Γράφουν οι Δρ. Ιωάννης Παπαδόπουλος, Δρ. Μάριος Τρίγκας, Αικατερίνη Παπαδοπούλου.
Τα αποτελέσματα μιας ακόμη ερευνητικής πρωτοβουλίας του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένου Μάρκετινγκ Διοίκησης & Οικονομίας του Τμήματος Σχεδιασμού & Τεχνολογίας Ξύλου & Επίπλου του ΤΕΙ Λάρισας για τις ελληνικές και κυπριακές επιχειρήσεις επίπλου και ξυλουργικών κατασκευών, που δοκιμάζονται πολύ σκληρά το τελευταίο διάστημα, παρουσιάστηκαν στο Διεθνές Συνέδριο EUROMED το διάστημα 4-6/10/2012 στο Montreaux της Ελβετίας.
Η εργασία με τίτλο «CROSS COUNTRY CONTAGION OF ECONOMIC CRISIS. EVIDENCE FROM CYPRIOTE AND GREEK FURNITURE AND WOOD ENTERPRISES » των Παπαδόπουλου Ιωάννη και Τρίγκα Μάριου (Τμήμα Σχεδιασμού & Τεχνολογίας Ξύλου & Επίπλου) και Παπαδοπούλου Αικατερίνης (Οικονομικό Παν/μιο Αθηνών) είχε ως βασικό σκοπό να συγκριθούν οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης μεταξύ επιχειρήσεων των κλάδων επίπλου και ξύλου δύο οικονομικά διασυνδεόμενων χωρών (Ελλάδας και Κύπρου), με στόχο να διαπιστωθεί αν αυτή μεταδίδεται και πώς, σε πόσο χρόνο και με τι συνέπειες, σε ότι αφορά τις μεταβολές των πωλήσεων, των κερδών, του μεριδίου αγοράς και του αριθμού των πελατών τους. Βασική επίσης επιδίωξη ήταν η ανάδειξη των ενεργειών και κυρίως των στρατηγικών εκείνων που εφαρμόζουν άμεσα οι παραπάνω επιχειρήσεις, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση, και αφετέρου οι προβλέψεις των ίδιων των επιχειρήσεων όσο αφορά το μέλλον τους.
Η ερευνητική ομάδα στην εργασία τους αναφέρει μεταξύ άλλων ότι: «Το τελευταίο διάστημα έχουμε γίνει μάρτυρες πολλών συζητήσεων σχετικά με τα αίτια και τις επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης σε διεθνές επίπεδο. Παρ’όλο που τα αίτια είναι γνωστά, υπάρχει μια συγκεχυμένη γνώμη μεταξύ των ειδικών σχετικά με τα κανάλια διάδοσης της κρίσης από χώρα σε χώρα και το ρόλο που παίζουν οι επιμέρους διαφορές σε επίπεδο κρατών και εθνικών οικονομιών, αναφορικά με τις επιπτώσεις της κρίσης. Με μια πρώτη ματιά το γεγονός αυτό αντανακλά διαφορές στο βαθμό έκθεσης και τις αντοχές των εθνικών οικονομιών και του χρηματοπιστωτικού συστήματος της κάθε χώρας, αυτό που πολύ συχνά ονομάζουμε ως «αγορές», αλλά επίσης και ετερογένειες στα μακροοικονομικά μεγέθη, το εκάστοτε θεσμικό πλαίσιο και τις πολιτικές αντιδράσεις σε εθνικό επίπεδο» και συνεχίζει..
«Στη σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη αγορά, καμία ανοιχτή οικονομία δεν μπορεί να παραμένει απομονωμένη από ότι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο. Προκειμένου όμως να είναι σε θέση η κάθε χώρα να προλαμβάνει τη μετάδοση των κρίσεων θα πρέπει να υιοθετηθούν συντονισμένα μέτρα αντιμετώπισης σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο, μέτρα τα οποία προϋποθέτουν βαθιά γνώση των μηχανισμών και των καναλιών διάδοσης. Η κατανόηση αυτών των καναλιών διάδοσης αποτελεί αντικείμενο πλούσιας βιβλιογραφίας στη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα. Ωστόσο, τα δύο βασικά κανάλια μετάδοσης που εντοπίζονται από τη βιβλιογραφία είναι τα εμπορικά και τα χρηματοπιστωτικά κανάλια, ενώ αρκετοί ερευνητές εστιάζουν σε μακροοικονομικές ομοιότητες μεταξύ των κρατών, φαινόμενα που οφείλονται στη γειτνίαση και τον κύκλο ζωής των επιχειρήσεων. Οι περισσότεροι ερευνητές, στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν τους μηχανισμούς μετάδοσης, χρησιμοποιούν εμπειρικά δεδομένα με έμφαση στους εμπορικούς δεσμούς, καθώς συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των δεσμών αυτών μπορούν να παίξουν έναν ουσιώδες ρόλο στο βαθμό της μετάδοσης κρίσεων.
Οι επιπτώσεις της πρόσφατης οικονομικής κρίσης αποτυπώνονται με δραματικό τρόπο στους εθνικούς λογαριασμούς της Κύπρου και της Ελλάδας, με τη χώρα μας να υποφέρει από τις πιο επίπονες αλλαγές στην πρόσφατη οικονομική της ιστορία. Η κυπριακή οικονομία παρουσιάζει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε αυτές τις επιπτώσεις, κυρίως λόγω του μικρού της μεγέθους και της ευελιξίας της στην απαραίτητη δημοσιονομική προσαρμογή. Σύμφωνα με τη Eurostat η ύφεση της ελληνικής οικονομίας σωρευτικά από το 2008 έως σήμερα αγγίζει το –14% ενώ αυτή της κυπριακής οικονομίας μια μικρή ανάπτυξη του +0,5% με αρνητικές ωστόσο προβλέψεις για το 2012. Η Κύπρος έχει μια εξωστρεφή οικονομία εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης με την πρόσβασή της στις αγορές να αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξή της.
Aναφορικά με το διμερές εμπόριο Κύπρου και Ελλάδας μπορούμε να πούμε πως αυτό παρουσιάζει μια δυναμική πορεία αγγίζοντας τα 1.450 εκατ. ευρώ το 2010, με την Ελλάδα να ενισχύει τη θέση της κυρίως μετά το 2004 και το 2010 οι εξαγωγές της προς την Κύπρο φθάνουν τα 1.218 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 75,8% σε σχέση με τα 693 εκατ. ευρώ του 2004. Το εμπορικό ισοζύγιο των δύο χωρών είναι διαρκώς αρνητικό αναφορικά με την θέση της Κύπρου σε σχέση με την Ελλάδα φθάνοντας το 2010 τα 976,9 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση 68% σε σχέση με το 2004. Τα στοιχεία αυτά αναδεικνύουν την Ελλάδα σε έναν από τους σημαντικότερους εμπορικούς εταίρους της Κύπρου και αντίστροφα».
Είναι γεγονός ότι όταν μια κυβέρνηση ή μια επιχείρηση δεν παρακολουθεί και δεν προβληματίζεται με τις αλλαγές που συμβαίνουν στο εξωτερικό περιβάλλον και ιδιαίτερα σε γειτονικές χώρες, που έχουν αρκετά κοινά χαρακτηριστικά, είναι πιθανόν αν κάτι «άσχημο» συμβεί στη μια, δυστυχώς αυτό να μεταδοθεί και στην άλλη. Άγνωστος στο internet σημειώνει σχετικά με την παραπάνω διαπίστωση: «Αν οι αλλαγές που συμβαίνουν έξω από την επιχείρησή σου είναι γρηγορότερες από τις αλλαγές που συμβαίνουν μέσα στην επιχείρησή σου, τότε το τέλος δεν αργεί να βρίσκεται …μέσα στην επιχείρησή σου.»
«Βέβαια για να είμαστε δίκαιοι και αντικειμενικοί», δηλώνει ο Καθηγητής Ιωάννης Παπαδόπουλος «το ελληνικό «πρόβλημα» της οικονομικής κρίσης μεταδόθηκε στην κυπριακή οικονομία μέσω του «κουρέματος» των ελληνικών ομολόγων που εξαγόραζε η Κύπρος από άλλες ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Γερμανία κά) που ήθελαν να τα «ξεφορτωθούν» ενώ γινόταν ακόμη οι διαπραγματεύσεις της Τρόικα με την ελληνική Πολιτεία. και συνεχίζοντας αναφέρει ότι:
«Σήμερα οι περισσότεροι κύπριοι καταναλωτές βιώνουν την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα, ενώ νοιώθουν και ένα μικρό φόβο για το τι μπορεί να τους συμβεί στο μέλλον, παρά το γεγονός ότι σε πολλούς τα εισοδήματά τους δεν έχουν υποστεί κάποια σημαντική μείωση. Αυτό έχει ως άμεσο αποτέλεσμα την έλλειψη ρευστότητας στην αγορά και οι επιχειρήσεις να υφίστανται τις συνέπειες αυτές, δηλ. να μειώνονται οι πωλήσεις τους να συρρικνώνονται να απολύουν προσωπικό κλπ κλπ.»
Σημειώνεται ότι η εν λόγω έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά τα έτη 2009-2011 σε τυχαίο δείγμα 151 ελληνικών και κυπριακών επιχειρήσεων επίπλου και ξυλουργικών κατασκευών με βάση ένα ερωτηματολόγιο που συνέταξε ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας καθηγητής Ι. Παπαδόπουλος.
Τα κυριότερα συμπεράσματα της έρευνας εστιάζονται κυρίως στα εξής στοιχεία:
Η Ελλάδα και η Κύπρος που είναι χώρες με οικονομικούς, εμπορικούς και εθνικούς δεσμούς, έχουν επηρεαστεί σημαντικά από την οικονομική κρίση. Στην μεγάλη τους πλειοψηφία (πάνω από 70%) οι κυπριακές επιχειρήσεις επίπλου και ξύλου έχουν υποστεί τις επιπτώσεις της οικονομικής ύφεσης με χρονική υστέρηση 18 μηνών περίπου από τις αντίστοιχες ελληνικές. Υπάρχουν πολλά στοιχεία που στην παρούσα έρευνα αναδείχθηκαν κοινές επιλογές από τις επιχειρήσεις, προκειμένου να αποτρέψουν τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης.
Η μέση μείωση των πωλήσεων των κερδών και του αριθμού των πελατών των εν λόγω επιχειρήσεων δεν παρουσιάζουν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των Ελλάδας και Κύπρου για χρονικό διάστημα 1,5 έτους. Αυτό δείχνει ότι τη σημερινή κατάσταση των ελληνικών επιχειρήσεων επίπλου και ξύλου θα αντιμετωπίσουν πολύ πιθανόν οι αντίστοιχες επιχειρήσεις της Κύπρου σε 18 μήνες. Το παραπάνω σενάριο μπορεί να μην επαληθευτεί λόγω του μικρότερου μεγέθους των κυπριακών επιχειρήσεων σε σχέση με τις ελληνικές, καθώς η παρούσα έρευνα έδειξε ότι οι μικρότερες σε μέγεθος επιχειρήσεις επίπλου και ξύλου φαίνεται να έχουν περισσότερες πιθανότητες η οικονομική κρίση να έχει θετική επίδραση στη λειτουργία τους.
Οι βραχυπρόθεσμες προβλέψεις των επιχειρήσεων (για 1 έτος) φαίνεται να είναι σχετικά αισιόδοξες και δεν φαίνεται να διαφέρουν στατιστικά μεταξύ αυτών της Ελλάδας και της Κύπρου, τουλάχιστον όσον αφορά την αύξηση των πωλήσεων, την αύξηση των κερδών τους, τη μείωση του μεριδίου αγοράς και την αύξηση ή μείωση του αριθμού των πελατών τους.
Η βασικότερη ενέργεια που επιλέγουν οι επιχειρήσεις της έρευνας για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης είναι η μείωση των τιμών των προϊόντων τους. Ως δεύτερη ενέργεια οι ελληνικές επιχειρήσεις στις αρχές του 2009 είχαν επιλέξει τη μείωση των εξόδων διαφήμισης, γεγονός όμως που επιδείνωσε την κατάστασή τους (Papadopoulos et al 2010). Οι κυπριακές επιχειρήσεις το τέλος του 2011 επέλεξαν την παραπάνω ενέργεια σε μικρότερο ποσοστό, προτάσσοντας όμως ως δεύτερη τη σύναψη δανείων. Οι παραπάνω ενέργειες με βάση την εμπειρία δεν φαίνεται να είναι οι καλύτερες για επιχειρήσεις που οι στατιστικές τους έχουν καθοδική πορεία. Μια επιτυχημένη «συνταγή» και προτροπή στις παραπάνω περιπτώσεις όταν οι επιχειρήσεις βρίσκονται σε οικονομική ύφεση και βλέπουν τον τζίρο τους να μειώνεται και ουσιαστικά να βρίσκονται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, είναι: α) πραγματοποίηση έξυπνης διαφήμισης, β) αλλαγή της βάσης λειτουργίας τους, γ) οικονομία, δ) προετοιμασία για παράδοση του καλύτερου δυνατού παραγόμενου προϊόντος και ε) επιβολή μεγαλύτερης πειθαρχίας και ηθικής στο εσωτερικό τους περιβάλλον. Το «μυστικό» είναι να ακολουθείται ακριβώς η παραπάνω σειρά ενεργειών (New ERA 2010).
Δεν φαίνεται να υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφοροποιήσεις ως προς την ιεράρχηση των βασικών στρατηγικών μάρκετινγκ που εφαρμόζουν οι ελληνικές και κυπριακές επιχειρήσεις επίπλου και ξύλου και συγκεκριμένα για την διάθεση προϊόντων υψηλότερης ποιότητας, την υπερ-εκπλήρωση των προσδοκιών των πελατών τους, την εξατομίκευση, την είσοδό τους σε αγορές με μεγάλη ανάπτυξη και την εφαρμογή της καινοτομίας στα προϊόντα τους.
Σημαντικές είναι και οι εξής διαπιστώσεις της έρευνας αυτής: ότι όσο περισσότερη έμφαση δίνουν οι παραπάνω επιχειρήσεις στην ποιότητα, τόσο μεγαλύτερες είναι οι τιμές των προϊόντων που διαθέτουν, καθώς και ότι όσο περισσότερο επενδύουν στην καινοτομία των προϊόντων τους τόσο υψηλότερη είναι η ποιότητα αυτών.
Η αξιολόγηση των προτεινόμενων ενεργειών για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης από τις κυπριακές επιχειρήσεις επίπλου και ξύλου ανέδειξε ότι οι τρεις σημαντικότερες είναι: ο καλύτερος & αποτελεσματικότερος έλεγχος σε όλα τα τμήματα της επιχείρησης, η έμφαση στην καινοτομία και την τεχνολογία και η πιστοποίηση των επίπλων σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς. Τέλος, η εφαρμογή της factor analysis στα δεδομένα της παρούσας έρευνας έδειξε ότι ένα σύνολο 20 προτάσεων για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, που προτάθηκαν στο ερωτηματολόγιο της έρευνας, μόνο για τις κυπριακές επιχειρήσεις επίπλου και ξύλου, μπορεί να ομαδοποιηθούν σε 5 βασικές ομάδες παραγόντων που είναι: οι στρατηγικές λειτουργίας, οι διαδικασίες πιστοποίησης, η διαδικασίας της πώλησης και ο έλεγχος, το διαδίκτυο και το μάρκετινγκ και τέλος η μείωση των δαπανών.
Επειδή πάντα ισχύει ότι όταν υπάρχει ένα πρόβλημα και αυτό αφήνεται στην τύχη ή αφήνεται να περάσει ο χρόνος χωρίς να το χειρίζεται κανείς, τότε αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργεί μεγάλη σύγχυση, αναστάτωση, άγχος και άσχημη διάθεση και σε προσωπικό επίπεδο, αλλά πολύ περισσότερο σε επίπεδο επιχείρησης. Η λύση είναι η άμεση αντιμετώπισή του. Όπως έλεγε και ο φιλόσοφος L.R. Hubbard «Ό,τι μπορεί να αντιμετωπίσει κανείς, μπορεί και να το χειριστεί. Τα προβλήματα ξεκινούν από την ανικανότητα αντιμετώπισης κάποιου πράγματος. Δεν γίνεται να λύσεις ένα πρόβλημα βάζοντάς το στα πόδια». Έτσι οι επιχειρήσεις επίπλου και ξύλου να συνειδητοποιήσουν την παραπάνω διδαχή και να δράσουν επιθετικά. Επίσης θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη έμφαση σε ενέργειες που θα αυξήσουν την εμπιστοσύνη των πελατών τους και θα γίνουν ακόμη περισσότερο αξιόπιστες (Papadopoulos 2012).
Πρόθεση των ερευνητών είναι να συνεχιστεί περαιτέρω η έρευνα αυτή με την ανάλυση των βασικών χρηματοοικονομικών δεικτών των επιχειρήσεων επίπλου και ξύλου Ελλάδας και Κύπρου και να συσχετιστούν με τις εφαρμοσθείσες μέχρι πριν 1-2 έτη στρατηγικές τους, προκειμένου να διαπιστωθεί ποσοτικά η αποτελεσματικότητά τους. Επίσης η έρευνα είναι καλό να επεκταθεί και σε επιχειρήσεις επίπλου και ξύλου άλλων ευρωπαϊκών χωρών που είναι οικονομικά διασυνδεόμενες με την Ελλάδα και την Κύπρο, όπως: Ιταλία, Ισπανία, Βουλγαρία, κά, ώστε να γίνει συγκριτική αξιολόγηση τόσο των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης, όσο και των εφαρμοζόμενων στρατηγικών μάρκετινγκ.
Επειδή η οικονομική κρίση στην Ελλάδα συνεχίζεται και φαίνεται να είμαστε «πειραματόζωα» ως Χώρα εφαρμόζοντας τα ένα ή το άλλο μέτρο με αμφίβολα έως μηδενικά μερικές φορές αποτελέσματα, η Κυπριακή Πολιτεία και οι επιχειρήσεις της θα πρέπει να παραδειγματίζονται θετικά και να μην υιοθετούνται οι λάθος «συνταγές» επειδή αυτές απλά αυτές συνιστώνται από τους δανειστές! Θα πρέπει οι όποιες αποφάσεις να λαμβάνονται αντιμετωπίζοντας το όποιο πρόβλημα έξω από το «κουτί»!!!
Το πλήρες κείμενο της εργασίας στην αγγλική γλώσσα που είναι δημοσιευμένη στα πρακτικά του Διεθνούς Συνεδρίου EUROMED μπορεί να αναζητηθεί στην ηλεκτρονική δ/νση: http://teilar.gr/dbData/Dimosieyseis/Papadopoulos_et_al_EuroMed_2012_Conference%20Proceedings.pdf
