Προκαλεί η δεινή οικονομική κατάσταση της χώρας μας. Πολύ αρνητική αποτυπώνεται σε έρευνα η εικόνα της Γερμανίας στην ελληνική κοινή γνώμη. Οι Έλληνες χρειάζονται σήμερα νέα πορεία στην Ευρώπη με την αλληλεγγύη και την στήριξη των Γερμανών και των Ευρωπαίων.
Γράφει ο δημοσιογράφος ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΧΑΤΖΗΪΩΑΝΝΟΥ
Όλοι γνωρίζουμε, ότι εδώ και τρία χρόνια η Ελλάδα βρίσκεται στο στόχαστρο όλης της διεθνούς κοινής γνώμης εξαιτίας των τεράστιων οικονομικών και δημοσιονομικών της προβλημάτων αλλά και εξαιτίας της αρνητικής επίδρασής της στην ευρωπαϊκή και διεθνή Οικονομία. Όμως, σε σύγκριση με όλες τις υπόλοιπες χώρες, τα πρωτεία στις πρωτοφανείς ενορχηστρωμένες επιθέσεις εναντίον της χώρας μας, τόσο από πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες, όσο και από τα ΜΜΕ, τα έχει αναμφισβήτητα η Γερμανία. Μάλιστα, θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς, ότι στην Γερμανία υπάρχει ρεκόρ αρνητικών δηλώσεων, σχολίων και δημοσιευμάτων για την Ελλάδα και τους Έλληνες, τουλάχιστον από την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κάτι που έχει διαμορφώσει πολύ αρνητικά την γερμανική κοινή γνώμη σχετικά με την χώρα μας και τον λαό μας. Αλλά και από ελληνικής πλευράς παρουσιάζεται, δυστυχώς, μια ανάλογη εξέλιξη, καθώς τα διαρκώς διογκούμενα δυσβάσταχτα οικονομικά προβλήματα των Ελλήνων, κυρίως, λόγω της πολιτικής που ασκήθηκε γύρω από την κρίση τα τελευταία χρόνια, με κύριο συντελεστή τις θέσεις και την έμμονη συμπεριφορά της γερμανικής κυβέρνησης, έχουν ως αποτέλεσμα τη διαμόρφωση μίας εξαιρετικά αρνητικής εικόνας της Γερμανίας και της σημερινής γερμανικής πολιτικής στην ελληνική κοινή γνώμη.
Δημοσκόπηση της VPRC δείχνει στροφή της ελληνικής κοινής γνώμης
Πριν από μερικούς μήνες δημοσιεύτηκε στον ελληνικό τύπο μια έρευνα της ελληνικής εταιρείας δημοσκοπήσεων VPRC, που, αν και πέρασε σχεδόν απαρατήρητη στο ευρύ κοινό, δείχνει να έχουν δημιουργηθεί στην ελληνική κοινή γνώμη έντονα αρνητικά συναισθήματα και ιδιαίτερα ανησυχητικές τάσεις φοβίας, καχυποψίας και εχθρότητας απέναντι στους Γερμανούς. Χωρίς να εμβαθύνουμε στο άρθρο μας αυτό στα αίτια της στροφής της ελληνικής κοινής γνώμης απέναντι στην Γερμανία, στην αλλαγή της γερμανικής πολιτικής απέναντι στη χώρα μας και στο κατά πόσο αυτή είναι δίκαιη ή άδικη, αλλά και χωρίς να αναφερθούμε σε παρόμοιες δημοσκοπήσεις που έγιναν στην Γερμανία με θέμα την ελληνική κρίση και τους παράγοντες που την δημιούργησαν, παραθέτουμε κατωτέρω τα σημαντικότερα αποτελέσματα της συγκεκριμένης αυτής έρευνας. Σκοπός μας είναι να καταδείξουμε την μεγάλη αρνητική επίδραση που είχε στους Έλληνες –ανεξαρτήτως φύλου, οικονομικής κατάστασης, κοινωνικής θέσης, ή ιδεολογοπολιτικής τοποθέτησης- η αλλαγή της πολιτικής στάσης της Γερμανίας απέναντι στην Ελλάδα κατά τα τελευταία χρόνια, εξέλιξη που επιδεινώνει και από ελληνικής πλευράς τις παραδοσιακές ελληνογερμανικές σχέσεις και την φιλία των δύο λαών. Με αφορμή τα στοιχεία αυτά θα διατυπώσουμε στη συνέχεια κάποιες σκέψεις και απόψεις μας αναφορικά με την εξέλιξη και την προοπτική που παρουσιάζουν οι σχέσεις αυτές.
Αναβιώνει στις μνήμες των Ελλήνων το μαύρο παρελθόν του ναζισμού και της κατοχής και διαμορφώνεται αντιευρωπαϊκό κλίμα στην Ελλάδα
Η επιθετική πολιτική και προκλητική ρητορεία εναντίον της χώρας μας, που ασκείται έντονα από πλευράς Γερμανίας, είχε ως αποτέλεσμα, όπως κατέδειξε η έρευνα της VPRC, να ανασύρει στη μνήμη της ελληνικής κοινωνίας έντονα αρνητικά συναισθήματα του παρελθόντος, αφού η Γερμανία συνδέεται αυθόρμητα με τις πιο μαύρες ημέρες του ναζισμού και του Γ’ Ράιχ (32,4%), ενώ θα δυσκολευτεί κανείς να βρει θετικές παραστάσεις γύρω από αυτή. Θυμός – αγανάκτηση – οργή (41%), απογοήτευση (10,1%), φόβος – ανησυχία (6,4%) αποτελούν τα κυρίαρχα συναισθήματα, που διαπερνούν σήμερα την ελληνική κοινωνία απέναντι στη Γερμανία. Την Κατοχή του ’41-’44 και τις θηριωδίες των Ναζί στην Ελλάδα θυμούνται, λοιπόν, σχεδόν τέσσερις στους δέκα από τους συμμετέχοντες στην έρευνα, όταν ακούν τη λέξη «Γερμανία»! Συγκεκριμένα, στην ερώτηση «Σκεπτόμενοι/ες την Γερμανία ως χώρα, ποια λέξη ή ιδέα έρχεται στο νου σας;» το 32,4% των ερωτηθέντων απάντησε τον Χίτλερ, το Ναζισμό και το Τρίτο Ράιχ και το 4,5% την Κατοχή και τις καταστροφές της χώρας εκείνης της περιόδου. Τα αρνητικά συναισθήματα των Ελλήνων περιγράφονται και σε άλλες απαντήσεις με υψηλά ποσοστά. «Λέξεις που προσδιορίζουν γενικά αρνητικά συναισθήματα» απαντά το 15%, ενώ εξίσου σημαντικά ποσοστά καταγράφουν οι αρνητικές απαντήσεις που σχετίζονται με τα σημερινά δεδομένα στις ελληνογερμανικές σχέσεις. Την καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ σκέφτεται το 4%, όταν ακούει τη λέξη «Γερμανία», τη Siemens και τα επιχειρηματικά συμφέροντα της ευρωπαϊκής χώρας το 3,3%, την οικονομική κρίση, την ανεργία και το ΔΝΤ λέει το 2%, τις πολεμικές αποζημιώσεις και το κατοχικό δάνειο απαντά το 1,5%. Οι απαντήσεις που μπορούν να θεωρηθούν θετικές απέναντι στη Γερμανία είναι μικρότερες του 15%. Την απάντηση «Πειθαρχία / Οργάνωση / Τάξη» έδωσε το 5,9% στην αυθόρμητη ανάκληση λέξεων ή ιδεών για τη Γερμανία, «Δύναμη / Ισχύς / Κυριαρχία» είπε το 5,2%, «Σοβαρότητα / Αυστηρότητα» το 2,7%, γενικά θετικές σκέψεις για τη Γερμανία απάντησε μόνο το 1,5% και «Εργατικότητα / Παραγωγικότητα» μόλις το 1%, ενώ δεν φαίνεται να θυμούνται πλέον ή να κάνουν λόγο για το «γερμανικό οικονομικό θαύμα» ή το χαρακτηριστικό “made in Germany”, που αναγραφόταν στα γερμανικά βιομηχανικά προϊόντα κατά τις προηγούμενες δεκαετίες και αποτελούσε σύμβολο υψηλής τεχνολογίας, ποιότητας και αντοχής.
Οι 8 στους 10 Έλληνες έχουν αρνητικά συναισθήματα απέναντι στην Γερμανία, που θεωρούν ότι παίζει αρνητικό ρόλο στην Ευρώπη και είναι εχθρική προς την Ελλάδα
Σχεδόν οχτώ στους δέκα Έλληνες τρέφουν αρνητικά συναισθήματα απέναντι στη Γερμανία. Στην ερώτηση «Σκεπτόμενοι τη Γερμανία, τι συναίσθημα σας δημιουργείται κυρίως;» το 41% των ερωτηθέντων απάντησε «Θυμός / Αγανάκτηση / Οργή», το 10,1% είπε «Απογοήτευση», το 6,4% «Φόβος / Ανησυχία», το 5,9% εξέφρασε γενικά αρνητικά συναισθήματα, ενώ το 2,7% νιώθει αηδία, το 2,5% απέχθεια / αντιπάθεια, το 1,5% δυσπιστία / καχυποψία και υπάρχει ένα ποσοστό της τάξης του 1% που απαντά «μίσος»! Θαυμασμό και εκτίμηση προς τη Γερμανία νιώθει μόλις το 3,7% των ερωτηθέντων, σεβασμό το 2,2%, συμπάθεια λέει το 1,5% και γενικά θετικά συναισθήματα τρέφει το 1,2%. Να εξαντληθούν όλα τα μέσα προκειμένου να δικαιωθεί η Ελλάδα στο θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων από τη Γερμανία και να αποπληρωθεί το κατοχικό αναγκαστικό δάνειο από το γερμανικό κράτος ζητά η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων. Συγκεκριμένα, το 91% των συμμετεχόντων στην έρευνα, πιστεύει ότι η Ελλάδα πρέπει να διεκδικήσει με όλους τους δυνατούς τρόπους τις πολεμικές αποζημιώσεις / επανορθώσεις από τη Γερμανία και μόνο τέσσερις στους εκατό διαφωνούν. Στα ίδια περίπου ποσοστά (87%) κυμαίνονται οι θετικές απαντήσεις για το αν η Ελλάδα πρέπει να διεκδικήσει με κάθε τρόπο την αποπληρωμή του κατοχικού δανείου που είχαν επιβάλει οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής την περίοδο 1941-1944. Την ίδρυση του Τέταρτου Ράιχ μέσω της γερμανικής οικονομικής διείσδυσης σε όλη την Ευρώπη «βλέπουν» περίπου οχτώ στους δέκα Έλληνες. Στο ερώτημα αν η Γερμανία με την πολιτική που ασκεί προσπαθεί με οικονομικά μέσα να κυριαρχήσει στην Ευρώπη, το 81% απαντά «ναι», ενώ διαφωνεί το 15%.
Οι συχνοί αφορισμοί κατά των Ελλήνων από τον γερμανικό Τύπο, με πρωτοστάτες την εφημερίδα Bild και το περιοδικό Focus, και τα στερεότυπα της γερμανικής κοινής γνώμης του τύπου «οι Έλληνες είναι τεμπέληδες, άσωτοι, απατεώνες, κλέφτες, διεφθαρμένοι κλπ.», την ώρα που η δημοτικότητα του διδύμου Μέρκελ – Σόϊμπλε ενισχύεται μετά την υιοθέτηση σκληρότερης στάσης εις βάρος της Ελλάδας, είναι δεδομένα που δεν πέρασαν και δεν περνούν απαρατήρητα στη χώρα μας. Το 76% των Ελλήνων πιστεύει, ότι η Γερμανία είναι μια χώρα εχθρική προς την Ελλάδα και μόνο το 8% θεωρεί ότι πρόκειται για μια χώρα φιλική προς την πατρίδα μας.
Η Γερμανία παίζει αρνητικό ρόλο στην Ευρώπη λέει το 80% περίπου των συμμετεχόντων στην έρευνα. Η πολιτική παρέμβασης του Βερολίνου στα εσωτερικά άλλων κρατών της ΕΕ, με ηχηρότερο παράδειγμα αυτό της Ελλάδας, και η προσπάθεια επιβολής των γερμανικών απόψεων και εξυπηρέτησης των γερμανικών συμφερόντων προκαλούν τους πολίτες, με αποτέλεσμα να «βλέπουν» αρνητικά τον ηγετικό ρόλο της Γερμανίας στην Ευρώπη.
Ιδιαίτερα αντιπαθής στους Έλληνες η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ – Πλήγμα το σκάνδαλο Siemens για την γερμανική αξιοπιστία στην Ελλάδα
Η αρχική στάση της Γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελας Μέρκελ στο ελληνικό ζήτημα, οι συνεχείς πιέσεις της για λήψη όλο και σκληρότερων –αμφιβόλου αποτελεσματικότητας– μέτρων εις βάρος των Ελλήνων πολιτών, καθώς και η πρόθεσή της για επιβολή αυστηρότερης επίβλεψης και εποπτείας στη χώρα μας έχουν προκαλέσει το μένος των Ελλήνων προς το πρόσωπό της. Παρά τις μετέπειτα προσπάθειες, με ευμενή σχόλια και δηλώσεις της για την Ελλάδα και με τις επίσημες επισκέψεις Σαμαρά και Μέρκελ στο Βερολίνο και στην Αθήνα αντίστοιχα, να βελτιωθεί το κλίμα και η εικόνα της στους Έλληνες, η Γερμανίδα καγκελάριος εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα αντιπαθής στην ελληνική κοινή γνώμη. Σύμφωνα με την έρευνα, το 81% των ερωτηθέντων έχει αρνητική γνώμη για την κυρία Μέρκελ και μόλις το 10% θετική. Οι αποκαλύψεις για εκροή «μαύρου χρήματος» από γερμανικές εταιρείες προς κυβερνήσεις, ανώτερους υπαλλήλους και κόμματα άλλων κρατών πήραν τη μορφή χιονοστιβάδας τα τελευταία χρόνια, με χαρακτηριστικότερη περίπτωση το μεγάλο σκάνδαλο της Siemens. Από τα «μαύρα ταμεία» της γερμανικής εταιρείας βγήκαν αρκετά εκατομμύρια μάρκα με προορισμό την Ελλάδα και η υπόθεση έγινε συνώνυμο της διαφθοράς και της διαπλοκής επιχειρηματικότητας και πολιτικού συστήματος, χωρίς να είναι η μοναδική (MAN, Ferrostaal, κ.α.). Με αυτό το δεδομένο στο σχετικό ερώτημα για τις επιδόσεις της Γερμανίας στην οικονομία, το 51% των συμμετεχόντων απάντησε, ότι αυτές οφείλονται στον αδιαφανή τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται μεγάλα έργα εκτός Γερμανίας, το 18% στην ανταγωνιστικότητα, ενώ το 14% απάντησε, ότι οφείλονται και στους δύο λόγους.
Σε περίοδο δοκιμασίας και κρίσης οι ελληνογερμανικές σχέσεις
Παρατηρώντας τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής, διαπιστώνουμε, ότι εδώ και τρία χρόνια η Ελλάδα μπήκε σε μια νέα περίοδο, αναφορικά με τις σχέσεις της απέναντι στους συμμάχους και εταίρους της Γερμανούς. Οι Έλληνες αναθεωρούν τις απόψεις τους απέναντι στα περισσότερα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης, αντιδρώντας ανάλογα στον τρόπο, με τον οποίο αυτά τους συμπεριφέρονται μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης.
Η εντύπωση των Ελλήνων για την Γερμανία και τους Γερμανούς έχει αλλάξει ριζικά προς το χειρότερο, ενώ η εκτίμηση και ο θαυμασμός που είχαν οι Έλληνες για την Γερμανία κατά τα τελευταία 50 χρόνια, εξανεμίστηκαν σε μεγάλο βαθμό. Η στάση αυτή των Ελλήνων απέναντι στους Γερμανούς, όπως αποτυπώνεται στη δημοσκόπηση, είναι αναμενόμενη και δικαιολογημένη ως προς έναν βαθμό, αν αναλογιστεί κανείς, ότι η οικονομική κρίση τους έφερε πλέον στα έσχατα όρια της ανοχής και της αντοχής τους και ότι η σκληρή, αδιάλλακτη και αλαζονική συμπεριφορά στελεχών της γερμανικής κυβέρνησης απέναντι στην χώρα μας πλήττει την εθνική τους υπερηφάνεια και επιδεινώνει περισσότερο τις συνθήκες της ζωής τους. Αλλά είναι εν μέρει και άδικη, τουλάχιστον σε ότι αφορά την αρνητική στάση πολλών Ελλήνων απέναντι στους απλούς Γερμανούς πολίτες αδιακρίτως, που, ουσιαστικά, έχουν άγνοια της σημερινής ελληνικής πραγματικότητας και είναι και αυτοί συχνά θύματα της προπαγάνδας και της παραπληροφόρησης. Και δεν πρέπει να παραβλέπουμε, ότι οι απλοί Γερμανοί πολίτες υποχρεώνονται να πληρώνουν την μερίδα του λέοντος σε επιπρόσθετους φόρους, για να μπορούν να εξασφαλίζονται με αυτούς τα δάνεια προς την Ελλάδα, κάτι που οι Έλληνες δεν φαίνεται να το αναγνωρίζουν και να το εκτιμούν, όσο θα έπρεπε. Η κατάσταση που διαμορφώθηκε, τόσο από ελληνικής όσο και από γερμανικής πλευράς, αποτελεί πλέον ανασταλτικό παράγοντα και μεγάλο εμπόδιο στην αποκατάσταση των στενών φιλικών δεσμών μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών και στην βελτίωση των διαταραγμένων ελληνογερμανικών σχέσεων. Αυτό ισχύει, όχι σε διακρατικό και διπλωματικό επίπεδο, αλλά στο επίπεδο των καθημερινών σχέσεων και επαφών μεταξύ των απλών Ελλήνων και Γερμανών πολιτών, που τελευταία έχουν ψυχρανθεί ή έχουν περιοριστεί στις άκρως αναγκαίες τυπικότητες.
Ποτέ, στα μεταπολεμικά χρόνια δεν έχει παρατηρηθεί παρόμοια δοκιμασία και κρίση στις σχέσεις και τους δεσμούς μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών, -και μάλιστα σε μια περίοδο, που αποτελούν πολίτες δύο εταίρων και συμμάχων χωρών-, όπως είναι η κρίση που καταγράφεται σήμερα. Σχέσεις και δεσμοί, που σφυρηλατήθηκαν επί δεκαετίες ολόκληρες με πολλούς κόπους και θυσίες, κινδυνεύουν σήμερα να ατονήσουν και να σβήσουν για να εξυπηρετηθούν κάποια εφήμερα σκοτεινά σχέδια, τα οποία αποσκοπούν στο να μας γυρίσουν πολλές δεκαετίες πίσω, στα ζοφερά χρόνια της διηρημένης Ευρώπης, τότε, που κατασπαραζόταν από συνεχείς διαμάχες και πολέμους μεταξύ των λαών της. Θα ήταν μεγάλο πλήγμα για τους λαούς της ηπείρου μας, να μην ζουν πλέον αδελφωμένοι μεταξύ τους και να σταματήσουν να δημιουργούν μαζί, με πνεύμα ειρήνης, φιλίας, συνεργασίας και αλληλεγγύης, ένα καλύτερο μέλλον για την Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο.
Έχουμε μεγάλη ανάγκη από την αλληλεγγύη και την στήριξη των Γερμανών και των Ευρωπαίων
Το γεγονός αυτό πρέπει να μας απασχολεί έντονα, αφού προκύπτουν πολλά ερωτηματικά και ζητήματα για την μελλοντική εικόνα των σχέσεων και της συνεργασίας μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών σε όλα τα επίπεδα. Και αν τώρα πολλά από αυτά καθορίζονται σε διακρατικό επίπεδο από τους νόμους και τους κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωζώνης, του ΝΑΤΟ κλπ., τι μπορεί να συμβεί, αν στο μέλλον αλλάξουν ριζικά οι συνθήκες και δεν υπάρχουν οι διεθνείς αυτοί Οργανισμοί, οι νόμοι και οι κανονισμοί τους, τουλάχιστον όπως τους ξέρουμε μέχρι τώρα; Πώς θα μπορούσαν π.χ. να διαμορφωθούν μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών οι αμυντικές συμμαχικές σχέσεις, οι εμπορικές και οικονομικές συνεργασίες, ο τουρισμός, η συνεργασία σε μορφωτικά και πολιτιστικά ζητήματα ή ακόμη και το καθεστώς παραμονής και απασχόλησης των Ελλήνων στην Γερμανία, αν η Ελλάδα και η Γερμανία δεν είναι πλέον σύμμαχοι και εταίροι, όπως είναι τώρα στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε., ή αν επιδεινωθούν περαιτέρω οι σχέσεις μεταξύ τους;
Γι’ αυτό τα ερωτήματα αυτά δεν αφορούν μόνο τους πολιτικούς και τους διπλωμάτες, αλλά πρέπει να προβληματίζουν τον καθένα μας. Η Ελλάδα βυθίζεται ολοένα και περισσότερο σε μια άνευ προηγουμένου διεθνή απομόνωση και χάνει πολλούς παραδοσιακούς φίλους και υποστηρικτές της μεταξύ των ισχυρών της Ευρώπης, την στιγμή που τα εσωτερικά και τα εξωτερικά της προβλήματα διογκώνονται συνεχώς και την σπρώχνουν στο χείλος της καταστροφής. Και ενώ συμβαίνουν αυτά στην Ελλάδα, η Ευρώπη αναζητά να βρει επειγόντως λύσεις στα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζει, μέσα από έναν καινούργιο προσανατολισμό, γνωρίζοντας, ότι οι κίνδυνοι και οι πιθανότητες να διαλυθεί, συνεχώς μεγαλώνουν.
Οι Έλληνες πρέπει να βγουν από την απομόνωση και να χαράξουν νέα πορεία μέσα στην Ευρώπη
Πρέπει να καταλάβουμε όλοι μας, ότι μια τέτοια αρνητική εξέλιξη δεν θα επιφέρει κανένα όφελος, ούτε στους Έλληνες, ούτε στους Γερμανούς, ούτε και στους άλλους Ευρωπαίους πολίτες. Περισσότερο, όμως, θα βλάψει εμάς τους Έλληνες, που ειδικά τώρα, με την κρίση που διανύουμε, χρειαζόμαστε άμεσα την αλληλεγγύη και την στήριξη των Γερμανών και των άλλων λαών της Ευρώπης. Μόνον έτσι θα μπορέσουμε στην αρχή να επιβιώσουμε και στη συνέχεια να εξασφαλίσουμε τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις για το μέλλον μας. Γι’ αυτό πρέπει να εγκαταλείψουμε άμεσα, ότι μας εγκλωβίζει και μας απομονώνει από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Και αφού συνειδητοποιήσουμε και διορθώσουμε τα μεγάλα λάθη μας, που μας έφεραν σε αυτό το αδιέξοδο, οφείλουμε να χαράξουμε μία νέα πορεία μέσα στην Ευρώπη, που θα αποκαταστήσει την αξιοπιστία και την εικόνα μας διεθνώς. Επομένως είναι σαφές, ότι κάθε προσπάθεια και πρωτοβουλία από πλευράς μας, να ενισχύουμε με κάθε τρόπο τους δεσμούς φιλίας και συνεργασίας με τους Γερμανούς και τους άλλους Ευρωπαίους συμπολίτες μας, πρέπει να αποτελεί βασική επιδίωξη και στρατηγική μας. Στον αγώνα αυτόν μπορούμε όλοι οι Έλληνες να δώσουμε το παρόν, γιατί αφορά όλους μας. Ας μην ξεχνούμε, ότι οι μακροχρόνιοι στενοί δεσμοί ειλικρινούς φιλίας και συνεργασίας μεταξύ των απλών πολιτών από διαφορετικούς λαούς είναι ασυγκρίτως πιο σημαντικοί, πιο ισχυροί και πιο αποτελεσματικοί στη διαμόρφωση των σχέσεων μεταξύ των λαών αυτών από οποιεσδήποτε εφήμερες πολιτικές σκοπιμότητες ή και από οποιαδήποτε σκοτεινά σχέδια του διεθνούς κατεστημένου.
ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΧΑΤΖΗΪΩΑΝΝΟΥ
