμα.

 

Στην πρόσοψη της σκηνής διαμορφώνεται προσκήνιο του οποίου ο στηλοβάτης σώζεται σε μήκος 15,50 και μέσο πλάτος 0,50 μέτρων. Στις δύο πλευρές της σκηνής υπήρχαν τετράγωνα παρασκήνια.

 

Η έντονη διαβρωτική δράση του παρακείμενου ποταμού Καλαμά δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στον χώρο του θεάτρου και καθιστά αναγκαία τη λήψη των απαραίτητων μέτρων προστασίας. Όταν ο Καλαμάς υπερχειλίζει, το νερό καλύπτει τη σκηνή, την ορχήστρα και τις πρώτες σειρές εδωλίων. Επιπλέον, η κυκλοφορία των υπογείων υδάτων, τα οποία συντελούν στη διάλυση του ήδη σαθρού γυψολιθικού υποβάθρου της περιοχής, έχει ως αποτέλεσμα την κλίση όλου του κοίλου προς τα δυτικά και τις μετατοπίσεις των εδωλίων από την αρχική τους θέση.

 

Μετά τις εργασίες ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου των Γιτάνων, οι οποίες ολοκληρώθηκαν τον Ιούνιο του 2009, το θέατρο έχει ενταχθεί στη διαδρομή περιήγησης των επισκεπτών.

 

* Ως προσωρινό μέτρο για την προστασία του θεάτρου από τις πλημμύρες του Καλαμά έχει κατασκευαστεί τοιχίο-ανάχωμα στο πλαίσο των εργασιών ανάδειξης του χώρου.

Θεοδώρα Λάζου
Ιστορικός, Αρχαιολόγος

 

ΠΗΓΗ: ΔΙΑΖΩΜΑ

 

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ