Του ∆ρ. Νίκου  Ερρ. Ιωάννου Καρδιολόγου.

Υπήρχε συνήθεια στους αρχαίους χρόνους κατά την υποδοχή Ολυμπιονικών να κρημνίζεται τμήμα του τείχους που προστάτευε την πόλιν. Το προφανές συμπέρασμα και μήνυμα ήταν, ότι πόλις που διαθέτει τέτοιους αγωνιστές δεν έχει ανάγκη της προστασίας από τις πέτρες και τον πηλό. Τολμώ να επεκτείνω τη σημασία αυτής της πράξεως με την ανάγκη να μην μείνει εγκλωβισμένο το πνεύμα του αγώνος και να βγαίνει εκτός. Να απλώνεται και να μεγαλουργεί. Το θέμα Αθλητικά Σωματεία και Εθνικοί Αγώνες είναι τεράστιο και ως εκ τούτου θα περιοριστώ σε δειγματοληπτική προσέγγισή του, με επίκεντρο την ιδιαίτερη πατρίδα μου Κύπρο αλλά και την προφανή συσχέτιση και έμπνευση από τη Μητέρα-Πατρίδα Ελλάδα.

Η μακραίωνη νύχτα της σκλαβιάς και της καταπίεσης δεν άφησε πολλά περιθώρια για αθλητισμό στην καθημαγμένη Ελλάδα. Και όταν μετά από τόσους αγώνες καταστροφές και εκατόμβες νεκρών ανέτειλε ο ήλιος της Ελευθερίας το 1828, απόλυτη προτεραιότητα έλαβε ο αγώνας της επιβίωσης και η αδήριτη ανάγκη της δημιουργίας κράτους.

Το 1891 ιδρύεται ο πρώτος γυμναστικός Σύλλογος του νεώτερου Ελληνισμού, ο Πανελλήνιος. Όλοι φαντάζομαι ότι έχετε περάσει τουλάχιστον έξω από το γήπεδό του στο Πεδίο του Άρεως. Όταν ήμουν φοιτητής και διετηρείτο ακόμα έστω και κατ’ επίφασιν το «Νους υγιής εν σώματι υγιή» σ’ αυτό το γήπεδο εγένετο μία υποτυπώδης υποχρεωτική γυμναστική δραστηριότης για λήψη κάποιων παρουσιών που σιγά σιγά νομίζω κατηργήθη (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό….)

«Την Κυριακή, 2 Αυγούστου 1892, εγένετο εν τω Αναγνωστηρίω “Η Ισότης” συνέλευσις προς εκλογήν επιτροπής δια την ίδρυσιν Γυμναστικού Συλλόγου. Αφού εν ολίγοις εκ του προχείρου ο κ. Χριστόδουλος Σώζοντος Λὀζου εξήγησεν οποίων αγαθών ήθελε είναι πρόξενος η σύστασις τοιούτου Συλλόγου εξελέγη πενταμελής επιτροπή συγκειμένη εκ των κ.κ. Αν. Θεμιστοκλέους, ως επιτίμου προέδρου, Χρ. Σώζοντος Λὀζου, Ι. Κυριακίδου, Α. Πηλαβάκη, Η. Σκυριανίδου και Ν. Κλ. Λανίτου, κατά την σειράν της πλειοψηφίας, ήτις θα φροντίση περί την εξεύρεσιν των απαιτουμένων προς τον σκοπό αυτό.»

Έτσι, ένα χρόνο μετά την ίδρυση του Πανελληνίου ιδρύεται ο πρώτος στην Κύπρο και δεύτερος στον Ελληνισμό (εντός και εκτός συνόρων) Γυμναστικός Σύλλογος «Τα Ολύμπια» (Γ.Σ.Ο.) της Λεμεσού.

Αυτή η πρωτιά δεν έμεινε μετέωρη και αποσπασματική αλλά απετέλεσε την αφετηρία πολλών σημαντικών δραστηριοτήτων.
Το1896 συμμετέσχε στους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες των νεώτερων χρόνων και ο αθλητής του Ιωάννης Φραγκούδης κατέκτησε το πρώτο χρυσό μετάλλιο.

Την ίδια χρονιά διοργάνωσε στην Λεμεσό τους πρώτους Παγκύπριους Αγώνες. Ακούστε την προκήρυξη:
«Εις ευγενείς αγώνας καλών υμάς ο Γυμναστικός Σύλλογος σκοπούντας να καταδείξωσιν, ότι αισθανόμεθα το φορτίον της προγονικής αρετής, ην συχνάκις προβάλλομεν ως τίτλον του εθνικού ημών μέλλοντος, και ότι κατανοούμεν, ότι αι αρεταί εκείναι, αίτινες υπήρξαν η βάσις του εθνικού μεγαλείου εις τους ευκλεείς χρόνους, του απωτάτου παρελθόντος, αύται είναι και σήμερον η κρηπίς, εφ’ ης θ’ αναστηλωθή εν τω μέλλοντι υπερήφανος η ελευθερία της πατρίδος. Καταφθάνει μέχρις ημών από των απωτάτων χρόνων η ηχώ ευγενών παροτρύνσεων, ουδ’ είναι ανάγκη να λεχθώσι πολλά προς άνδρας γνωρίζοντας το μέγεθος των υποχρεώσεων ου μόνον προς το παρελθόν, αλλά και προς το μέλλον της πατρίδος». Άλλωστε δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι δεύτεροι Παγκύπριοι Αγώνες το 1897 ανεβλήθησαν αφού πολλοί αθλητές μετέβησαν να πολεμήσουν ως εθελοντές στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.
Το 1925, τιμής ένεκεν, διοργανώθηκαν από τον Γ.Σ.Ο. Πανελλήνιοι Αγώνες στη Λεμεσό.
Σημειωτέον ότι δύο από τους πρωτεργάτες της ιδρύσεως του Γ.Σ.Ο. (Λανίτης και Σώζος) που σπούδασαν στην Αθήνα, έλεγαν ξεκάθαρα ότι «η ίδρυση του Συλλόγου εντάσσονταν στο υπό ανάπτυξιν τότε Ενωτικό Κίνημα όπου οι θεσμικές δραστηριότητες έστω και αθλητικές πρέπει να υπηρετούν τον σκοπό της Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα).
Ο Χριστόδουλος Σώζος ήταν ∆ήμαρχος Λεμεσού όταν αποφάσισε να καταταγεί εθελοντής το 1912. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος του επρότεινε να καταλάβει επιτελική θέση στα μετόπισθεν αλλά εκείνος αντέτεινε ότι πραγματικοί ηγέτες δεν είναι εκείνοι που μονάχα υποκινούν τον λαό αλά εκείνοι που προκινδυνεύουν μαζί του. Γι’ αυτό επολέμησε σαν απλός στρατιώτης στην πρώτη γραμμή στο Μπιζάνι όπου και έπεσε μαχόμενος.
∆έκα χρόνια νωρίτερα πρωτοστάτησε στην αντίδραση κατά του σχεδιασμού των Άγγλων να εξαγοράσουν μαζικά γη στην Κύπρο και να δημιουργήσουν εκεί το κράτος του Ισραήλ που έγινε μετά από 45 χρόνια στην Παλαιστίνη. Βέβαια το αγωνιστικό πνεύμα του δεν ήλθε από το πουθενά αφού ο πατέρας του πολέμησε στην Κρητική Επανάσταση του 1866 και ο παππούς του στην απελευθέρωση της Ακροπόλεως.
Στις 30 Ιανουαρίου 1911, ιδρύεται στην Αμμόχωστο το «Αναγνωστήριον Ανόρθωσις» και με καταστατική συνέλευση το 1929 μετονομάζεται σε «Μουσικοφιλολογικόν και Φιλαθλητικόν Σύλλογον». Στο επίκεντρο των εκδηλώσεων τα πρώτα είκοσι χρόνια βρίσκονται τα Εθνικά θέματα. Κατά την διάρκεια των Οκτωβριανών του 1931 οι Άγγλοι έκλεισαν το οίκημα για εννέα ημέρες. Εκεί όμως που η Ανόρθωσις επρωτοστάτησε ήταν ο Εθνικοαπελευθερωτικός Αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α. του 1955-1959. Μέσα απ’ εκεί ξεπήδησαν αγωνιστές όπως ο Κυριάκος Μάτσης, ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο Παύλος Παυλάκης, ο Παναγιώτης Τουμάζος και ο Αντώνης Παπαδόπουλος.
Αφανής και σε πολλούς άγνωστος ήταν ο υπεύθυνος του κυλικείου Γιάννης Πέτεβης, ο οποίος είχε αναπτύξει ειδική συνταγή για τον μπακλαβά. Ανάμεσα στα φύλλα του έκρυβε τα πιστόλια των αγωνιστών σε αιφνιδιαστικές έρευνες των Άγγλων. Στις Εθνικές Εορτές επιμελείτο τον στολισμό του Σωματείου με Ελληνικές σημαίες καθώς και δάφνη και μυρσίνη που έφερνε από το βουνό της Καντάρας.
Οι Άγγλοι είχαν υποψίες ότι εκρύβοντο όπλα και εκρηκτικά και παρότι δεν μπόρεσαν ποτέ να τα ανακαλύψουν ανατίναξαν το οίκημα τον Ιούλιο του 1958. Ο ακούραστος Πέτεβης πρόλαβε να απομακρύνει κάποια από τα κύπελλα και τρόπαια καθώς και τα εκρηκτικά κάτω από τα τραπέζια του μπιλιάρδου. Να σημειωθεί ότι σε ένα ταπεινό πατάρι- κρησφύγετο εφιλοξενήθη εκεί για λίγες μέρες ο Αρχηγός ∆ιγενής.
Μετά το 1974 η έδρα του Σωματείου μετεφέρθη αναγκαστικά στο Παραλίμνι και στο νέο γήπεδο εδόθη το όνομα του ήρωα της Ε.Ο.Κ.Α. και κορυφαίου αθλητή Αντώνη Παπαδόπουλου.
∆εν θα μπορούσα να μην πω δυο λόγια για την γενέτειρά μου, την μικρότερη σε έκταση επαρχία της Κύπρου, την Κερύνεια που δέχτηκε το μεγαλύτερο φορτίο της εισβολής τον Ιούλιο του 1974.
Παρά τον μικρό αριθμό κατοίκων, περί τις 4.000, την δεκαετία του 1950 είχε αξιόλογη πνευματική ζωή που είχα σαν επίκεντρο τον Σύλλογο Αποφοίτων Γυμνασίου Κυρηνείας (Σ.Α.Γ.Κ.). Περιστασιακά, 2-3 φορές το χρόνο, έφτιαχνε και ποδοσφαιρική ομάδα για φιλικές συναντήσεις-αγώνες με ομάδες της περιοχής.
Τον Απρίλιο του 1953 ιδρύθη η Π.Α.Ε.Κ. (Ποδοσφαιρική Αθλητική Ένωση Κερύνειας) με πρωτοστάτες τους Τεύκρο Χειμώνα, Φρίξο Βραχά, Ανδρέα Κατσελλή. Ο τότε ∆ήμαρχος, Χαρίλαος ∆ημητριάδης, εδώρισε γη για δημιουργία γηπέδου όπου και εδημιουργήθη το στάδιο του Γυμναστικού Συλλόγου «Πράξανδρος» στο δυτικό άκρο της πόλης και στις παρυφές του Πενταδάκτυλου*.
Στον πρώτο-πρώτο αγώνα ηττήθη με 8-1 αλλά ένας αισιόδοξος παίχτης εδήλωσε με σοβαρότητα ότι «Πάντως δεν θα χάναμε αν δεν μας έβαζε 8 γκολ ο Α.Π.Ο.ΕΛ.»
Κι όμως είχε άλλες επιδόσεις η νεαρή ομάδα. Ο προπονητής Τεύκρος Χειμώνας ήταν ο αφανής και αθόρυβος στρατολόγος της Ε.Ο.Κ.Α. και οι πιο πολλοί ποδοσφαιριστές, κάποιοι μαθητές ακόμα ήταν και μαχητές της Ελευθερίας. Υπό την καθοδήγηση του Ντίνου Χαραλάμπους, οι Λάμπρος Πάρπας, Τάκης Μάζιος, Κύρος Πίστος, Αντρέας Κελέσιης,

Κώστας Πλατής, Ανδρέας Σεκκίδης, Γιώργος Σφογγαράς, Κώστας Χοντρόσαββας, Γιαννάκης Καράσαββας, Ντίνος Κωνστάμπεης, Αντρέας Χαραλάμπους, κατέλαβαν με καταδρομική επιχείρηση τον Αστυνομικό Σταθμό Κερύνειας στις 8 Σεπτεμβρίου του 1956 και απεκόμισαν πλούσια λεία σε όπλα και εφόδια. Οι έξι πρώτοι ήταν και ποδοσφαιριστές της ΠΑΕΚ. Σύμβουλοι της μεγάλης αυτής επίθεσης ο Τομεάρχης Θάσος Σοφοκλέους και ο Τεύκρος Χειμώνας.
Μετά την ανακήρυξη της ∆ημοκρατίας, στο πρώτο Πρωτάθλημα Ανεξαρτησίας έλαβαν μέρος οι ομάδες της πρώτης κατηγορίας, τέσσερεις από την δεύτερη και η Π.Α.Ε.Κ. «τιμής ένεκεν», λόγω της ξεχωριστής προσφοράς της στον απελευθερωτικό Αγώνα.
Σίγουρα όλοι θάχετε ακούσει το τραγούδι του Κουταλιανού. Κατά μία εκδοχή, ο περίφημος Παναγής Κουταλιανός ήταν υιός ενός Κύπριου από το Ριζοπάρπασο, του Γιώργη Παλλήκαρη, που ήταν δεινός παλαιστής και εγενήθη στην Κούταλη το 1846. Σε ηλικία 50 χρόνων επεσκέφθη την Κύπρο εις αναζήτησιν του πατέρα του.
Ο εγγονός λοιπόν αυτού, ο Τάκης Μακρής Κουταλιανός, ήλθε και στην Κερύνεια το 1960, όπου κι έκανε επίδειξη της εκπληκτικής μὐκής του δύναμης στο γήπεδο του Γ.Σ. «Πράξανδρος». Λύγιζε σίδερα, συγκρατούσε αυτοκίνητα και τραβούσε ολόκληρο λεωφορείο με τα δύο του χέρια.
Εκείνο όμως που θυμάμαι πιο έντονα, ήταν η περήφανη κορμοστασιά του και η βροντερή του φωνή να μπουν μέσα στο γήπεδο και να έλθουν κοντά χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο όσοι είχαν μαζευτεί γύρω-γύρω από τον φράχτη του γηπέδου κι έβλεπαν από μακριά: «Αδέλφια μου ελάτε κοντά, δεν χρειάζεται να πληρώσετε εισιτήριο. Η δύναμις μου μπροστά στη δική σας που νικήσατε ολόκληρη αγγλική αυτοκρατορία, δεν είναι τίποτα».
Όταν αρχίζει και ταξιδεύει η μνήμη, η μία εικόνα φέρνει την άλλη με καταιγισμό που ζαλίζει. Η επόμενη εικόνα από το γήπεδο έρχεται λίγα χρόνια αργότερα, μετά την τουρκική ανταρσία του ∆εκεμβρίου του 1963 όταν η στρατιωτική εκπαίδευση μπήκε παράλληλα στη μαθητική ζωή. Με το πρόσχημα της προπόνησης για ανώμαλο δρόμο, ο έφεδρος καταδρομέας και τότε γυμναστής, Γιάννης Γουδής, εκπαίδευε τους μαθητές- μαχητές που μετά το τρέξιμο κατέληγαν για μπάνιο στη θάλασσα χειμώνα-καλοκαίρι.
Κάποιοι από εκείνους τους μαθητές μαζί με άλλους, έπεσαν μαχόμενοι στην περιοχή του Σταδίου κατά την εισβολή των τούρκων το 1974.
Ανάμεσά τους και ο Κόκος Μουστάκας, λαμπρός χαρακτήρας και εκπληκτικό ταλέντο στην καλαθόσφαιρα. Τον ήξερε όλη η Κύπρος. Έκανε τους συμπολίτες του να παραληρούν με τις επιδόσεις του και κατέληξε να τον θυμηθούμε πρόσφατα μετά από αναγνώριση του σεπτού του λειψάνου με την μέθοδο DNA.

Θα σταθώ για λίγο στα γιορτές του κατακλυσμού. Στην Κερύνεια υπήρχε ένα άθλημα που δεν ξέρω αν συναντάται αλλού, με την μορφή που το εβίωσα.
Ένας στύλος του ηλεκτρικού, ξύλινος, εστερεώνετο οριζοντίως πάνω από τη θάλασσα στην αποβάθρα δίπλα στο Τελωνείο και αλειφόταν ολόκληρος με λίπος που τον καθιστούσε ιδιαίτερα γλιστερό. Οι αθλητές έπρεπε να ξεκινήσουν από την βάση και να φθάσουν στο άκρο να κατακτήσουν το πολύτιμο έπαθλο και αμέσως μετά να βουτήξουν στα νερά του λιμανιού. Απ’ όλες τις εκδηλώσεις και αθλήματα, αυτό είχε την μεγαλύτερη απήχηση γιατί εμπεριείχε κι έναν συμβολισμό. Το έπαθλο ήταν μία ελληνική σημαία και ο ολισθηρός ιστός συμβόλιζε την επικίνδυνη πορεία, την γεμάτη παγίδες μέχρι να κατακτηθεί το όνειρο… Πάλεψε ο Κυπριακός λαός, αγωνίστηκε, πέρασε καταιγίδες, φουρτούνες, αντιξοότητες αλλά απ’ ό,τι φαίνεται αλώθη εκ των έσω…
Επιθυμώ να κάνω μία δήλωση-απολογία. Εν γνώσει μου ότι είναι εν μέρει κουραστικό ανέφερα πολλά ονόματα που δεν θα συγκρατήσετε και μάλλον δεν θα ξανακούσετε.
Αποτελούν όμως σημαντικά κομμάτια της Ιστορίας της Κύπρου, θεωρώ δε, μεγάλη τιμή το ότι γνώρισα πολλούς από αυτούς και μοιραστήκαμε αγώνες, όνειρα, ελπίδες και απογοητεύσεις. Και κάτι που τους δίνει ιδιαίτερη αξία. ∆εν θεώρησαν ότι η όποια προσφορά τους έπρεπε να συνδεθεί με ανταλλάγματα, όπως δημοσιότητα, θέσεις, χρήματα.
Ανέφερα στην αρχή για την αρχαία συνήθεια να χαλούν τμήμα των τειχών κατά την υποδοχή των Ολυμπιονικών. Στο πνεύμα αυτό ελειτούργησαν οι αθλητές των Σωματείων- Προθαλάμων της μαχητικής πτέρυγος του Απελευθερωτικού Αγώνος. Στα γήπεδα και τα στάδια αγωνίζονταν για το δάφνινο στεφάνι και την τιμή της ομάδος ενώ στις ενέδρες και τις επιθέσεις για την Ελευθερία και Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
Οι Άγγλοι βέβαια τους ονόμαζαν τρομοκράτες αλλά πέραν του Αγώνος, ποτέ αυτοί οι άνθρωποι δεν απασχόλησαν την ποινική δικαιοσύνη.
Στις μέρες μας δυστυχώς, βλέπουμε να εξαργυρώνονται οι αθλητικές επιδόσεις με αξιώματα και υπέρογκες αμοιβές.
Και κάτι που έγινε πριν λίγα χρόνια και εκ πρώτης όψεως έμοιαζε ωραίο. Απενεμήθη βαθμός αξιωματικού των Ε.∆. σε Ολυμπιονίκες. Και σκέφτηκα, ωραίος συμβολισμός!! Η πραγματικότητα όμως απογοητευτική. ∆ιότι η όλη διαδικασία, όπως απεδείχθη αργότερα, απέβλεπε στην εξαγορά μέσω αργομισθίας και μελλοντική εκμετάλλευση για προσέλκυση ψηφοφόρων.
Στην αρχή της ομιλίας αναφέρθηκα στον Γ.Σ.Ο. Πριν κλείσω όμως αυτό το ταξίδι στο χρόνο θάθελα να αναφερθώ σ’ έναν από τους πρώτους αθλητές του που έλαβε μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936, τον Στέλιο Κυριακίδη. Να σημειώσω ότι στους αγώνες αυτούς έλαβε μέρος και η ∆ομνίτσα Λανίτη-Καβουνίδου, κόρη ενός εκ των ιδρυτών.
Ο Στέλιος Κυριακίδης γεννήθηκε στην Πάφο. Έζησε στο Χαλάνδρι και έβαλε σκοπό της ζωής του να τρέξει στον Μαραθώνιο της Βοστώνης τον Απρίλιο του 1946. Για να εξασφαλίσει το εισιτήριο για την Αμερική πούλησε τα μισά του έπιπλα.
Η πρώτη ψυχρολουσία ήλθε από τον γιατρό που τον εξήτασε πριν τον αγώνα και του είπε ότι δεν μπορεί να τρέξει, τόσο αδύνατος φαινόταν, γιατί θα πεθάνει στα πρώτα χιλιόμετρα. Υπογράφει λοιπόν χαρτιά, τρέχει με δική του ευθύνη και, ω! του θαύματος, κερδίζει με Πανευρωπἀκό ρεκόρ. Ο ημιθανής Ελληνάκος μετουσιώνεται σε γίγαντα και προκαλεί το ενδιαφέρον και πρόσκληση από τον πρόεδρο Τρούμαν στον Λευκό Οίκο. Μαζί του στην συνάντηση ο Αμερικανός υπεραθλητής Τζώνι Κέλι στον οποίο απευθύνεται ο Πρόεδρος και του λέγει «Πως είναι δυνατόν εσύ να χάσεις απ ́αυτόν τον κοκκαλιάρη και αδύναμο Έλληνα; Και η απάντηση του έντιμου αθλητή «∆εν ενίκησα γιατί εγώ έτρεχα για τον εαυτό μου, ενώ αυτός έτρεχε για έναν ολόκληρο λαό, για μια ιδεολογία».
Ο Τρούμαν εντυπωσιάζεται, συγκινείται και ρωτά τον Κυριακίδη τι θάθελε να του προσφέρει. Και ο Στέλιος που δεν είχε χρήματα για το εισιτήριο επιστροφής στην Ελλάδα λέει ότι δεν θέλει τίποτα για τον εαυτό του, αλλά ρούχα και τρόφιμα για τα 7 εκατομμύρια των Ελλήνων που υποφέρουν. Απ ́αυτό το αίτημα μαζεύτηκαν 250.000 δολάρια και εφόδια που γέμισαν 6 καράβια.
Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, τον υποδέχθηκαν ένα εκατομμύριο Έλληνες και φωταγωγήθηκε για πρώτη φορά η Ακρόπολη μετά τον πόλεμο. Τα κειμήλιά του καθώς και το μετάλλιο του Μαραθωνίου της Βοστώνης που στο κέντρο του έχει διαμάντι, έχουν δωρηθεί από τον υιό του στο Μουσείο Μαραθωνίου ∆ρόμου στο Μαραθώνα.
Στις μέρες μας το ενδιαφέρον όλου του κόσμου έχει μονοπωληθεί από τις οικονομικές περιπέτειες και πέρασε σχεδόν απαρατήρητη η επέτειος της 1ης Απριλίου 1955, ημέρας που ξέσπασε το ηφαίστειο της σκλαβωμένης Κύπρου για να αποδιώξει τους Άγγλους και να ενωθεί με την Ελλάδα.
Χρωστώ τεράστια ευγνωμοσύνη στην κυρία Εύη Ζάκου γιατί με μία ομιλία της ζωντάνεψε μέσα μου και πιστεύω σε όποιον άλλον την άκουσε, τα ευγενέστερα αισθήματα. Αφού δηλώσω απερίφραστα, ότι ήταν μία από τις πιο συγκλονιστικές εμπειρίες που είχα στη ζωή μου, θα προσπαθήσω να μεταφέρω κάποια στοιχεία της.
Η Εύη ήταν 7 χρονών κοριτσάκι, όταν αποχαιρέτησε τον 25χρονο αδελφό της Ανδρέα, το βράδυ πριν την εκτέλεσή του δι ́απαγχονισμού. Ριγήσαμε όλοι στην αναπαράσταση με το μυαλό, της εικόνας του παιδιού που προσφέρει ύστατο δείγμα αγάπης και ενθάρρυνσης στον μεγάλο αδελφό λίγα λουλούδια τελευταίο συντρόφεμα στη ζωή και πρώτο με το κόψιμο της ζωής.

Ο Ανδρέας Ζάκος συνελήφθη τραυματισμένος σε μία από τις πιο άτυχες σε έκβαση ενέδρες. Στην ίδια μάχη έπεσε και ο πρώτος αντάρτης της ΕΟΚΑ σε ένοπλη αναμέτρηση, ο Μιχαλάκης Καραολής που ήταν και αθλητής του ΑΠΟΕΛ. Συνελήφθη επίσης ο Μιχαήλ Κουτσόφτας που συντρόφεψε τον Ανδρέα στην αγχόνη μαζί με τον Ανδρέα Παναγίδη, πατέρα 3 παιδιών. Στη μάχη ετραυματίσθη σοβαρά ο τομεάρχης Μάρκος ∆ράκος, που υπέκυψε λίγο αργότερα. Τα αίτια του θανάτου του δεν είναι ξεκαθαρισμένα γιατί εβασανίζετο παρότι τραυματίας. Και οι τρεις τους κείτονται δίπλα δίπλα στα Φυλακισμένα Μνήματα που πιστεύω ότι είναι ένα από τα ιερότερα μνημεία- προσκυνήματα του Ελληνισμού.
Η ΕΟΚΑ συνέλαβε κάποιον Άγγλο όμηρο και απειλούσε να τον εκτελέσει σαν αντίποινα αν γινόταν η εκτέλεση των τριών. Τρεις μέρες όμως πριν την εκτέλεση ζήτησε ο Ανδρέας να απελευθερωθεί ο όμηρος και την ώρα που οι καμπάνες όλης της Κύπρου ηχούσαν πένθιμα για τα παλληκάρια, η οικογένεια του ομήρου «πανηγύριζε» για την απελευθέρωσή του.
∆ιερωτώμαι αν πήγαν καμιά φορά να γονατίσουν μπρος στον τάφο τους και να ψελλίσουν ένα συγγνώμη ή ένα ευχαριστώ…..
Η σύντομη ζωή του ήταν πολύ γεμάτη σε προσφορά και δημιουργία. Έφτιαξε αθλητικό σύλλογο, φυτώριο μαχητών, αλώνιζε την ύπαιθρο και εκήρυττε τον λόγο της Ελευθερίας. Οργάνωνε πορείες-ανιχνεύσεις για κρησφύγετα και σημεία για ενέδρες και έβγαζε πύρινους πατριωτικούς λόγους. Στο τελευταίο γράμμα του αναδεικνύεται περίτρανα ο αυτοπροορισμός και η συνειδητή θυσία του.
Η ώρα του θανάτου πλησιάζει μα στην ψυχή μας φωλιάζει η ηρεμία. Τη στιγμή αυτή ακούμε την Ηρωική Συμφωνία του Μπετόβεν. Στη θέση που βρισκόμαστε τώρα ούτε με το μικροσκόπιο δεν μπορούμε ν’ ανακαλύψουμε, πού υπάρχει τραγωδία στο θάνατο. Τότε μόνο θα αισθανόμουνα λύπη, αν ήξερα ότι θα μπορούσα να μείνω για πάντα νέος κι αθάνατος, αν απέφευγα την εκτέλεση. Νομίζω ότι μόνο με την εκτέλεση θα μπορέσω να μείνω πάντα νέος κι αθάνατος. Πρώτα ή ύστερα έπρεπε να διαθέσω τη ζωή μου. ∆Ε ΒΛΕΠΩ ΠΙΟ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΠΕΡΙΣΤΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΩΡΙΝΗ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΚΑΝΩ.

*Ανέκδοτες πληροφορίες από Ανδρέα Κελέσιη.

 

Ομιλία στον Αττικό Πνευματικό Όμιλο Γλυφάδας
Πέμπτη, 4 Απριλίου 2013.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ