Συμβολική φωταγωγία στη Μεγάλη Βρετανία ένα χρόνο μετά την επιβολή του πρώτου λοκντάουν. Μνήμη μιας πολύνεκρης πανδημίας: απολογισμός από τη Ζωή Κατζαγιαννάκη.Η ενός λεπτού σιγή στις 12 το μεσημέρι της 23ης Μαρτίου του 2021, ίσως ήταν η πιο ηχηρή «φωνή» μέσα στον ένα χρόνο λοκντάουν που βίωσε το Ηνωμένο Βασίλειο. Μια «φωνή» για όλες εκείνες που σιώπησαν τόσο αναπάντεχα σε έναν χρόνο που χαρακτηρίστηκε από τον Μπόρις Τζόνσον «ένας από τους πιο δύσκολους για την ιστορία της χώρας».
Και ήταν. Πολλοί έχασαν τους δικούς τους ανθρώπους μέσα σε λίγες ημέρες, και άλλοι πρέπει να θεωρούμε τους εαυτούς μας τυχερούς που τα μέτρα μας καθυστερούν από το να αγκαλιάσουμε την οικογένειά μας, να γελάσουμε με τους φίλους μας, να ξαναζήσουμε μια καθημερινότητα που φαντάζει στο μεταξύ αρκετά μακρινή.
Στις 23 Μαρτίου του 2020 ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον χαρακτηρίστηκε ως ο «καθυστερημένος» της Ευρώπης στη λήψη της απόφασης να εφαρμοστεί εθνικό λοκντάουν και ένα χρόνο μετά ως ο πιο αποτελεσματικός στη διεξαγωγή των εμβολιασμών. Μια τέτοια μεγάλη αντίθεση δείχνει και το πόσο άλλαξαν τα πράγματα στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Τα λάθη της πρώτης φάσης
Μέχρι την ημέρα της απόφασης τα θύματα του κορωνοϊού, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της κυβέρνησης, είχαν φτάσει τα 938, δυστυχώς ένα χρόνο μετά, παρά το γρήγορο ρυθμό εμβολιασμών και βέβαια της υπεράνθρωπης και ηρωικής αντίδρασης του NHS, του Εθνικού Συστήματος Υγείας της Αγγλίας, οι νεκροί ξεπερνούν σήμερα τις 126 χιλιάδες.
Η αρνητική αυτή πρωτιά της Βρετανίας, ως της χώρας με τα περισσότερα θύματα κορωνοϊού στην ευρωπαϊκή ήπειρο (και πέμπτη στον κόσμο), είναι κάτι που δύσκολα θα αποβάλει, αφού της υπενθυμίζει τους λάθος χειρισμούς της στην πανδημία.
Πέρα από τη «μουδιασμένη» αντίδραση της κυβέρνησης στις πρώτες εβδομάδες της εμφάνισης του κορωνοϊού στη Μεγάλη Βρετανία, και ενώ το καλοκαίρι του 2020 φαινόταν ότι ο κορωνοϊός ήταν υπό έλεγχο, ασκείται ακόμα και σήμερα έντονη κριτική στους χειρισμούς της κυβέρνησης που την οδήγησαν στο δεύτερο καθολικό λοκντάουν τεσσάρων εβδομάδων, το οποίο ξεκίνησε στις 5 Νοεμβρίου, και τελικά στο τρίτο και δραματικότερο για τη χώρα καθολικό λοκντάουν στις 6 Ιανουρίου του 2021, αφού τα ημερήσια κρουσμάτα κορωνοϊού άγγιξαν μέχρι και τις 60 χιλιάδες.
Μέχρι τότε ήταν άγνωστη για τη χώρα η μετάλλαξη του γνωστού πλέον βρετανικού στελέχους, που αύξησε δραματικά τη μεταδοτικότητα αιφνιδιάζοντας ουσιαστικά την κυβέρνηση και το επιστημονικό επιτελείο, παρά τα 37 δις λίρες που έχουν ξοδευτεί στο σύστημα εντοπισμού και ιχνηλάτησης των κρουσμάτων (NHS Test and Trace).
Μνήμη και προβληματισμός
Η επέτειος από το πρώτο καθολικό λοκντάουν είναι μια ημέρα μνήμης αλλά και μια «ημέρα προβληματισμού» για τον καθένα από εμάς ξεχωριστά αλλά και για την κυβέρνηση. «A lesson to learn» επιμένουν οι περισσότεροι βουλευτές της κυβέρνησης αλλά και ο ίδιος ο πρωθυπουργός που ερωτάται τι θεωρεί ότι έκανε λάθος σε αυτό το δύσκολο χρόνο για την χώρα.
Ίσως η άγνοια ως προς την πανδημία και την εξάπλωσή της να ήταν ένας από τους βασικούς λόγους που τα πράγματα πήραν αυτή την τροπή. Στη σύγχρονη κοινωνία οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε βιώσει αντίστοιχες καταστάσεις, όμως στον 21ο αιώνα σίγουρα μπορούμε πια να πούμε με βεβαιότητα ότι η πληροφορία μεταδίδεται με το γρηγορότερο τρόπο και πως οι εικόνες από την Γιουχάν, την πόλη όπου όλα ξεκίνησαν, θα μείνουν σε όλους χαραγμένες στη μνήμη.
Πλέον, φαίνεται πως όντως η βρετανική κυβέρνηση πήρε ένα μάθημα. Για αυτό και προσπαθεί να αποτρέψει οποιοδήποτε «λάθος» που θα αποβεί μοιραίο για την χώρα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως υπό τον φόβο εισαγωγής τρίτου κύματος από την Ευρώπη, ο πρωθυπουργός θα εφαρμόσει από τη Δευτέρα νόμο που θα επιβαρύνει με 5.000 λίρες πρόστιμο όποιον αποφασίσει να κάνει ταξίδι προς το εξωτερικό, χωρίς σημαντικό λόγο (για τουλάχιστον μέχρι τις 17 Μαΐου με βάση τα έως τώρα δεδομένα).
Ένας χρόνος που άλλαξε τους ανθρώπους
Ο χρόνος αυτός άλλαξε ριζικά τους Βρετανούς, και όχι μόνο από την πιο διαδεδομένη συνήθειά τους να περνάνε την ώρα τους στις παμπ και να ξεχνούν κάθε κανόνα υγιεινής και αποστάσεων. Τους άλλαξε κυρίως ψυχικά. Πολλοί θέλησαν να βρεθούν εθελοντικά στη πρώτη γραμμή και σίγουρα πια όλοι νοιάζονται έστω και λίγο παραπάνω για τον συνάνθρωπό τους, τη φύση και τον αθλητισμό. Σε μία χώρα 68 εκατομμυρίων ανθρώπων μια τέτοια κατάσταση φαίνεται πως όχι μόνο δεν τους απομάκρυνε αλλά τους ένωσε ακόμα περισσότερο.
Οι σειρήνες από ασθενοφόρα στους δρόμους, οι ουρές σε σουπερμάρκετ, τα άδεια ράφια από βασικά είδη ανάγκης για κάποιο διάστημα, η εργασία από το σπίτι, τα κλειστά καταστήματα, ακόμα και η απαγόρευση ξεκούρασης σε ένα παγκάκι, ήταν κάποια από εκείνα τα οποία σε αλλάζουν χωρίς να το καταλάβεις. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι όποιος έμεινε στην Αγγλία τις τελευταίες 365 ημέρες, δηλαδή από τις 23 Μαρτίου του 2020 μέχρι σήμερα βίωσε 195 ημέρες εθνικού αποκλεισμού.
Και προφανώς αυτό θα έχει αντίκτυπο στη χώρα για καιρό ακόμα, πνευματικό, ανθρωπιστικό, εργασιακό και οικονομικό. Η χώρα άλλωστε για το 2020 είχε τη μεγαλύτερη μείωση του ΑΕΠ, κατά 9.9%, που είχε να αντιμετωπίσει από το 1709. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και κατά τη διάρκεια των δυο παγκοσμίων πολέμων η οικονομία της Βρετανίας δεν είχε χτυπηθεί τόσο πολύ.
Με δύναμη προς το μέλλον
Και μέσα σε όλη τη βιαιότητα της πανδημίας, με τα δεκάδες μαγαζιά που κλείνουν, τις εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας που χάνονται, η χώρα έχει να αντιμετωπίσει και το Brexit που ήδη έχει επιφέρει προβλήματα στη βασική λειτουργία της χώρας και στην συνύπαρξή της με άλλες αγορές.
Μα τώρα όλα αυτά τα προβλήματα δε δείχνουν να είναι εκείνα που απασχολούν τους περισσότερους. Όσο και αν τα σύνορα «μεγάλωσαν» για το Ηνωμένο Βασίλειο, οι άνθρωποι φαντάζουν πιο δυνατοί και έτοιμοι για την επόμενη μέρα.
«Οι εμβολιασμοί είναι ο δρόμος προς την ελευθερία» επαναλαμβάνει διαρκώς ο Μπόρις Τζόνσον και η Βρετανία έχει διανύσει ήδη το μισό, αφού σχεδόν 29 εκατομμύρια πολίτες έχουν λάβει τη πρώτη δόση του εμβολίου, ενώ πάνω από 2 εκατομμύρια έχουν λάβει ήδη τη δεύτερη.
Η νύχτα της 23ης Μαρτίου, της επετείου του πρώτου εθνικού λοκντάουν, φωτίστηκε συμβολικά για να δώσει ελπίδα στις ημέρες που έρχονται. Άνθρωποι άναψαν φακούς και κεριά στις πόρτες των σπιτιών τους, ενώ εμβληματικά κτήρια απ’ άκρη σε άκρη σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο όπως το London Eye, το στάδιο Wembley, το κάστρο του Κάρντιφ φωταγωγήθηκαν και μετατράπηκαν σε φάρους ελπίδας.
Ζωή Κατζαγιαννάκη, Λονδίνο
