Με ενθουσιασμό και παρατεταμένα χειροκροτήματα, οι προσκεκλημένοι Επιστήμονες Ακαδημαϊκοί και κορυφαίοι σύγχρονοι Φιλόσοφοι από όλα τα κράτη του κόσμου, που συμμετέχουν στο 23ο Παγκόσμιο Συνέδριο Φιλοσοφίας, το οποίο διενεργείται για πρώτη φορά στον τόπο που γέννησε την Φιλοσοφία, αποθέωσαν τους συντελεστές και διοργανωτές της επίσημης τελετής έναρξης, στο Ηρώδειο. Η επέτειος εξάλλου των 2.400 ετών από την ίδρυση της «Ακαδημίας Πλάτωνος», του «πρώτου Πανεπιστημίου στον κόσμο» συμπίπτει με την, για πρώτη φορά, διενέργεια του συνεδρίου αυτού στην ίδια πόλη, η οποία ανέδειξε κορυφαίες Ελληνικές Διάνοιες όπως τον Σωκράτη και τον Πλάτωνα και πλειάδα μαθητών τους αργότερα ξακουστών Φιλοσόφων και Επιστημόνων όπως ο Αριστοτέλης και Ισοκράτης, οι διδασκαλίες των οποίων διδάσκονται σήμερα σε όλα τα Πανεπιστήμια της Υφηλίου.
Στόχος των διοργανωτών, της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρίας είναι να σηματοδοτηθεί η έναρξη, μιας νέας εποχής πνευματικής και καλλιτεχνικής αναζήτησης και Αναγέννησης, στον αντίποδα, της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης καθώς και της κρίσης αρχών και αξιών, ώστε στην Ελλάδα να ξανανάψει και να μεταλαμπαδευτεί παγκοσμίως, η φλόγα της Διανόησης, και της Δημιουργίας.
Οι συντελεστές της χθεσινής εκδήλωσης, κορυφαία ονόματα του χώρου της Τέχνης , Έλληνες Καθηγητές της Σχολής Καλών Τεχνών και της Φιλοσοφίας της Τέχνης, όπως ο μαέστρος μουσουργός Ελευθέριος Καλκάνης, μπορεί αφιλοκερδώς να πρόσφεραν αξέχαστη πολιτιστική και καλλιτεχνική εμπειρία, έβαλαν όμως πολύ ψυχή, όπως εξάλλου και οι μουσικοί της Συμφωνικής ορχήστρας και Μικτής Χορωδίας του Δήμου των Αθηναίων, που συνόδευε με συνθέσεις των Μάνου Χατζηδάκη, Μίκη Θεοδωράκη, Βαγγέλη Παπαθανασίου και Νίκου Σκαλκώτα την εκπληκτική χορογραφία με ακροβατικά στιγμιότυπα, που παρουσίασαν οι «Λεοντιδείς».
Τριάντα δύο μαθητές και απόφοιτοι του Λεοντείου Λυκείου Νέας Σμύρνης έκοψαν κυριολεκτικά την ανάσα, όταν υπό τους ήχους των Μάνου Χατζηδάκη, Μίκη Θεοδωράκη και Βαγγέλη Παπαθανασίου, εκτέλεσαν χορογραφία εμπλουτισμένη με ακροβατικά στιγμιότυπα.
Στο πρώτο μέρος παρουσιάστηκαν έργα μεγάλων Ευρωπαίων Συνθετών της προκλασσικής και της κλασσικής περιόδου με ιστορικές αναφορές στην Ελλάδα: «Mήδεια» του Luigi Cherubini, “Χορός των Ευλογημένων Πνευμάτων» από την όπερα «Ορφεύς και Ευρυδίκη» του Christoph Willibald von Gluck, τα «Ερείπια των Αθηνών», του Ludwig van Beethoven με τη συμμετοχή της Συμφωνικής Ορχήστρας και της Μικτής Χορωδίας του Δήμου Αθηναίων υπό την Διεύθυνση και κατ επιλογήν, του Ελευθέριου Καλκάνη. Τη χορωδία διεύθυνε ο Αντώνης Μπέρης. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάστηκαν έργα Ελλήνων συνθετών και μουσουργών εμπνευσμένα από βιώματα της σύγχρονης Ελλάδας. Μια ιδιαίτερη νότα πρόσφερε η φαντασμαγορική παρουσίαση φωτιστικών ολογραμμάτων της Πανσελήνου του Μιρό όπως ανερχόταν από σκηνής προς τον Αττικό Ουρανό καθώς και οι ολογραφικές απεικονίσεις «παραθύρων με θέα την θάλασσα» και αγάλματος του Απόλλωνα.
Την κυβέρνηση εκπροσώπησε ο Υπουργός Πολιτισμού Πάνος Παναγιωτόπουλος ο οποίος μεταξύ άλλων, απευθύνθηκε στους παρευρισκόμενους αποκαλώντας τους «πρεσβευτές της Ελληνικής Φιλοσοφίας στη σημερινή εποχή» και τους καλωσόρισε «στη χώρα που δίδαξε ο Πλάτων και Αριστοτέλης, Ηράκλειτος και Πρωταγόρας στη χώρα του Θαλή και του Πυθαγόρα». Νωρίτερα και προτού όλοι, Δήμαρχος, Αντιδήμαρχοι και Φιλόσοφοι περπατήσουν προς το Ηρώδειο, για την τελετή έναρξης, τους διεθνείς διανοούμενους είχε υποδεχθεί και καλωσορίσει στο Μουσείο της Ακρόπολης ο Δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης. Ο κύριος Καμίνης εξήρε την Ελληνική Διανόηση, τις Επιστήμες και τη Φιλοσοφία που γεννήθηκαν στην Αθήνα, οικοδομώντας το Δυτικό Πολιτισμό. Με θερμά λόγια χαιρέτησε τους συνέδρους, ο Πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Φιλοσοφικών εταιριών, Ουίλιαμ Μακ Μπράιντ εκφράζοντας δημόσια τη χαρά του όταν το 2008, όπως είπε, έγινε γνωστό ότι το Παγκόσμιο Συνέδριο Φιλοσοφίας θα φιλοξενηθεί φέτος στην Αθήνα. Από πλευράς της διοργανώτριας επιτροπής της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρίας, με πρωτοβουλία της οποίας διοργανώνεται το παρόν συνέδριο, ο Πρόεδρος Κωνσταντίνος Βουδούρης απηύθυνε θερμό καλωσόρισμα στους συνέδρους, εκφράζοντας την χαρά του για την ομόθυμη συμμετοχή τους, σε αυτό, στην πόλη της ομορφιάς, της τέχνης και της φιλοσοφίας για να είναι το αύριο καλύτερο από το χτες και από το σήμερα, καθώς έρχεται να φωτίσει τη ζωή μας μέσα στη δεινή οικονομική κρίση». Τις ευχές του για επιτυχία των εργασιών του συνεδρίου μετέφερε σε χαιρετισμό του και ο Περιφερειάρχης Αττικής Γιάννης Σγουρός.
ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΟΕ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΒΟΥΔΟΥΡΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΤΕΛΕΤΗ ΕΝΑΡΞΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΟΥ 23ου ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΣΤΟ ΗΡΩΔΕΙΟ
Ξένοι μας φιλοσοφούντες, Σύνεδροι από όλα τα μέρη της γης.
Καλώς ήλθατε στην Αθήνα μας, στην πόλη της ομορφιάς, της τέχνης και της φιλοσοφίας.
Α) Κύριε Εκπρόσωπε της Ελληνικής Κυβέρνησης και Υπουργέ Πολιτισμού Πάνo Παναγιωτόπουλε
Β) Κύριε Πρόεδρε της FISP, Kαθηγητά Κύριε William ΜcBride
Γ) Κύριοι Υπουργοί . . .
Δ) Κύριε Περιφερειάρχα Γιάννη Σγουρέ
Ε) Κύριε Δήμαρχε Αθηναίων Γιώργο Καμίνη
Στ) Κύριοι Πρυτάνεις
Ζ) Κύριοι Καθηγητές
Θ) Κύριες και Κύριοι Σύνεδροι
Ι) Έλληνες της Διασποράς και συμπολίτες μας
Το παρόν Συνέδριο, που άρχισε σήμερα το πρωί με μεγάλη επιτυχία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, γίνεται, εκτός των άλλων, για να είναι το αύριο καλύτερο από το χθες. Είναι ένα Συνέδριο που ανοίγει παράθυρα και προοπτικές πολύ χρήσιμες και σημαντικές για όλη την ανθρωπότητα. Είναι ένα έργο αγαθό, γιατί έρχεται να φωτίσει όψεις της ζωής μας μέσα στη δεινή οικονομική κρίση και στην παγκοσμιοποιημένη πολιτική κοινωνία του σήμερα. Επιδιώκει να θέσει και να διερευνήσει προβλήματα και ζητήματα που επηρεάζουν τον βίο όλων των ανθρώπων που θέλουμε να ζούμε έτσι ώστε να είναι αξιοβίωτος. Το 23ο Παγκόσμιο Συνέδριο Φιλοσοφίας δεν θα μπορούσε να γίνει, αν δεν είχε τη συμπαράσταση πολλών παραγόντων και προσώπων που έπραξαν το καθήκον τους και έκαναν το κατά δύναμιν. Όλους αυτούς (που για πρώτη φορά τα ονόματα τους αναφέρονται σε πρόγραμμα του Παγκοσμίου Συνεδρίου Φιλοσοφίας) τους ευχαριστούμε από τα βάθη της καρδιάς μας. Είναι οι επιστημονικοί σύλλογοι φιλοσοφίας, τα μικρά και μεγάλα Ιδρύματα της χώρας μας και κυρίως το ίδρυμα Alexander S. Onassis Public Benefit Foundation, που με τη χορηγία του βοήθησε αποτελεσματικά το έργο μας. Ευχαριστούμε θερμά προς τούτο τον Πρόεδρο του Ιδρύματος κύριο Αντώνη Παπαδημητρίου. Είναι τα Πανεπιστήμια μας: το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Εθνικό Μετσόβιο Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Είναι η Περιφέρεια Αττικής και ο Δήμος Αθηναίων που στάθηκαν συμπαραστάτες και συμμαχητές στο έργο μας. Είναι ακόμη το Υπουργείο Πολιτισμού και ο παριστάμενος Υπουργός Πάνος Παναγιωτόπουλος που άμεσα και σωστά συνέλαβε το νόημα και τη σπουδαιότητα του Συνεδρίου και έγινε χορηγός για την αποψινή εορταστική εκδήλωση προς τιμήν όλων των Συνέδρων. Τον ευχαριστούμε θερμά για τη συμβολή του.
Σε όλους αυτούς, και σε πολλούς άλλους, απλούς Έλληνες πολίτες αλλά και στο Κεντρικό Συμβούλιο της FISP, στον Καθηγητή William McBride, στο Γενικό Γραμματέα της FISP Lucas Scarantino και στον Πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπής Dermot Moran, εκφράζουμε τις βαθιές ευχαριστίες της Ελληνικής Οργανωτικής Επιτροπής, και ελπίζουμε όλοι ότι θα έχουμε ένα πολύ καλό Συνέδριο.
Σας ευχαριστώ πολύ.
ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΙΩΝ WILLIAM-LEON McBRIDE ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΙ ΑΓΓΛΙΚΑ
Αξιότιμοι επίσημοι, συνάδελφοι, φίλες και φίλοι –
Oι προετοιμασίες για αυτό το γεγονός κράτησαν πέντε χρόνια, με αυξανόμενη ένταση καθώς πλησίαζε η πραγμάτωσή του. Νιώσαμε μεγάλο ενθουσιασμό όταν συμφωνήθηκε, πριν πέντε χρόνια στη Σεούλ, ότι το επόμενο Παγκόσμιο Συνέδριο Φιλοσοφίας θα διεξαγόταν για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το λίκνο της Δυτικής Φιλοσοφίας. ´Ολοι γνωρίζουμε πολύ καλά, πώς στο μεταξύ ανέκυψαν κάποια απροσδόκητα εμπόδια, κυρίως οικονομικού χαρακτήρα, και απείλησαν να παρεμ-βληθούν, ακόμη και να διακόψουν το σχεδιασμό μας, αλλά να που τα καταφέραμε τελικά. Υπάρχουν πάρα πολλοί στους οποίους οφείλουμε να απευθύνουμε ευχαριστίες, όπως σε πολλά μέλη της Διοικούσας Επιτροπής της Διεθνούς Ομοσπονδίας Φιλοσοφικών Εταιρειών και ιδιαίτερα στον Γενικό Γραμματέα Λούκα Σκαραντίνο και τον Πρόεδρο της Επιτροπής Προγράμματος Ντέρμοτ Μοράν, και περισσότερο απ’όλους στους ´Ελληνες οικοδεσπότες μας – τον Καθηγητή Κωνσταντίνο Βουδούρη και τους συναδέλφους του, και τα μέλη της Γραμματείας που εργάστηκαν πολύ σκληρά για την προετοιμασία του Συνεδρίου.
´Οπως ασφαλώς θα συμβαίνει, και με πολλούς σε αυτό το ακροατήριο, ο νους μου στρέφεται στο παρελθόν, στις τελετές έναρξης προηγουμένων Συνεδρίων στα οποία συμμετείχα. Στην περίπτωσή μου, αυτές οι αναμνήσεις φτάνουν σαράντα πέντε χρόνια πίσω, όταν βρισκόμουν στη Βιέννη για το Δέκατο Τέταρτο Παγκόσμιο Συνέδριο. Αλλά η παρουσία μας εδώ, σε αυτό το ιστορικό θέατρο, σε αυτή την εξόχως ιστορική πόλη θα έπρεπε να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε ότι μια τέτοια χρονική διάρκεια, μικρότερη από μισό αιώνα, είναι ελάχιστη σε σύγκριση με τη διάρκεια της ανθρώπινης σκέψης, της οποίας την κορύφωση κατά ενδιαφέροντες τρόπους αποτελεί η φιλοσοφία.
Ωστόσο, θα είχε για μας περισσότερο νόημα, αντί να εξετάζουμε τις διάφορες διανοητικές μαθήσεις χωριστά τη μια από την άλλη και να προσπαθούμε να τις ιεραρχούμε, αποδίδοντας στη φιλοσοφία κάποια θέση σε αυτή την ιεραρχία, να αναγνωρίζουμε ότι ένας εορτασμός της φιλοσοφίας συνιστά ταυτόχρονα εορτασμό των επιτευγμάτων της ανθρώπινης διάνοιας στο σύνολό της. Και προεκτείνοντας ακόμη περισσότερο την προοπτική μας, μπορούμε να καταλήξουμε στη συνειδητοποίηση πως, όπως δείχνει σαφώς το θέμα που έχουμε επιλέξει για το Συνέδριο, «Η φιλοσοφία ως έρευνα και ως τρόπος ζωής», ένας τέτοιος εορτασμός πηγαίνει πέρα από την επικράτεια των διανοητικών μαθήσεων, στο χώρο της πρακτικής – γιατί κάθε πνευματικός πολιτισμός είναι συνδυασμός θεωρίας και πράξης.
Τα δικά μου ιδιαίτερα φιλοσοφικά ενδιαφέροντα συνεπάγονται μια ισχυρή ενασχόληση με την ιστορία – με το κοινωνικοιστορικό στοιχείο, αν προτιμάτε. Αν και αποτελεί τρόπον τινα ψευδαίσθηση που προέρχεται από ένα συγκεκριμένο τρόπο θεώρησης της παρόδου του χρόνου, καθώς και από ορισμένα πραγματικά ιστορικά συμβάντα που απέκτησαν σημασία μέσα από την εξέλιξη του Δυτικού πολιτισμού – για παράδειγμα, οι αρχαίοι ´Ελληνες φιλόσοφοι, που τα έργα τους μας είναι τόσο οικεία, ασφαλώς δεν σκέφτονταν πως ζούσαν x χρόνια προ Χριστού, «π.Χ.», όπως γράφουμε στα ελληνικά – ήταν ωστόσο κοινός τρόπος να σκεφτόμαστε κατά το Συνέδριο του 2003 στην Πόλη με αναφορά στη χιλιετία που είχε μόλις αρχίσει. Σε μια σύντομη ομιλία στην τελετή λήξης του επόμενου Παγκόσμιου Συνεδρίου στη Σεούλ, το 2008, επέλεξα το θέμα «Προς το μέλλον».
Το πού ακριβώς βρισκόμαστε τώρα, μιλώντας από ιστορική σκοπιά, μου φαίνεται πολύ λιγότερο σαφές, λιγότερο προφανές: Πολύ λίγοι από μας, νομίζω, μπορούμε να πούμε με κάποια σιγουριά τί πιστεύουμε πως μας επιφυλάσσει το μέλλον ή ίσως και τί θα έπρεπε να μας επιφυλάσσει. Αλλά αυτή η κατάσταση, εφόσον συμμερίζεστε σε κάποιο βαθμό την αντίληψή μου, μας βοηθάει να θυμηθούμε – ή τουλάχιστον βοηθάει εμένα να θυμηθώ, ως πρόκληση για τις ιστορικές μου ενασχολήσεις – ότι η φιλοσοφία είχε πάντα και μια άλλη πλευρά, την πλευρά του αιώνιου και του παραμόνιμου. Η επιδίωξη της σύλληψης του αιώνιου και του παραμόνιμου μπορεί, είναι αλήθεια, να προσλάβει κάποιες αναπάντεχες μορφές. Και μια που αναφέρθηκα σε προηγούμενα Παγκόσμια Συνέδρια, έρχεται στο νου μου σε αυτό το σημείο η τελετή έναρξης του Παγκόσμιου Συνεδρίου του Μπράϊτον, το 1988, οπότε η Καθηγήτρια Ελίζαμπεθ ´Ανσκομπ, μίλησε εκτενώς για κάποια «νοήμονα όντα ανώτερης τάξης», με άλλα λόγια για αγγέλους. Δυστυχώς, δεν γνωρίζω αρκετά για αγγέλους, ή ακόμη και για δαίμονες, ώστε να προσπαθήσω να σας διαφωτίσω για ένα τέτοιο ζήτημα.
´Ομως η προσδοκία να συνδεθούμε με την αιωνιότητα, όποιες μορφές και να παίρνει μερικές φορές αυτή η προσδοκία, είναι πράγματι ένα καίριο στοιχείο της γοητείας της φιλοσοφίας, σχεδόν κάθε φιλοσοφίας, σε Δύση και σε Ανατολή, στο Βορρά και στο Νότο. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς καταλληλότερο τόπο πάνω στη γη για να επανασυνδεθούμε με αυτή τη γοητεία από αυτόν εδώ, στην Αθήνα. Εύχομαι σε όλους σας, εύχομαι σε όλους μας, ένα πολύ πετυχημένο και ευχάριστο Παγκόσμιο συνέδριο.
_____________________________________________________________________
MEΤΑΦΡΑΣΗ
Ηοnourable dignitaries, colleagues, friends,
Preparations for this event have been going on for five years, with increasing intensity as we drew closer to it. We felt great excitement when it was agreed, five years ago in Seoul, Korea, that the next World Congress of Philosophy would take place in the cradle of Western philosophy, Greece for the first time. As we all know all too well, some unexpected obstacles, primarily of an economic sort, arose in the interim and threatened to interfere with, or even to disrupt, our planning, but here we are at last. There are so many to whom thanks should be extended, including members of the FISP Steering Committee and especially Secretary General Luca Maria Scarantino and Programme Chair Dermot Moran, and above all to our Greek hosts – Professor Konstantinos Boudouris and his colleagues, and the very hard-working members of the Secretariat.
As is true, I am sure, of many in this audience, my mind goes back to the opening ceremonies of previous world Congresses that I have attended. In my own case, these memories extend as far back as 45 years, when I was in Vienna for the Fourteenth World Congress. But our presence here in this historic theatre in this exceedingly historical city should make us realize that such a span of time, less than half a century, is very minimal by comparison with the span of human thought, of which philosophy is in important ways the summit.
However, it might make more sense for us, rather than viewing intellectual disciplines in isolation from one another and attempting to assign a place to philosophy in their hierarchy, to acknowledge that a celebration of philosophy is at the same time a celebration of the achievements of the human intellect as a whole. And, expanding our perspective even further, we may then come to realize, as the theme adopted for this Congress, “Philosophy as inquiry and Way of Life”, very clearly signals, that such a celebration extends beyond the realm of intellectual disciplines to the realm of practice – for every culture is theory and practice combined.
My own philosophical interests are such as to entail a strong preoccupation with history – with the sociohistorical, if you will. Although it is something of an illusion based on a particular way of viewing the passage of time as well as on some actual historical events that became important in Western Culture as it evolved – the ancient Greek philosophers with whose works we are so familiar, for example, certainly did not think of themselves as living x years Before the Common Era, or “B.C.” as it came to be called in English – it was nevertheless a common trope during the 2003 World Congress in Istanbul to think in terms of the new millenium, just begun. In a brief talk at the closing ceremony of the following World Congress in Seoul in 2008, I took up the theme, “Towards the future.” Exactly where we stand now, historically speaking, seems to me a good less clear-cut, less obvious: Very few of us, I think, can articulate with any confidence what we believe the future holds or perhaps even should hold. But this situation, assuming that you share some of this same perception with me, helps to remind us – or at least to remind me, as a challenge to my historical preoccupations – that philosophy has always had another side, the side of the eternal and abiding.
The pursuit of the eternal and abiding can, it is true, assume some unexpected forms. Since I have been referring to past World Congresses, the Opening Ceremony of the World Congress in Brighton in 1988, at which Professor Elizabeth Anscombe discoursed at some length on “intelligences of a higher order”, in other words angels, comes to my mind in this regard. Unfortunately, I do not know enough about angels or even about δαίμονες, to attempt to undertake a similar enlightenment here. But the aspiration to connect with eternity, whatever forms this aspiration may sometimes take, is in fact a crucial part of the charm of philosophy – of virtually all philosophy, East and West, North and South. It is difficult to imagine a more suitable site on this earth for reconnecting with that charm than here in Athens. I wish you all, I wish us all, a most succesful and enjoyable World Congress.
