Του Αχιλλέα Οικονόμου*.
Μια από τις γνωστότερες ταινίες του παλιού Ελληνικού κινηματογράφου είναι ο «Μεθύστακας». Με την ταινία αυτή επιβλήθηκε με την ερμηνεία του ως ένας από τους μεγαλύτερους ηθοποιούς της γενιάς του ο Ορέστης Μακρής. Λέγεται, ότι επέβαλε με το «έτσι θέλω» τον τρόπο που θα ερμήνευε τον πρωταγωνιστή στο σκηνοθέτη Γιώργο Τζαβέλα, που διαφωνούσε έντονα. Τελικά, με το παίξιμό του όχι απλά γοήτευσε και συγκίνησε, αλλά δημιούργησε και το πιο χαρακτηριστικό πρότυπο αλκοολικού. Οι περισσότεροι λοιπόν, ακούγοντας τη λέξη «αλκοολικός» φέρνουν στο μυαλό του έναν συμπαθή και φτωχό μεσήλικα, που πίνοντας όλη τη μέρα, τριγυρνά τρεκλίζοντας και μιλώντας με χαρακτηριστική φωνή.
Δυστυχώς ή ευτυχώς δεν υπάρχει στην πραγματικότητα καμιά τυπική εικόνα αλκοολικού. Πολλοί άνθρωποι, που έχουν ήδη αρχίσει να έχουν σοβαρό πρόβλημα με το ποτό, προσπαθούν να το κρύψουν από τον κοινωνικό του περίγυρο. Από την οικογένειά τους είναι δύσκολο, καθώς οι συνέπειες σε αυτή είναι εμφανείς από την αρχή. Για να μπει η διάγνωση του αλκοολισμού δεν είναι απαραίτητο ο χρήστης να πίνει κάθε μέρα, ούτε να έχει ιδιαίτερο πρόσωπο ή φωνή. Χαρακτηριστικές συμπεριφορές που δείχνουν πως υπάρχει πρόβλημα εξάρτησης, είναι η καθημερινή πόση μεγάλων ποσοτήτων, ώστε να εξασφαλιστεί η λειτουργικότητα, η μεγάλη κατανάλωση κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου και η έντονη χρήση για συνεχόμενες μέρες με μεγάλα στη συνέχεια διαστήματα διακοπής.
Η εξάρτηση από το αλκοόλ προκαλεί πολλαπλά προβλήματα στον χρήστη. Τα συχνά επεισόδια μέθης προκαλούν διαταραχή στην οικογενειακή, κοινωνική και επαγγελματική λειτουργικότητα. Στους αλκοολικούς είναι σημαντικά αυξημένα τα διαζύγια και οι πολλές χαμένες ώρες από τη δουλειά, με αποτέλεσμα πολλές φορές την απόλυση. Σύμφωνα με στοιχεία από τις ΗΠΑ, τα μισά τροχαία δυστυχήματα, οι μισές ανθρωποκτονίες και το 25 % των αυτοκτονιών σχετίζονται με αυξημένη χρήση αλκοόλ. Σημαντικό είναι ακόμη ότι το αλκοόλ αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου σχετιζόμενη με ουσίες. Η αυξημένη χρήση είναι δυνατό να προκαλέσει βαριές εγκεφαλικές, ηπατικές, γαστρεντερικές, αιματολογικές και άλλες διαταραχές, με κατάληξη πολλές φορές το θάνατο.
Ο κύριος παράγοντας που θεωρείται υπεύθυνος για τον αλκοολισμό είναι ο γονιδιακός. Η συμμετοχή όμως του περιβάλλοντος είναι έντονη και σημαντική. Ο Edwards πολύ πετυχημένα λέει ότι «το γονικό παράδειγμα είναι πολλές φορές ισχυρότερο από τα γονίδια». Μια μεγάλη παγίδα όμως αποτελεί η ίδια η δράση του αλκοόλ, το οποίο έχει, εντελώς παροδικές και σύντομες όμως, αγχολυτικές και αντικαταθλιπτικές ιδιότητες. Έτσι, αρκετός κόσμος πίνει μικρές ποσότητες αρχικά για να αντιμετωπίσει μια στρεσσογόνο ή δύσκολη κατάσταση, χρησιμοποιώντας το αλκοόλ περίπου σα φάρμακο. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται ένα είδος σχέσης ποτού και ατόμου, που είναι πιθανό να οδηγήσει σταδιακά σε ψυχολογική και σωματική εν τέλει εξάρτηση. Η ματαιότητα και η αναποτελεσματικότητα αυτής της τακτικής αποδεικνύεται από το γεγονός ότι με το τέλος της επίδρασης της ουσίας τα προβλήματα επανέρχονται πολλές φορές εντονότερα.
Η μόνη θεραπεία ενός διαγνωσμένου αλκοολικού είναι η παντελής αποχή. Προσπάθειες να ελαττωθεί η χρήση είναι εντελώς μάταιες, καθώς το πρόβλημα του χρήστη είναι ακριβώς αυτό: αδυνατεί να ελέγξει το πόσο πίνει αφού αρχίσει. Κάθε προσπάθεια διακοπής όμως πρέπει να γίνεται με την επίβλεψη ειδικού, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος εμφάνισης στερητικών συμπτωμάτων, που πολλές φορές είναι εξόχως επικίνδυνα. Σε βαριές περιπτώσεις επιβάλλεται η παρακολούθηση ειδικού προγράμματος.
Ο Ορέστης Μακρής λοιπόν, ερμήνευσε υπέροχα έναν αλκοολικό. Πολλοί αλκοολικοί, μη παραδεχόμενοι το πρόβλημά τους και αρνούμενοι να ζητήσουν βοήθεια, αδυνατούν να «ερμηνεύσουν» καθημερινούς και κοινούς κατά τα άλλα κοινωνικούς ρόλους, εξαιτίας της χρήσης. Ας αφήσουμε επομένως το μέτρο να «μας ευφραίνει την καρδίαν» και ας ζητήσουμε έγκαιρα βοήθεια όταν το έχουμε ανάγκη.
*Ο Αχιλλέας Οικονόμου είναι Ψυχίατρος

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ