Ενόργανη, κολύμβηση, ποδόσφαιρο, πυγμαχία: πληθαίνουν τα αθλήματα στα οποία καταγγέλονται περιστατικά κακοποίησης. Αθλητές αγωνίζονται για δημιουργία ανεξάρτητων δομών.Οι λέξεις μπορεί να διαφέρουν, η ουσία όμως των μηνυμάτων είναι η ίδια: «Θέλουμε να σταματήσει η βία στον αθλητισμό» αναφέρει νεαρή αθλήτρια συμπληρώνοντας. «Το να σε εξευτελίζουν καθημερινά, είναι κάτι που σου αφήνει σημάδια». Μια άλλη αθλήτρια λέει: «Φοβόμουν ότι θα κατέστρεφε την καριέρα μου». Πολλά έχουν ακουστεί τελευταία για τον χώρο του αθλητισμού: εκφοβισμός, ψυχολογική πίεση, σεξουαλική παρενόχληση, σεξουαλική κακοποίηση μέχρι και βασανιστήρια. Όλα πράξεις προπονητών και προπονητριών σε βάρος νεαρών αθλητριών και αθλητών που υποτίθεται ότι βρίσκονταν ένα προστατευμένο περιβάλλον.
Σωρεία σκανδάλων στον γερμανικό αθλητισμό
Πρόσφατα η Γερμανική Ομοσπονδία Κολύμβησης συνταράχθηκε από τις αποκαλύψεις για σεξουαλική κακοποίηση από τον σταρ προπονητή κολύμβησης ανοιχτής θαλάσσης Στέφαν Λουρτς.Ήδη έχει κινηθεί εναντίον του 43χρονου εθνικού προπονητή η Εισαγγελία του Βύρτσμπουργκ. Ο ίδιος αρνείται τις κατηγορίες. Αίσθηση προκάλεσε και η υπόθεση της παγκόσμιας πρωταθλήτριας ενόργανης Πολίν Σέφερ, η οποία κατήγγειλε μαζί με συναθλήτριές της την προπονήτρια Γκαμπριέλε Φρέσε για εκφοβισμό, μεθόδους στα όρια των καψωνιών αλλά και παροχή φαρμακευτικής αγωγής χωρίς τη συμβουλή γιατρού. Η Φρέσε αρνείται επίσης τις καταγγελίες. Σκάνδαλο σεξουαλικής κακοποίησης συγκλόνισε το φθινόπωρο και την Αθλητική Ένωση Βάδης Βυρτεμβέργης μετά από σχετικές καταγγελίες αθλητριών του μποξ. Αντίστοιχα περιστατικά ήρθαν στο φως τον περασμένο Φεβρουάριο και στην Αυστρία, ενώ το ελληνικό #metoo ξέσπασε επίσης μετά από την καταγγελία της Ολυμπιονίκη Σοφίας Μπεκατώρου για τον αθλητισμό.
Σοκ, άγχος, απογοήτευση
«Τέτοια περιστατικά προκαλούν πάντα σοκ, άγχος και απογοήτευση», αναφέρει η Μπετίνα Ρούλοφς, καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Αθλητισμού στο Πανεπιστήμιο του Βούπερταλ που ερευνά εδώ και χρόνια τη βία στον αθλητισμό. Μάλιστα πριν από πέντε χρόνια η ίδια διηύθυνε το πρόγραμμα «Safe Sport» στο Πανεπιστήμιο Κολωνίας σε συνεργασία με την Πανεπιστημιακή Κλινική του Ουλμ. Στο πλαίσιο της έρευνας ήρθε σε επαφή με αθλήτριες και αθλητές θύματα βίας. Αυτή είναι μέχρι σήμερα η μόνη ολοκληρωμένη έρευνα στη Γερμανία γύρω από το θέμα. Τα ερωτήματα που εγείρονται σήμερα, πέντε χρόνια μετά, είναι πολλά. Έχουν αυξηθεί οι σχετικές υποθέσεις; Γιατί τραβούν πάνω τους περισσότερο τη δημοσιότητα;
«Το κατά πόσο έχουν αυξηθεί ή όχι τα περιστατικά σεξουαλικής βίας στον αθλητισμό δεν μπορούμε να το πούμε με σιγουριά βάσει επιστημονικών δεδομένων γιατί δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία» αναφέρει η γερμανίδα ειδικός. Τονίζει όμως ότι πράγματι έχει αυξηθεί η ευαισθητοποίηση του κοινού πάνω στο θέμα, με αποτέλεσμα να βγαίνουν στο φως περισσότερες αντίστοιχες υποθέσεις. Σύμφωνα με την ίδια, πολλοί αθλητικοί σύλλογοι τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει θετικά βήματα. Για παράδειγμα η Γερμανική Ομοσπονδία Ξιφασκίας έχει συστήσει όργανο πρόληψης σεξουαλικής βίας και προστασίας των νέων ειδικότερα αθλητών και αθλητριών. Παρόμοια μέτρα για την προστασία της νεότητας έχουν λάβει και άλλες γερμανικές ενώσεις. Ωστόσο για πολλούς αυτά τα μέτρα δεν επαρκούν.
Δημόσια συζήτηση και ανεξάρτητες αρχές
«Απαιτείται μια ευρύτερη συζήτηση σε θεσμικό επίπεδο και μια συζήτηση για την κουλτούρα του αθλητισμού» αναφέρει ο 28χρονος Μαξιμίλιαν Κλάιν από την Ένωση Γερμανών Αθλητών, ο οποίος μαζί με μια ομάδα αθλητών είχαν συντάξει σχετικό κείμενο με τις θέσεις τους. Τον Οκτώβριο του 2020 επιτροπή της γερμανικής κυβέρνησης είχε ασχοληθεί με το ζήτημα στο πλαίσιο συζήτησης για την σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, ενώ τον περασμένο Φεβρουάριο καταγγελίες για τον χώρο του αθλητισμού έφτασαν στην επιτροπή Αθλητισμού της γερμανικής βουλής.
Το ερώτημα που παραμένει ανοιχτό σύμφωνα με τον Κλάιν είναι το εξής: «Δεν χρειαζόμαστε ως κοινωνία ένα είδος εθνικής στρατηγικής κατά της βίας και της κακοποίησης στον αθλητισμό;» Από την πλευρά της η Μπετίνα Ρούλοφς διερωτάται: «Γιατί οι ιστορίες αυτές πρέπει να καταλήγουν στα ΜΜΕ και να γίνονται σκάνδαλα;». Η ίδια θεωρεί ότι τα θύματα θέλουν να ακουστούν και συχνά αυτό δεν γίνεται επαρκώς στον ίδιο τον χώρο του αθλητισμού. Άλλες χώρες πάντως, όπως οι ΗΠΑ, η Αυστραλία και ο Καναδάς έχουν προχωρήσει περισσότερο και έχουν συστήσει ήδη ανεξάρτητες αρχές, όπου μπορούν να προσφύγουν τα θύματα. Και στη Γερμανία, θεωρεί ο Μαξιμίλιαν Κλάιν, θα πρέπει να δημιουργηθεί μια τέτοια αρχή που θα διερευνά «τις σκοτεινές πλευρές του αθλητισμού». Αρχές Μαίου η γερμανική βουλή θα συζητήσει για το θέμα, ενώ αναμένονται και προτάσεις των αθλητών. Στο μεταξύ κανείς δεν αμφισβητεί πια τη σημασία σύστασης ενός ανεξάρτητου κέντρου για την προστασία αθλητών και αθλητριών ενάντια σε κακοποιητικές συμπεριφορές και πρακτικές.
Bόλφανγκ Μύλερ, dpa
Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη
