Πού πήγαν τα χρήματα των δανείων από τους θεσμούς για την Ελλάδα; Η καριέρα ενός γερμανού τραπεζίτη που ξεκινά με τη σφαγή του Διστόμου. Ο συγγραφέας αστυνομικού μυθιστορήματος Β. Σόρλαου την Παρασκευή στη Θεσσαλονίκη.Ο Βόλφγκανγκ Σόρλαου είναι ένας από τους πιο πετυχημένους γερμανούς συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων. Στις δημόσιες αναγνώσεις του γεμίζει αίθουσες, τα βιβλία του είναι μπεστ σέλερ. Το τιράζ τους ξεπερνά τα δύο εκατομμύρια. Το μυστικό της επιτυχίας τους είναι μάλλον ότι πραγματεύεται επίμαχα ζητήματα. Για παράδειγμα εγκληματικές πράξεις της βιομηχανίας κρέατος και φαρμάκων ή ακόμη υποτιθέμενες διασυνδέσεις της τρομοκρατικής νεοναζιστικής οργάνωσης NSU με την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία για την Προστασία του Συντάγματος. Στο επίκεντρο του νεότερου του μυθιστορήματος «To μεγάλο σχέδιο» (Der grosse Plan) είναι η οικονομική κρίση στην Ελλάδα.
Ο λόγος που έγραψε το βιβλίο ήταν η αδυναμία των γερμανικών μίντια να δώσουν ικανοποιητικές απαντήσεις για τα αίτια που οδήγησαν στην ελληνική κρίση. «Με είχε ενοχλήσει», επισημαίνει ο Βόλφγκανγκ Σόρλαου στην Deutsche Welle, «που ο γερμανικός τύπος με ελάχιστες εξαιρέσεις και σχεδόν ομόφωνα επιτίθονταν στους Έλληνες. Επιδίωκε να εξηγήσει ένα πολιτικό και οικονομικό πρόβλημα με τα χαρακτηριστικά ενός ολόκληρου λαού. Έπειτα, μας έλεγαν πως δίνουμε τόσα πολλά χρήματα για να σώσουμε τους Έλληνες κι αυτοί αντιδρούν με μαζικά συλλαλητήρια. Κάτι δεν πήγαινε καλά, αλλά δεν ήξερα τι.»
Στα ίχνη του χρήματος
Όπως και στα άλλα αστυνομικά του μυθιστορήματα ο Β. Σόρλαου χτίζει την πλοκή γύρω από πραγματικά στοιχεία. Στην προκειμένη περίπτωση μια υψηλόβαθμη γερμανίδα διπλωμάτης που εργάζεται για την τρόικα στην Ελλάδα απαγάγεται. Ο ντεντέκτιβ Γκέοργκ Ντένγκλερ αναλαμβάνει κατόπιν εντολής του υπουργείου Εξωτερικών να την εντοπίσει. Επειδή οι προσπάθειες αναζήτησής της δεν καρποφορούν, ο Ντένγκλερ αποφασίζει να ερευνήσει το αντικείμενο με το οποίο ασχολούταν η διπλωμάτης: τα χρήματα που διατέθηκαν από τους θεσμούς για τη σωτηρία της Ελλάδας. Κατά αυτό τον τρόπο ο Ντένγκλερ καταφέρνει σιγά σιγά να διαλευκάνει την υπόθεση.
Η απορία που πήγαν τα 250 δις ευρώ της οικονομικής βοήθειας ήταν και το εφαλτήριο για την έρευνα ενός χρόνου που διεξήγαγε ο ίδιος ο συγγραφέας. Όπως διαπίστωσε, τελικά ούτε 25 δις δεν διατέθηκαν στην Ελλάδα. Το υπόλοιπο ποσό αξιοποιήθηκε για την στήριξη ευρωπαϊκών και αμερικανικών τραπεζών καθώς επίσης και επενδυτών, που είχαν αγοράσει ελληνικά ομόλογα. Η διαπίστωση αυτή δεν είναι βέβαια καινούργια. Παρόλα αυτά ο Β. Σόρλαου παρουσιάζει αυτή την περίπλοκη πτυχή της ελληνικής κρίσης με έναν για τον αναγνώστη κατανοητό και συναρπαστικό τρόπο. Στην ένσταση ότι στο μυθιστόρημα του δεν καυτηριάζει εξίσου πρακτικές και συμπεριφορές στην Ελλάδα που οδήγησαν στην οικονομική κρίση ο Β. Σόρλαου αντιτείνει ότι έγραψε «ένα καθ’ αυτού γερμανικό μυθιστόρημα από μια γερμανική σκοπιά. Γνωρίζω ότι πολλοί Έλληνες επισημαίνουν ότι θα πρέπει να αλλάξουν πολλά στη χώρα τους. Στην Αθήνα είχα μια ενδιαφέρουσα βραδιά με τον Πέτρο Μάρκαρη. Ο Πέτρος έθεσε τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων. Αυτός είναι και ο ρόλος των ελλήνων συναδέλφων. Εγώ θέτω τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων για τη Γερμανία.»
Η σκιά της γερμανικής κατοχής
Σε κάποια φάση της συγγραφής του μυθιστορήματος ο Βόλφγκανγκ Σόρλαου διαπίστωσε ότι δεν μπορεί να γράψει για τη σύγχρονη οικονομική κρίση της Ελλάδας χωρίς να συμπεριλάβει τη γερμανική κατοχή της χώρας στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σε ένα δεύτερο νήμα της πλοκής αφηγείται με μεγάλη μαεστρία την ιστορία ενός αδίστακτου αξιωματικού των Ες Ες, ο οποίος συμμετείχε στην σφαγή του Διστόμου. Μετά το τέλος του πολέμου κάνει μια λαμπρή καριέρα ως τραπεζίτης με μεγάλη επιρροή στην οικονομική πολιτική της γερμανικής κυβέρνησης. Συνδετικός κρίκος των δύο νημάτων του μυθιστορήματος (οικονομική κρίση και κατοχή) είναι Άννα Χάρτμαν, η διπλωμάτης που εξαφανίστηκε. Πατέρας της είναι ο γιός του γερμανού τραπεζίτη, ενώ η μητέρα της κατάγεται από το Δίστομο.
Κάθε φορά στις αναγνώσεις του ο Βόλφγκανγκ Σόρλαου διαπιστώνει το πόσα λίγα γνωρίζουν οι ακροατές του για τη γερμανική κατοχή. Ενώ από τις επισκέψεις του στην Ελλάδα στο πλαίσιο των ερευνών του για τη συγγραφή του μυθιστορήματος γνώρισε από κοντά πόσο έντονα εξακολουθεί να απασχολεί το ζήτημα τους Έλληνες. Κατά την άποψη του, η συμφιλίωση των δύο λαών θα επιτευχθεί μόνον αν η Γερμανία εκπληρώσει δύο προϋποθέσεις: «Το πρώτο είναι η χωρίς περιστροφές παραδοχή της ενοχής. Διήρκησε σχεδόν 70 χρόνια ως ότου ο πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας Γιοάχιμ Γκάουγκ κατά την επίσκεψη του στην Ελλάδα το 2014 ζήτησε συγγνώμη. Θα έπρεπε να είχε γίνει νωρίτερα. Δεύτερον, η Κατοχή θα πρέπει να έχει οικονομικές συνέπειες για τη Γερμανία. Εκτός από το ότι σκοτώθηκαν μισό εκατομμύριο Έλληνες καταστράφηκαν και οι υποδομές τις χώρας. Έχω την αίσθηση», εκτιμά ο κ. Σόρλαου, « ότι μπορείς να τα συζητήσεις όλα αυτά με τους Έλληνες και να καταλήξεις σε μια συμφωνία. Θα πρέπει να ιδρυθούν ιδρύματα – για τη νεολαία ή και άλλης φύσεως. Αυτό όμως που δεν μπορεί να συνεχιστεί είναι η γερμανική πλευρά να συμπεριφέρεται σαν να μην έχει συμβεί τίποτα.
Είναι να ντρέπεσαι.»
Ο Σόρλαου στη Θεσσαλονίκη
«Το μεγάλο σχέδιο» είναι το ένατο στη σειρά αστυνομικών μυθιστορημάτων με κεντρικό ήρωα τον ντετέκτιβ Γκεόργκ Ντένγκλερ. Στα ελληνικά έχουν ήδη μεταφραστεί «Η συνομωσία του Μονάχου» και το «Ξένα νερά», ενώ το πρόσφατο μυθιστόρημα αναμένεται να κυκλοφορήσει τέλος του χρόνου. Στα πλαίσια της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου στη Θεσσαλονίκη ο Βόλφγκανγκ Σόρλαου θα παρουσιάσει «Το μεγάλο σχέδιο» για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί σήμερα, Παρασκευή 10 Μαΐου, στις 18:00 στην αίθουσα «Δον Κιχώτης», στο Περίπτερο 14 του Διεθνές Εκθεσιακού & Συνεδριακού Κέντρου Θεσσαλονίκης.
Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο
