Πριν από 70 χρόνια χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στην πόλη Λάντσμπεργκ της Βαυαρίας για να διαδηλώσουν κατά της θανατικής ποινής σε ναζιστές, εγκληματίες πολέμου. Τι τους οδήγησε σε αυτό;Κυριακή 7 Ιανουαρίου 1951 και 4.000 άνθρωποι έχουν συγκεντρωθεί στην ιστορική πλατεία της πόλης Λάντσμπεργκ. Έχει έρθει σχεδόν ο ένας στους τρεις κατοίκους της πόλης που βρίσκεται περίπου 60 χιλιόμετρα δυτικά του Μονάχου. Έξι χρόνια έχουν περάσει από τότε που τελείωσε ο πόλεμος και η Γερμανία ζει το λεγόμενο «οικονομικό θαύμα».
Οι διαδηλωτές έχουν χριστιανικό σκοπό: απαιτούν από τους Αμερικανούς να αναστείλουν τη θανατική ποινή για 28 άντρες που συνελήφθησαν στην πόλη τους και καταδικάστηκαν από αμερικανικό στρατιωτικό δικαστήριο.
Ο Μάνφρεντ Ντάιλερ είναι επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μνημείου για το Ολοκαύτωμα στο Λάντσμπεργκ και λέει σχετικά: «Στην πραγματικότητα ήταν όλοι εκεί εκείνη την ημέρα. Ο δήμαρχος της πόλης ήταν εκεί, δημοτικοί σύμβουλοι και εκπρόσωποι του τοπικού κοινοβουλίου».
Η αλληλεγγύη των πολιτών δεν ήταν όμως για οποιουσδήποτε κρατούμενους. Ήταν για ανθρώπους που διέπραξαν μερικά από τα χειρότερα εγκλήματα στην ανθρώπινη ιστορία. Για παράδειγμα για τον Όσβαλντ Πολ, επικεφαλής του Κεντρικού Γραφείου Οικονομικής Διοίκησης των SS, ο οποίος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο Ολοκαύτωμα κατά τη διάρκεια του Εθνικοσοσιαλισμού ή για τον Ότο Όλεντορφ, ο οποίος ως διοικητής μιας ειδικής ομάδας των SS ήταν υπεύθυνος για τη δολοφονία περισσότερων από 90.000 πολιτών. Τον Σεπτέμβριο του 1941, το διοικητήριο του ‘Ολεντορφ διαμήνυε από τη Σοβιετική Ένωση στον αρχηγό των SS Χάινριχ Χίμλερ και στο Κεντρικό Γραφείο Ασφάλειας του Ράιχ: «Οι περιοχές δραστηριότητας της διοίκησής μας απαλλάχθηκαν από Εβραίους. Από τις 19 Αυγούστου έως τις 25 Σεπτεμβρίου εκτελέστηκαν 8.890 Εβραίοι και κομμουνιστές. Σύνολο 17.315. Προς το παρόν, το εβραϊκό ζήτημα στο Νικολάιεφ και το Χέρσον επιλύθηκε».
Η ιστορία του Λάντσμπεργκ
Οι Πολ και Όλεντορφ συνελήφθησαν μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και όπως εκατοντάδες άλλοι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν στις φυλακές του Λάντσμπεργκ στο Μόναχο, στην αποκαλούμενη «Φυλακή Νο 1 των ΗΠΑ για εγκλήματα πολέμου».
Το Λάντσμπεργκ έχει μια πολυτάραχη ιστορία στις αρχές του 20ου αιώνα. Το 1924 ο Αδόλφος Χίτλερ φυλακίστηκε εκεί και έγραψε το αντισημιτικό του βιβλίο «Ο αγών μου». Κατά τη ναζιστική εποχή και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, χτίστηκε εκεί ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης. 23.000 άνθρωποι μεταφέρθηκαν εκεί για να εξυπηρετήσουν τη γερμανική βιομηχανία όπλων. Οι περισσότεροι ήταν Εβραίοι από την Ανατολική Ευρώπη και ίσχυε η αποτρόπαια αρχή του ναζιστικού κράτους: «Εξόντωση μέσω εργασίας».
Μετά τον πόλεμο, πολλές από τις χιλιάδες των απάτριδων Εβραίων συνέχισαν να ζουν στην πόλη, σε ένα λεγόμενο στρατόπεδο για “εκτοπισμένα άτομα” (DP) περιμένοντας την αναχώρησή τους για τις ΗΠΑ ή το Ισραήλ, το οποίο ιδρύθηκε το 1948.
Τι οδήγησε στην αλληλεγγύη με τους εγκληματίες πολέμου;
Αλλά τι οδήγησε τους χιλιάδες πολίτες – εκτός από τον ακόμη διαδεδομένο αντισημιτισμό των Γερμανών – στην αλληλεγγύη τους με τους κατά συρροή δολοφόνους;
Για τον Μάνφρεντ Ντάιλερ είναι η άμυνα απέναντι στην ενοχή, η οποία ήταν ευρέως διαδεδομένη στη Γερμανία τα μεταπολεμικά χρόνια. «Στο μυαλό πολλών ανθρώπων εκείνη την εποχή, οι Αμερικανοί ήταν ακόμα κατακτητές, ακόμα κι αν η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας είχε ήδη ιδρυθεί. Και ένας Γερμανός εγκληματίας πολέμου στο μυαλό τους άξιζε ακόμη περισσότερο από έναν Αμερικανό κατακτητή» τονίζει.
Η διαμαρτυρία πριν από 70 χρόνια έφερε πάντως αποτελέσματα. Από τις 28 θανατικές ποινές, μόνο οι επτά εκτελέστηκαν τον Ιούνιο του 1951 – συμπεριλαμβανομένων εκείνων κατά των Πολ και Όλεντορφ. Θα πρέπει να ήταν οι τελευταίες θανατικές ποινές στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας που εκτελέστηκαν. Με τον Ψυχρό Πόλεμο μια νέα εποχή είχε αρχίσει για τις ΗΠΑ. Ο εχθρός ονομάστηκε τώρα Σοβιετική Ένωση. Οι Γερμανοί ήταν πλέον σύμμαχοι. Και η αλλαγή φυσικά επέτρεψε σε πολλούς Γερμανούς, κατά συρροή δολοφόνους, να επιστρέψουν σε εξέχουσες θέσεις στην πολιτική και την οικονομία της νεοσύστατης μεταπολεμικής δημοκρατίας τα επόμενα χρόνια.
Χανς Πφάιφερ
Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου
