Η κωλυσιεργία καθιστά ακριβότερη την αντιμετώπιση των προβλημάτων *

Πάνος Δροσινάκης **

Ακόμα δεν γνωρίζουμε ποιο θα είναι το τέλος της λεγόμενης ελληνικής κρίσης. Ωστόσο, ένα πράγμα μπορούμε να υποθέσουμε με ασφάλεια: Οι ιστορικοί του μέλλοντος θα ασχοληθούν μαζί της συστηματικά και θα την αξιολογήσουν ως «κρίση εποχής».

Η τελευταία κυβέρνηση της νεοφιλελεύθερης συντηρητικής Νέας Δημοκρατίας του Κώστα Καραμανλή παρέλαβε την Ελλάδα του 2004 με ετήσιο δημοσιονομικό έλλειμμα 9 δισεκατομμύρια ευρώ και την παρέδωσε το 2009 στη σοσιαλιστική κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου με έλλειμμα πενήντα δισεκατομμύρια ευρώ . Όμως, οι πραγματικοί πρωταγωνιστές αυτής της κρίσης είναι οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης και οι μεγάλες τράπεζες. Λειτουργώντας σε ένα πεδίο απόλυτης ελευθερίας, μακριά από κάθε πολιτικό έλεγχο, συνεργάζονταν μέχρι το 2009 με την ελληνική κυβέρνηση, για να παρουσιάζουν λανθασμένες στατιστικές και οικονομικά στοιχεία και να καθιστούν δυνατή τη διεύρυνση του χρέους. Όταν αργότερα πίστεψαν ότι θυσιάζοντας την Ελλάδα θα αποκτήσουν περισσότερα πλεονεκτήματα, υποβάθμισαν έντονα την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας και την οδήγησαν στο χείλος του γκρεμού. Αυτή η κατάσταση, σε συνδυασμό με τα δομικά ελλείμματα, την ευνοιοκρατία, τη διαφθορά και τη φοροδιαφυγή, καθώς και με μια σειρά λανθασμένων αποφάσεων επί δεκαετίες και ένα συνολικά υπερβολικά υψηλό δημόσιο χρέος, έκαναν το ποτήρι να ξεχειλίσει και απειλούν τώρα ολόκληρη την Ευρώπη.

Μπορεί πλέον να θεωρηθεί βέβαιο ότι δεν είναι η Ελλάδα, αλλά το ευρώ και η Ευρωπαϊκή Ένωση οι στόχοι της επίθεσης των οίκων αξιολόγησης, που θα κέρδιζαν αμύθητα ποσά, αν κατέρρεαν το ευρώ και η Ευρωζώνη. Μόνον έτσι μπορεί να ερμηνευθεί το εκ πρώτης όψεως ανεξήγητο φαινόμενο, ότι κάθε φορά που οι χώρες της Ευρωζώνης αποφασίζουν συγκεκριμένα μέτρα βοήθειας και χορηγούν δάνεια, οι οίκοι αξιολόγησης σπεύδουν να υποβαθμίσουν ακόμα περισσότερο την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας και άλλων χωρών. Αυτός ο επικίνδυνος φαύλος κύκλος άγγιξε ήδη και την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιρλανδία και την Κύπρο. Και άλλες χώρες, όπως η Γαλλία ή το Βέλγιο, φαίνεται ότι έχουν μπει στο στόχαστρο των χρηματοοικονομικών ‘ζογκλέρ’. Με μια δόση αφέλειας μπορεί να θέσει κανείς το ερώτημα πότε θα έλθει η σειρά της Γερμανίας.

Ούτε καν οι Η.Π.Α. παρέμειναν στο απυρόβλητο. Δεν μπορεί να παραγνωριστεί ο κίνδυνος να εξαπλωθεί η κρίση σε όλο τον κόσμο και να εξελιχθεί σε χειρότερη από αυτήν του 2008. Στην Ευρώπη, αναπτύσσονται έντονα φυγόκεντρες δυνάμεις και οι Ευρωπαίοι αμφιβάλλουν για το νόημα της διαδικασίας ενοποίησης. Στη Γαλλία η Marine Le Pen, πρόεδρος του ακροδεξιού κόμματος Front National φέρεται ως επικρατέστερη αντίπαλος του προέδρου Σαρκοζί για την εξουσία. Στη Μεγάλη Βρετανία υπήρξε ανάγκη λήψης εκτάκτων μέτρων και μάλιστα δεν αποκλείστηκε η επέμβαση του στρατού στην προσπάθεια να σταματήσουν οι ταραχές. Ποια ευρωπαϊκή χώρα θα είναι η επόμενη;

Η μέχρι τώρα διαχείριση της κρίσης είναι αδύναμη και λίγο αποτελεσματική. Από την Ευρώπη λείπει το όραμα και από τους ανθρώπους η αναγκαία πίστη ότι εμείς οι Ευρωπαίοι, μέσα σε έναν ανταγωνιστικό, παγκοσμιοποιημένο κόσμο με πολλούς αναπτυξιακούς πόλους, θα μπορέσουμε να διασφαλίσουμε την ευημερία μας μόνον αν αναπτύξουμε και οικοδομήσουμε μια κοινή ισχύ. Αντί αυτής, είναι και πάλι πανταχού παρών ο κίνδυνος να αναζωπυρωθεί η εθνικιστική σκέψη και δράση, που νομιζόταν ότι έχει πεθάνει. Η ιστορική εμπειρία μας, προπάντων στη Γερμανία, θα έπρεπε στην πραγματικότητα να λειτουργεί ως τροχοπέδη γι’ αυτή την εξέλιξη.

Η κα Μέρκελ και η γερμανική κυβέρνηση χρειάζονταν πάντα κάπως περισσότερο χρόνο, για να αντιληφθούν την πραγματική διάσταση των πραγμάτων. Κωλυσιεργία, παλινωδίες, λαϊκίστικες δηλώσεις και προκαταλήψεις, καθώς και καταστροφική διαχείριση της κρίσης, ακόμα και αφού αναγνωρίστηκε και έγινε αποδεκτή η αναγκαιότητα να βοηθηθούν η Ελλάδα και οι άλλες χώρες να βγουν από την κρίση χρέους, έκαναν την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης κατά μερικά δισεκατομμύρια ευρώ ακριβότερη. Το διακύβευμα πλέον είναι πολύ μεγαλύτερο.

Τώρα, πριν να είναι πολύ αργά, θα πρέπει να ληφθούν ριζικά μέτρα. Η δύναμη των οίκων αξιολόγησης θα πρέπει τάχιστα να ελεγχθεί πολιτικά και να περιοριστεί, και η εξάρτηση των χωρών από τις αποφάσεις τους σταδιακά να τερματιστεί. Οι μεγάλες χρηματοπιστωτικές συναλλαγές πρέπει να φορολογηθούν πανευρωπαϊκά και παγκοσμίως. Με τα ευρωομόλογα διασφαλίζεται η δυνατότητα όλων των χωρών της Ευρωζώνης να μπορούν να δανείζονται ζεστό χρήμα στις χρηματαγορές. Η ελληνική κρίση εξελίχθηκε γρήγορα σε κρίση της Ευρωζώνης. Αν δεν καταπολεμηθεί τώρα επαρκώς, θα εξελιχθεί σε ευρωπαϊκή κρίση. Και τότε θα φανεί πως εν τω μεταξύ ο δρόμος για μια παγκόσμια κρίση δεν είναι πολύ μακρύς.

* Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Die Welt», φ. 25.08.2011 (στα Γερμανικά).

** Ο αρθρογράφος είναι ελεύθερος επαγγελματίας, σύμβουλος πληροφορικής, Γραμματέας της Οργάνωσης του ΠΑΣΟΚ στο Αμβούργο και Δημοτικός Βουλευτής της SPD στο Περιφερειακό Συμβούλιο του Eimsbüttel.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ