Τα λιθόστρωτα του Πηλίου
Του Αποστόλη Ζώη
Μοναδικής ομορφιάς και αισθητικής είναι τα λιθόστρωτα του Πηλίου, σε μια διαδρομή που θα ακολουθήσουμε με οδηγό τον Παναγιώτη Παπαδέλλη, τοπογράφο μηχανικό στο επάγγελμα. Πολλά από τα ελεύθερα πνεύματα της ευρύτερης περιοχής, σκαρφάλωσαν στο βουνό δημιουργώντας μιας μορφής Αθωνική Πολιτεία που με το χρόνο έγινε δραστήρια και ζηλευτή κοσμική ενότητα. Τούτων ο σπόρος ήταν που ρίζωσε, και έδωσε στην υπηρεσία του αγώνα της παλιγενεσίας, τα Φωτισμένα πνεύματα του Ελληνικού Διαφωτισμού, τον Ανθιμο Γαζή, τον Γρηγόρη Κωνσταντά, τον Δανιήλ Φιλιππίδη και τόσους άλλους ανώνυμους και επώνυμους φωτισμένους αγωνιστές.
Στη Μακρυνίτσα, αναφέρει ο ίδιος, έχουμε τον λαϊκό Πολεοδόμο Φίλιππο Τσικρικτσή γεννημένο στα 1825 που σχεδίασε και κατασκεύασε το κλειστό καλντερίμι των εκκλησιών Αγίου Γεωργίου και Αγίου Αθανασίου με την απαράμιλλη θέα προς το Βόλο ,τον Παγασητικό Κόλπο και το εντυπωσιακό φαράγγι που καταλήγει στον ποταμό Κραυσίδωνα. Τα καλντερίμια της Μακρινίτσας είναι κηρυγμένα ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
Η μεγάλη άνθηση των οικισμών δημιούργησε εκτεταμένης μορφής εμπόριο με πολλές εξαγωγές ελιάς, λαδιού, μήλων, αχλαδιών, δασικών προϊόντων, βιοτεχνικών προϊόντων και άλλων δραστηριοτήτων. Ατέλειωτα καραβάνια από αγωγιάτες ανεβοκατέβαιναν τις πλαγιές του βουνού, μεταφέροντος αγαθά από τους ορμίσκους του Παγασητικού αλλά και του Αιγαίου.
Τα μονοπάτια αυτά πήρε και ο μεγάλος οραματιστής ο Ρήγας ο Βελεστινλής για να διδάξει τα Ελληνόπουλα του Κισσού και της Τσαγκαράδας. Η ανάγκη της άνετης και απρόσκοπης επικοινωνίας με τις πεδινές και άλλες παραγωγικές περιοχές (Λεχώνια Αγρια, Γατζέα κλπ) αλλά και τα λιμανάκια όπου φόρτωναν και ξεφόρτωναν καΐκια και βάρκες (Καλά Νερά, Αγριά, Γατζέα Αγ. Κυριακή, κλπ,) αλλά και το σαθρό έδαφος, δημιούργησε την ανάγκη της κατασκευής λιθόστρωτων πάνω στα υφιστάμενα μονοπάτια.
Μεγάλο μέρος της όλης εργασίας λέγεται ότι ανήκει στους Ηπειρώτες μαστόρους, αποτέλεσμα συμφωνίας με τους κάτοχους, για δικαίωμα βοσκής των αλόγων τους.
Μαζί με τα λιθόστρωτα, κατασκευάστηκαν και πανέμορφα γεφύρια, πολλά από τα οποία σώζονται ολόκληρα, παρά το γεγονός ότι πολλές θεομηνίες έχουν περάσει οπό πάνω τους. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘90, μετά από πρόταση του οδηγού μας στο Τεχνικό Επιμελητήριο τμήμα Μαγνησίας, ομάδα πέντε εθελοντών Μηχανικών με επικεφαλή τον κ.Παπαδέλλη κατέγραψε και μελέτησε 17 λιθόστρωτες διαδρομές απο το Βόλο μέχρι τη Μηλίνα.
Αποτέλεσμα αυτής της πρωτοβουλίας, σημειώνει, ήταν η έντονη ευαισθητοποίηση των πολιτών με την συνδρομή και των ΜΜΕ και το σταμάτημα της καταστροφής τους ακόμη και απο ταγούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ευτυχώς σε μικρότερη κλίμακα.
Ακολούθησε η ένταξη της μελέτης σε πρόγραμμα και η διακριτική αποκατάσταση των λιθόστρωτων. Σε δεύτερη φάση και με βάση το Ευρωπαικό πρόγραμμα LIFE έγινε και νέα προσπάθεια στην οποία εντάχθηκαν άλλες δώδεκα διαδρομές που όμως περιλάμβαναν και μεγάλο μήκος απλών μονοπατιών. Με βάση το πρόγραμμα προέκυψε και έγχρωμος χάρτης που απεικονίζει όλες αυτές τις διαδρομές με πολλές πληροφορίες. Παράλληλα έχουν κατασκευαστεί και δύο καταφύγια σε ορεινές θέσεις.
Ωστόσο, επιτακτική, επισημαίνει ο κ. Παναγιώτης Παπαδέλλης , κρίνεται η ανάγκη της ανάδειξης των διαδρομών ως στοιχείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, μια προσπάθεια που εντάσσεται στις νέες μορφές πράσινου τουρισμού, τον εναλλακτικό τουρισμό, που οφείλουμε να προωθήσουμε.
Ο ιδιος απευθύνει κάλεσμα σε όλους τους πολίτες , να συμβάλλουν ώστε να μην μείνει μόνο όραμα αλλά να γίνει πράξη η περιφρούρηση,ανάδειξη και προβολή του τόπου με αφετηρία τα πέτρινα αρχιτεκτονήματα των άξιων μαστόρων.
Προς αυτή την κατεύθυνση ακόμη ένα στοιχείο το θρυλικό τρενάκι Βόλου – Μηλεών που οι υποδομές του τέμνονται απο τα λιθόστρωτα, δημιουργούν ένα μοναδικό στον κόσμο σημείο αναφοράς άξιο ιδιαίτερης μέριμνας και προστασίας.
Το Πήλιο
Ειδική αναφορά ο κ.Παπαδέλλης κάνει για το Πήλιο. To Πήλιο, το πανέμορφο βουνό που υψώνεται πάνω μας, αναφέρει, ήταν ένας τόπος όπου οι αρχαίοι Έλληνες, τον είχαν τάξει στους θεούς, τους ημίθεους, και τους γίγαντες. Οι Κένταυροι και οι Λάπιθες με τον ήρωά τους το Θησέα είναι μερικοί από αυτούς που το κατοίκησαν στους μύθους τους.
Τα πυκνά δάση, με την άγρια και πλούσια πανίδα, τα ποτάμια με τα πηγαία νερά τους που με τρομακτικό βουητά αγκάλιαζαν τον Παγασητικό και το Αιγαίο, δημιούργησαν μια ατμόσφαιρα μυστικιστικού δέους. Ήταν η εποχή που η φύση με τους Νόμους της, ήταν πιο ισχυρή από τη δύναμη του ανθρώπου και τον μηχανών που είχε εφεύρει για να την υποτάξει, και εν πολλοίς να την καταστρέψει. Πολύ αργότερα η ιστορία στο διάβα της έφερε το Δημήτριο τον πολιορκητή, που δημιούργησε τη Δημητριάδα και τους άρχοντες της Μαλιασσηνούς ή Μελησινούς. Τούτοι οι άρχοντες μπορούν να θεωρηθούν οι πρωτοπόροι της οικιστικής ανάπτυξης του Πηλίου, αφού αυτοί δημιούργησαν το πρώτο Μοναστήρι της παναγιάς της Μακρυνίτοας στο οποίο μόνασαν οι ίδιοι.
Γύρω από το μοναστήρι αυτό με τα χρόνια, και πιο πολύ στα χρόνια της Τουρκοκρατίας μαζεύτηκαν πολλοί Χριστιανοί και έχτισαν έναν από τους μεγαλύτερους και σπουδαιότερους οικισμούς της πατρίδος μας τη σημερινή Μακρυνίτσα. Στη συνέχεια έγιναν τα άλλα μοναστήρια στον Άγιο Λαυρέντιο, στον Άγιο Γεώργιο, στον Άγιο Βλάσιο, Αγία Τριάδα, Άγιο Αθανάσιο, κλπ.
Οι οικισμοί αναπτύσσονται κύρια από τις αρχές του 17ου αιώνα, με αλματώδη ταχύτητα. Ο πλούτος από το υπέροχα γεωργικά, και στη συνέχεια βιοτεχνικά προϊόντα, φέρνει πολλούς εμπόρους, δασκάλους και τους πιο ξακουστούς μαστόρους της γύρω περιοχής, και προπάντων της Ηπείρου. Γνωστότεροι είναι οι Ζουπανιώτες μαστόροι, με πρωτομάστορα το Δήμα Ζουπανιώτη, που έφτιαχναν αριστουργήματα.
Γίνεται, σύμφωνα με τον ίδιο, μια κοσμογονία ανάπτυξης. Πύργοι τρίπατοι, πανέμορφες εκκλησίες σαν την Αγία Μαρίνα του Κισσού, τον Άγιο Γεώργιο Ζαγοράς σε σχέδια του πηλιορείτη πατριάρχη Καλλίνικου, τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο της Μακρυνίτσας και τόσες άλλες δημιουργήθηκαν και αποτέλεσαν εστία μάθησης και αφύπνισης. Συγχρόνως αποτέλεσαν και εκκολαπτήριο κηρύκων για το ξεσηκωμό του γένους των Ελλήνων, ενάντια στους Τούρκους κατακτητές.
