«Στα ίχνη της Eγνατίας Οδού» είναι το θέμα της περιοδείας της 65μελούς γερμανικής ορχήστρας νέων του Χόχραϊν στη λίμνη Οχρίδα της ΠΓΔΜ και τη Θεσσαλονίκη. Στόχος τους να στείλουν ένα μήνυμα για τη φιλία των λαών.Εξήντα πέντε μουσικοί, μια εντυπωσιακή ορχήστρα πνευστών, τα ίχνη της αρχαίας Εγνατίας Οδού, δύο γειτονικές χώρες που για χρόνια τους χωρίζει ένα όνομα, η ΠΓΔΜ και η Ελλάδα. Πώς συνενώνονται όμως όλα αυτά; Η γερμανική νεανική ορχήστρα πνευστών της περιοχής Χοχράιν (Verbandsjugendorchester Hochrhein), που κάθε δύο χρόνο περιοδεύει εκτός γερμανικών συνόρων, αποφάσισε φέτος να κάνει ένα διαφορετικό ταξίδι από όσα συνηθίζει μέχρι τώρα σε χώρες, που έχουν ως επί το πλείστον παράδοση στην κλασική μουσική. Φέτος κατέβηκε νότια, προς Βαλκάνια και Αιγαίο. Μετά από μια πρώτη εβδομάδα στην λίμνη Οχρίδα στην ΠΓΔΜ δεύτερος σταθμός αυτές τις μέρες είναι η Θεσσαλονίκη και το Διεθνές Φεστιβάλ Νεανικών Ορχηστρών της Σίνδου.

Γιατί όμως φέτος η γερμανική ορχήστρα επέλεξε αυτές τις δύο χώρες; Όπως αναφέρει στη DW o Mάρτιν Λούτιν, διευθυντής της ορχήστρας νέων Χόχραϊν, η επιλογή δεν ήταν τυχαία. Πριν οργανώσουν αυτό το ταξίδι, είχαν διαβάσει για την διένεξη Ελλάδας και ΠΓΔΜ για το ονοματολογικό και για την επίσημη στάση των δύο χωρών απέναντι στο θέμα, αλλά επέλεξαν να μην σταθούν σε αυτό ή να το υπερτονίσουν. Άλλωστε δεν είναι αυτός ο σκοπός της μουσικής. Θέλησαν να ακολουθήσουν κυριολεκτικά μια άλλη οδό, αυτή της… αρχαίας Εγνατίας. «Σημείο εκκίνησης για αυτό το ταξίδι ήταν η Εγνατία Οδός, ο αρχαίος εμπορικός δρόμος που ένωνε τη Ρώμη με την Κωνσταντινούπολη. Αυτός ο δρόμος περνούσε από τα σημερινά Βαλκάνια, την Οχρίδα, όπως επίσης και από τη Θεσσαλονίκη. Κάπως έτσι δικαιολογείται και η επιλογή του τίτλου της περιοδείας. Στα ίχνη της Via Egnatia. Eίναι λοιπόν σημαντικό να δούμε πού υπάρχουν διαφορές και πού ομοιότητες μεταξύ των δύο χωρών». Φυσικά στη διαδρομή, η έμφαση της ορχήστρας πέφτει, όπως μας εξηγεί ο Ρόμαν Λούτιν, στη μουσική, στην επαφή με τις μουσικές παραδόσεις των δύο χωρών, στα κοινά αλλά και διαφορετικά ακούσματά τους και εν τέλει στη συμφιλίωση μέσω της τέχνης. «Friendship through music» (Φιλία μέσω της μουσικής), είναι άλλωστε και το μότο της γερμανικής ορχήστρας νέων.

Από το «Χατζ» στους «Θεούς του Ολύμπου»

Άλλος ένας λόγος που κίνησε το ενδιαφέρον των Γερμανών μουσικών για τη φετινή περιοδεία ήταν και η «ανακάλυψη» των Βαλκανίων. Μιας περιοχής, που όπως λέει χαρακτηριστικά ο βρετανός μαέστρος της ορχήστρας Τζούλιαν Γκίμπονς, για πολλούς είναι ακόμη άγνωστη. Κι άλλο τόσο όμως ενδιαφέρουσα από ιστορική, κοινωνική, πολιτική και φυσική πολιτιστική σκοπιά. «Είναι πολύ καλό για όλους αυτούς τους νέους ανθρώπους να μάθουν για τα Βαλκάνια. Πολλοί Δυτικοευρωπαίοι δεν ξέρουν πολλά για την περιοχή. Πριν από λίγα χρόνια και εγώ δεν ήξερα πού ακριβώς είναι η ΠΓΔΜ. Σε πολλούς όλα αυτά θολά… Τόσες πολλές μικρές χώρες κι έπειτα το πού ακριβώς ξεκινά η Ελλάδα. Δύσκολο είναι επίσης να καταλάβει κανείς τις εθνικές διαφορές που ταλανίζουν την περιοχή. Είναι λοιπόν πολύ θετικό να έρθουν οι νέοι εδώ και να δουν από κοντά τι συμβαίνει στην περιοχή. Η γνώση μόνο μέσα από τα σχολικά βιβλία δεν ανταποκρίνεται πάντα στην πραγματικότητα».

Ο Τζούλιαν Γκίμπονς με την ορχήστρα του επέλεξαν να παρουσιάσουν στην φετινή περιοδεία τους ένα διαφορετικό ρεπορτόριο με έργα που φέρουν στοιχεία από τις παραδόσεις των δύο χωρών. Στην Οχρίδα ήδη παρουσίασαν για παράδειγμα το κοντσέρτο για πνευστά του Καναδού Στέφεν Μελίλο «Χατζ», εμπνευσμένο από τη μουσική των Βαλκανίων αλλά και το ετήσιο ισλαμικό προσκύνημα στη Μέκκα, δεδομένου ότι στην ΠΓΔΜ ένα μέρος του πληθυσμού είναι μουσουλμάνοι. Για την Θεσσαλονίκη επέλεξαν μια σύνθεση του Ισπανού Όσκαρ Ναβάρο με τίτλο «Εl Olimpo de los Dioses» (Oι Θεοί του Ολύμπου).

Μια παναθρώπινη γλώσσα που ενώνει τους λαούς

Τι λένε όμως δύο από τις νεαρές μουσικές που παίρνουν μέρος στη φετινή περιοδεία; Η Σαρλότε Στιτς είναι η σολίστ της ορχήστρας νέων του Hochrhein, η οποία παίζει εδώ κλαρινέτο τα τελευταία οχτώ χρόνια. Δεν είχε ταξιδέψει μέχρι τώρα ούτε στην ΠΓΔΜ ούτε στην Ελλάδα. Για την ίδια το ταξίδι αυτό είναι μια μοναδική ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά δύο μέχρι πρότινος «terrae incognita» αλλά και για να μεταδώσει στο άγνωστο κοινό της Θεσσαλονίκης και της Οχρίδας την αγάπη και τη γνώση της πάνω στην κλασική μουσική. «Είναι η πρώτη φορά που ταξιδεύω σε αυτές τις χώρες και είναι πολύ ωραία. Με τη μουσική μπορούμε να επικοινωνήσουμε χωρίς λέξεις και να περάσουμε νοήματα που δεν είναι πάντα εύκολα. Όταν πηγαίνουμε σε άλλες χώρες να παίξουμε και γνωρίζουμε από κοντά τους ανθρώπους εκεί, όταν βλέπουμε πώς ζουν, τότε αποκομίζουμε κι εμείς πολύτιμες εμπειρίες που δεν μπορούμε να αποκτήσουμε αλλιώς. Αυτό είναι ένα καλό βήμα για να γνωρίσουμε τις δύο χώρες και να επιστρέψουμε στο μέλλον σε αυτές. Μας δίνει επίσης κίνητρο να ταξιδέψουμε και σε άλλες χώρες για να ανακαλύψουμε την ομορφιά τους».

Και για την 24χρονη Αλένα Ουντερντόρεν που παίζει όμποε είναι το πρώτο ταξίδι στην ΠΔΓΜ και τη Θεσσαλονίκη. Μάλιστα, όπως λέει χαρακτηριστικά, ποτέ δεν έτυχε να έχει φίλους από την Ελλάδα ή την ΠΓΔΜ. Ειδικά η ΠΓΔΜ, όπως λέει, είναι ένας άγνωστος τουριστικός προορισμός για πολλούς νέους στη Γερμανία. Στη δεύτερη ήδη εβδομάδα της περιοδείας, δηλώνει ενθουσιασμένη: «Αυτό που κάνει το πρότζεκτ ενδιαφέρον είναι ότι συμβάλλει στην κατανόηση των λαών και φυσικά το ότι κάποιος μπορεί να ακούσει υψηλής ποιότητας μουσικής από τόσους υπέροχους νέους ανθρώπους. Όταν παίζεις σε μια ορχήστρα παρατηρείς ότι υπάρχει μια σύνδεση μεταξύ των μουσικών αλλά και μεταξύ των ανθρώπων στο κοινό. Προσπαθούμε να μεταφέρουμε στο κοινό συναισθήματα αλλά και τον τρόπο που εμείς αντιλαμβανόμαστε τη μουσική. Είναι ωραίο να μπορούμε να τους συγκινήσουμε, να μεταδώσουμε κάτι από μας». Μέχρι στιγμής η υποδοχή και οι αντιδράσεις του κόσμου στην Οχρίδα, όπου ήδη έκλεισε ο κύκλος συναυλιών, ήταν ενθουσιώδης με ένα κοινό γεμάτο περιέργεια για τις ξένες μελωδίες, σεβασμό προς τους νέους μουσικούς και πάνω από όλα ανοιχτή ματιά. Ο κύκλος συναυλιών της Θεσσαλονίκης βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη με ένα πλούσιο πρόγραμμα. Το μουσικό ταξίδι της ορχήστρας πνευστών ολοκληρώνεται στις 27 Αυγούστου.

Δήμητρα Κυρανούδη

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ