(Δεκ. 1940-Ιαν. 1941)

Του Θεόδωρου Α. Νημά,
φιλολόγου – δρος ιστορίας

Στις 11 Δεκ. το Ι/5 Τάγμα (Γούλα) επιτέθηκε πρός τα υψ. 1150 και 1220 και κατέλαβε τα νότια αντερείσματα του υψ. 1292 με αρκετές απώλειες. Τό ΙΙΙ/5 Τάγμα προωθήθηκε προς ύψ. Σεβράνι χωρίς απώλειες. Την ίδια ημέρα το 52ο ΣΠ ανεβαίνει από το Φράταρι προς το περιβόητο ύψωμα 1292, όπου δέχεται σφοδρά πυρά του εχθρού, ο οποίος πρόλαβε και οργανώθηκε στην κορυφογραμμή του Γαρονίν, όπου κινείται η Ταξιαρχία Ιππικού με άλλες μονάδες. Η Ι Μεραρχία κινείται αριστερά, χαμηλότερα προς τον Αώο. Επιχείρηση για διάρρηξη της γραμμής αμύνης και υπερκέραση της Κλεισούρας από ανατολικά, που έγινε στις 23 Δεκ., απέτυχε και τα ελληνικά τμήματα (σ’ αυτά και το 52 ΣΠ Λαρίσης) είχαν βαρύτατες απώλειες. Το 5ο ΣΠ είχε 30 οπλίτες νεκρούς και τραυματίες 5 αξιωματικούς και 96 οπλίτες, το δε 52ο ΣΠ είχε νεκρούς 7 αξιωματικούς και 120 οπλίτες, τραυματίες δε 16 αξιωματικούς και 385 οπλίτες, Τελικά το 28ο ΣΠ Αμυνταίου, με την υποστήριξη του 33ου ΣΠ, στις 30 Δεκ., εξεδίωξε και μάλιστα χωρίς απώλειες τους Ιταλούς από το ύψ. 1292, ύστερα από καλά σχεδιασμένη νυχτερινή έφοδο. Οι Ιταλοί είχαν περίπου 400 νεκρούς. Συνολικά στις μάχες αυτές οι Ιταλοί είχαν περίπου 600 νεκρούς και 700 αιχμαλώτους, εγκατέλειψαν 18 πυροβόλα, 20 πολυβόλα και άφθονο άλλο υλικό. Στην ίδια επιχείρηση το 5ο ΣΠ έλαβε μέρος στην επίθεση πρός κατάληψη της κορυφογραμμής 1292, Μάλι – Σεβράνι – Γαρονίν και κατέλαβε τη γραμμή Μπρέγκο Φράταρι – Μετζίνι – Μάλι – Τοπόγιανιτ με απώλειες: οπλίτες νεκροί 10, τραυματίες 15. Συνελήφθησαν από τα ΙΙΙ/2 καί ΙΙΙ/5 Τάγματα 144 αιχμάλωτοι και κυριεύθηκαν 2 πυροβόλα από το ΙΙΙ/2 Τάγμα (Στρατιώτου).

Ενώ η XV Μεραρχία προελαύνει στην κορυφή του Γαρονίν, η Ι Μεραρχία, με το 4ο και το 5ο ΣΠ κινείται αριστερά στις πλαγιές του βουνού, με σκοπό και οι δυο να υπερβούν την Κλεισούρα από ανατολικά και να κλείσουν τους Ιταλούς στα στενά του Αώου, μεταξύ των οροσειρών της Νεμέρτσκας και της Τρεμπεσίνας. Μέχρι τις 7 Ιαν. 1941 έγιναν διάφορες μικροεπιθέσεις με μικρές απώλειες: νεκροί οπλίτες 10, τραυματίες: αξ/κοί 2, οπλίτες 30. Στις 8 Ιαν. το 5ο ΣΠ επιτίθεται με τα ΙΙΙ/5 και Ι/5 Τάγματα και καταλαμβάνει το ύψ. Μάλι Τοπόγιανιτ. Το ΙΙΙ/33 Τάγμα (Σιαπέρα) που είναι υπό διοίκηση του 5ου ΣΠ κατευθύνεται προς Σούκα και αποκόπτει την οδό Κλεισούρας -Βερατίου, συνέλαβε δε 600 περίπου αιχμαλώτους, άφθονο υλικό, 5 οχήματα μηχανοκίνητα. Στις 9 Ιαν. το 5ο ΣΠ, μαζί με το 33ο ΣΠ, κατέλαβε το Μάλι Γαρονίν (ώρα 12 μ.) και συνέχισε την προέλασή του. Στις 6 μ.μ. κατέλαβε τα χωριά Τσέποβα, Τσέλκο καί Ροντέν. Την ίδια ημέρα το ΙΙΙ/4 Τάγμα κατέλαβε τα υψ. 753 και 735 και κινήθηκε προς Τολιάρι, ενώ το απόγευμα έφτασαν στην αμαξιτή οδό και εγκαταστάθηκαν στα υψ. 317 και 231. Οι Ιταλοί εγκατέλειψαν αρκετά όπλα και πολεμοφόδια, ενώ συνελήφθησαν και 165 αιχμάλωτοι. Το 4ο ΣΠ είχε μικρές απώλειες, αλλά μεταξύ των νεκρών του ήταν και ο διοικητής του ΙΙΙ/4 Τάγματος τχης Σταμ. Βορίσης. Η Κλεισούρα πλέον βρισκόταν σε δεινή θέση. Στις 10 Ιαν. το ΙΙ/5 Τάγμα κατέλαβε το Ροντέν και κατέρριψε με τα πολυβόλα του ένα ιταλικό αεροπλάνο κοντά στο Χάνι Μπαλαμπάνι.

Στις 11/12 Ιαν. το ΙΙΙ/2 Τάγμα (Στρατιώτου) απέκρουσε 10 νυκτερινές επιθέσεις του εχθρού στα υψώματα του Ροντέν. Στη 1 μ.μ. οι Ιταλοί εκτοξεύουν την τελική επίθεση ύστερα από μεγάλη προπαρασκευή με πυρά Πυρ/κού καί Πεζικού,αλλά και 100 περίπου αεροπλάνων. Ως ενίσχυση του Τάγματος διατέθηκε μόνον ο 11ος Λόχος (Γκερέκου) του 5ου ΣΠ, ο μόνος εφεδρικός. Το Τάγμα ανατράπηκε, αλλά αργότερα, αφού ενισχύθηκε, ανακατέλαβε μέρος του υψώματος με αντεπίθεση. Οι απώλειές του ήταν: νεκροί αξ/κοί 1, οπλίτες 10, τραυματίες: αξ/κοί 7, οπλίτες 98.

Συγχρόνως, το πρωί της 12ης Ιαν., το Απόσπασμα του ανχη Ι. Δημοκωστούλα, με υποστήριξη μονάδων της Ι Μεραρχίας εξαπέλυσε μετωπική επίθεση εναντίον της Κλεισούρας, την οποία κατέλαβε στις 10 π.μ. Οι Ιταλοί δεν περίμεναν να πέσει η καλά οχυρωμένη Κλεισούρα και γι’ αυτό περιήλθαν σε σύγχυση και ετράπησαν σε φυγή. Στην Αθήνα η είδηση προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό και ο πρωθυπουργός Ι. Μεταξάς απέστειλε νέο συγχαρητήριο τηλεγράφημα στον σωματάρχη Παπαδόπουλο.

Το Απόσπασμα Κετσέα υπό την Ι Μεραρχία, στις 21 Ιαν. πέρασε δυτικά του ποταμού Ντέσνιτσα, στις 22 διά του ΙΙ/5 Τάγματος κατέλαβε το χωριό Μπούμπεσι, όπου οι Ιταλοί είχαν προβάλει ισχυρή αντίσταση. Συνέλαβε 345 αιχμαλώτους, εκ των οποίων οι 15 αξιωματικοί. Το ΙΙ/5 Τάγμα είχε 2 νεκρούς και 1 τραυματία αξιωματοικούς, καθώς και 30 νεκρούς και 180 τραυματίες οπλίτες. Στις 23 Ιαν. το ίδιο τάγμα κατέλαβε το ύψ. Μπρέγκου-Ράπιτ (717), ενώ το ΙΙ/7 Τάγμα κατέλαβε το ύψ. 731 (Σορζ). Από το βράδυ 23/24 Ιαν. το Ι/51 Τάγμα αντικατέστησε το ΙΙ/7 Τάγμα στο ύψ. 731 και άρχισε αμέσως την εκκαθάριση των μεμονωμένων αντιστάσεων του εχθρού στα δύο σημαντικότατα υψώματα, πράγμα που επέτυχε αλλά είχε 3 αξιωματικούς νεκρούς και 2 τραυματίες, καθώς και 20 οπλίτες νεκρούς και 207 τραυματίες. Οι απώλειες των Ιταλών ήταν πάνω από 500 νεκροί και τραυματίες, καθώς και 84 αιχμάλωτοι, μεταξύ των οποίων και 4 αξιωματικοί. Μετά από τους σκληρούς και φονικούς αυτούς αγώνες η Ι Μεραρχία ελέγχει πλέον όλα τα υψώματα γύρω από την κοιλάδα του Ντέσνιτσα, βορείως της Κλεισούρας.

* Το παραπάνω κείμενο είναι μέρος ομιλίας του κ. Νημά στο Παγκόσμιο Αντάμωμα των Θεσσαλών, Αγιά, 26-8-2011, με τίτλο: «Η συμβολή των Θεσσαλών στο Έπος του 1940-41».

 

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ