Η 15η documenta ξεκινά τo 2022. Η διεθνής έκθεση τέχνης στο Κάσελ παρουσιάζεται διαφορετικά μετά την έντονη κριτική που δέχθηκε η προηγούμενη. Παρόλα αυτά παραμένει νεφελώδες τι ακριβώς περιμένει τους επισκέπτες.Σταυρωμένα χέρια, σχοινιά και πολύ χρώμα. Aπό τα μέσα Δεκεμβρίου η 15η documenta κάνει αισθητή την παρουσία της στο Κάσελ. Στην πρόσοψη ενός πρώην πολυκαταστήματος λογότυπα και επιγραφές δίνουν μια γεύση της 15ης διεθνούς έκθεσης σύγχρονης τέχνης στον κόσμο. Το Ruruhaus είναι ένας επίσης χώρος όπου θα παρουσιαστεί η έκθεση το 2022.

Το λογότυπο της ‘documenta fifteen’, όπως είναι το επίσημο όνομά της, είναι γεμάτο χρώματα σε αντίθεση με την προκατοχό της που ήταν μαυρόασπρη. Ταίριαζε τότε βέβαια με το ύφος της εποχής μια και η documenta 14 ξεκίνησε το 2017 μέσα στην κρίση. Η ίδια άφησε έλλειμμα 7,6 εκατομμυρίων ευρώ και θεωρήθηκε πολύ δασκαλίστικη και δυσνόητη.

Οι αλλαγές τώρα βρίσκονται σε εξέλιξη. Η διευθύντρια Ανέτε Κούλενκαμπφ έφυγε και η Ζαμπίνε Σόρμαν διορίστηκε νέα γενική διεθύντρια. Το γεγονός ότι αλλάζουν οι διευθυντές είναι παράδοση στη documenta. Το γεγονός όμως ότι η ινδονησιακή ομάδα ruangrupa ανέλαβε την καλλιετχνική διεύθυνση προκάλεσε ποικίλα σχόλια.

Εμπόδιο ο κορωνοϊός

Το 2020 η documenta βρέθηκε επίσης στη σκιά του κορωνοϊού. Η πανδημία εμποδίζει τη διοργάνωση της έκθεσης εξαιτίας του διεθνούς χαρακτήρα της. «Το 2020 με τις δυσκολίες του μας ανάγκασε να ξανασκεφτούμε τα πράγματα», λέει η Ζαμπίνε Σόρμαν. Εντωμεταξύ έγιναν όλοι ‘επαγγελματίες’ στις ψηφιακές συναντήσεις. Παρά τις δυσκολίες έγιναν μεγάλα βήματα στον προγραμματισμό της documenta δεκαπέντε. Ο γενικός σχεδιασμός είναι έτοιμος, ομάδες καλλιτεχνών και μεμονωμένοι καλλιτέχνες συμμετέχουν, ένα μεγάλο μέρος των εκθεσιακών χώρων έχει διασφαλιστεί.

Το Μουσείο Fridericianum, το Ruruhaus και η αίθουσα documenta είναι γνωστοί εκθεσιακοί χώροι της διεθνούς διοργάνωσης. Από εκεί, θα ξεκινήσει η έκθεση και θα επεκταθεί κατά μήκος του ποταμού Φούλντα και στο βιομηχανικό τμήμα στα ανατολικά της πόλης. Εικασίες σχετικά με την αναβολή της έκθεσης διαψεύστηκαν από τη Ζαμπίνε Σόρμαν. Επομένως οι προετοιμασίες συνεχίζονται ακατάπαυστα σύμφωνα με τους διοργανωτές. «Εάν ο κορωνοϊός δεν μας χαλάσει τα σχέδια, θα ολοκληρώσουμε τους καταλάγους με τους καλλιτέχνες που θα συμμετάσχουν καθώς και τα έργα και θα ξεκινήσουμε με την εφαρμογή της ιστοσελίδας, τις πρώτες δημοσιεύσεις και μετά με τις πρώτες πωλήσεις εισιτηρίων», λέει η γενική διευθύντρια.

Μυστικό παραμένει πάντως το ποσό που θα διατεθεί για την documenta. Ο προηγούμενος προϋπολογισμός είχε ανέλθει σε 34 εκατομμύρια ευρώ. Ο πρόεδρος του εποπτικού συμβουλίου, ο δήμαρχος του Κάσελ Κρίστιαν Γκεζέλε, υποσχέθηκε ωστόσο «επαρκή χρηματοδότηση». Η Σόρμαν όταν ρωτήθηκε για τα χρήματα απάντησε ότι ο προϋπολογισμός παραμένει ως έχει.

Κριτικές ματιές

Ο Γιορκ Σπέρλινγκ από το Φόρουμ της documenta δεν βλέπει σοβαρές αλλαγές σε σύγκριση με το παρελθόν. «Όλα μοιάζουν όπως και τα προηγούμενα χρόνια πριν την έναρξη της documenta: Τίποτα δεν είναι γνωστό από την καλλιτεχνική ιδέα, οι καλλιτέχνες δεν είναι γνωστοί, σχεδόν κανένας εκθεσιακός χώρος δεν έχει γνωστοποιηθεί», λέει ο πρόεδρος του Φόρουμ που παραδοσιακά συνοδεύει την έκθεση με κριτικές παρατηρήσεις.

Ωστόσο, ο Σπέρλινγκ βλέπει και κάποιες διαφορές με τις προηγούμενες διοργανώσεις. Όπως τη βασική ιδέα του ruangrupa, η οποία βασίζεται κυρίως στην επικοινωνία, τον διάλογο και τις βιώσιμες προοπτικές για την τέχνη και τον πολιτισμό. «Οι συνθήκες τώρα με τον κορωνοϊό καθιστούν δύσκολη την πραγματοποίηση αυτής της ιδέας». Συχνά γίνεται λόγος για δημιουργικές λύσεις, αλλά η βασική ιδέα της έκθεσης δεν είναι ακόμα σαφής.

Παρ όλα αυτά, ανυπομονεί για τις δραστηριότητες «lumbung» όπως ονομάζονται. Η ινδονησιακή λέξη σημαίνει έναν ορυζώνα, όπου η παραπανίσια συγκομιδή αποθηκεύεται προς όφελος της κοινότητας. Η ομάδα ruangrupa θέλει αυτή η ιδέα να είναι η βάση της documenta. Ο Σπέρλινγκ ελπίζει ότι και η επόμενη documenta θα καταλήξει επίσης σε μια κλασική έκθεση, όπου οι άνθρωποι θα μπορέσουν να συναντηθούν και πάλι. «Εύχομαι η documenta δεκαπέντε να μην είναι ψηφιακή συνάντηση αλλά μια έκθεση με τέχνη και ανθρώπους από όλο τον κόσμο»

Η επόμενη documenta θα πραγματοποιηθεί από τις 18 Ιουνίου 2022 έως τις 25 Σεπτεμβρίου 2022 στο Κάσελ.

Γκέραν Γκέλεν

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ