Eκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες στη Βοσνία διανυκτερεύουν τις τελευταίες μέρες στο ύπαιθρο καθώς κανένας δήμος δεν θέλει να τους φιλοξενήσει. Τα δε ευρωπαϊκά σύνορα παραμένουν κλειστά. Τι θα απογίνουν;Για εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες στη βορειοδυτική Βοσνία η κατάσταση γίνεται όλο και πιο δραματική αλλά και απάνθρωπη. Εδώ και μέρες κατασκηνώνουν σε πρόχειρα καταλύματα έξω από τον κατεστραμμένο από πυρκαγιά πλέον καταυλισμό Λίπα, 25 χλμ. νοτιοανατολικά της πόλης Μπίχατς. Εντός του καταυλισμού στρατιώτες έστηναν τις τελευταίες μέρες τις πρώτες στρατιωτικές σκηνές. Μέχρι και χθες Κυριακή όμως δεν ήταν έτοιμες ενώ ούτε και η πρόσβαση σε ρεύμα, νερό και θέρμανση ήταν διασφαλισμένη.
Ο βοσνιακός Ερυθρός Σταυρός και άλλες οργανώσεις αρωγής τροφοδοτούν τους άστεγους πρόσφυγες και μετανάστες με τα είδη πρώτης ανάγκης, κυρίως δηλαδή με νερό και τρόφιμα. Οι περισσότεροι όμως κατέβηκαν την περασμένη Παρασκευή σε απεργία πείνας, επιχειρώντας να ευαισθητοποιήσουν με τον τρόπο αυτό την κοινή γνώμη και να επιστήσουν την προσοχή στην ανάγκη και απόγνωση στην οποία βρίσκονται. Κάθε που κάνουν την εμφάνισή τους τηλεοπτικά συνεργεία κρατούν στα χέρια τους αυτοσχέδια πανό που αναγράφουν: «Δεν είμαστε ζώα. Είμαστε άνθρωποι».
Ουδέν μονιμότερο του προσωρινού
Ο καταυλισμός Λίπα είχε προβλεφθεί ως μεταβατική λύση, όταν τον περασμένο Σεπτέμβριο εκκενωνόταν ο καταυλισμός Μπίρα, επίσης στο Μπίχατς. Ο Λίπα δεν πληροί καν τις προδιαγραφές ως χειμερινό κατάλυμα. Στα τέλη της περασμένης χρονιάς η Διεθνής Οργάνωση Μετανάστευσης ΙΟΜ είχε αποσυρθεί και μπλοκάρει το εν λόγω κατάλυμα, διαμαρτυρόμενη για τις άθλιες συνθήκες. Κατά την αναχώρησή τους ορισμένοι εξαγριωμένοι πρόσφυγες και μετανάστες έβαλαν φωτιά σε σκηνές και κάδους.
Ο υπουργός Εσωτερικών της Βοσνίας σκόπευε να μεταφέρει τους ανθρώπους σε πρώην στρατόπεδο στα πέριξ του Σεράγεβου. Διαμαρτυρίες των κατοίκων ωστόσο δεν το επέτρεψαν. Έτσι έπρεπε να επιστρέψουν στον καταυλισμό Μπίρα. Η άρνηση του δημάρχου του Μπίχατς όμως απέτρεψε και αυτό. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη Βοσνία δεν είναι ασυνήθιστο η κυβέρνηση να μην μπορεί να επιβάλει αποφάσεις κόντρα στην τοπική αυτοδιοίκηση.
Στο μεταξύ όμως έχουν υποχωρήσει αισθητά οι θερμοκρασίες στο εσωτερικό της χώρας. Οι άνθρωποι κοιμούνται στο ύπαιθρο, με τον υδράργυρο να υποχωρεί τη νύχτα ακόμη και κάτω από το μηδέν. Οργανώσεις αρωγής εκτιμούν ότι είναι θέμα χρόνου να υπάρξουν θύματα. «Λόγω του ψύχους οι άνθρωποι θα αρχίσουν να πεθαίνουν και δεν θα είναι η πρώτη φορά που θα αφήσουν στη βοσνιακή γη τα κόκαλά τους κατατρεγμένοι άνθρωποι», έγραψε χθες στο facebook η εθελόντρια Ζεχίντα Μπίχορατς από την οργάνωση αρωγής SOS Balkanroute.
Η ακτιβίστρια αναφέρεται εμμέσως στον πόλεμο της Βοσνίας που μεταξύ 1992 και 1995 είχε στοιχίσει τις ζωές 100.000 ανθρώπων. Η πρώην γιουγκοσλαβική δημοκρατία είχε επιρρίψει τότε στην ΕΕ εγκληματική αδιαφορία, όταν δεχόταν επίθεση καταρχάς από τη Σερβία και στη συνέχεια από την Κροατία. Παρότι ο παραλληλισμός μοιάζει καταρχήν υπερβολικός, το εκτυλισσόμενο προσφυγικό δράμα συμβολίζει το ίδιο περίτρανα την αποτυχία της ευρωπαϊκής πολιτικής.
Με την ανοχή των Ευρωπαίων
Μετά τις μαζικές προσφυγικές ροές του 2015 οι πιο ευημερούσες κοινωνίες του ευρωπαϊκού βορρά ύψωσαν τείχη έναντι νέων δυνητικών κυμάτων, με το σκεπτικό και την ελπίδα να ανακόπτεται το ταξίδι των ανθρώπων ήδη στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Στην Ελλάδα δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες ζουν υπό -εν μέρει- απάνθρωπες συνθήκες, η Ουγγαρία ύψωσε συρματοπλέγματα στα σύνορα με τη Σερβία ενώ όποιος τολμά παρά ταύτα να κινηθεί προς Ουγγαρία, Βουλγαρία και Κροατία και συλληφθεί εκεί από τις αστυνομικές αρχές, απομακρύνεται συνήθως δια της βίας εκτός συνόρων.
Εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες παραμένουν εγκλωβισμένοι στη Βοσνία. Οι περισσότεροι βρίσκονται στα βορειοδυτικά της χώρας, στα πέριξ της πόλης Μπίχατς, απ΄ όπου επιχειρούν το «game», το παιχνίδι ή καλύτερα κυνηγητό με τους κροάτες συνοριοφύλακες που προσπαθούν να τους αποτρέψουν από το να εισέλθουν στη χώρα και να συνεχίσουν έτσι το ταξίδι τους προς τη βόρεια Ευρώπη. Στο μεταξύ υπάρχουν πολλές καταγγελίες υπέρμετρης αστυνομικής βίας αλλά και για pushbacks. H κροατική κυβέρνηση διαψεύδει, φυσικά, όλες αυτές τις αναφορές. Η δε αντίδραση της υπόλοιπης Ευρώπης, της Γερμανίας αλλά και της Κομισιόν επιτρέπει εικασίες ότι οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι ανέχονται ή και στηρίζουν εμμέσως τις απάνθρωπες αυτές πρακτικές στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, προκειμένου να λειτουργούν αποτρεπτικά για όσους πρόσφυγες και μετανάστες σκέφτονται να ξεκινήσουν το παράτολμο ταξίδι προς τη γηραιά ήπειρο.
Το σύστημα ασύλου φαίνεται να έχει τεθεί τελείως εκτός ισχύος. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μεταξύ των ανθρώπων στα πρόχειρα καταλύματα της Βοσνίας υπάρχουν όχι μόνο πρόσφυγες αλλά και πολλοί μετανάστες, που είναι απλώς σε αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Ωστόσο για να εξακριβωθεί αυτό θα πρέπει να τους δοθεί η ευκαιρία, όπως άλλωστε προβλέπεται από τις διεθνείς συνθήκες για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Γκρέγκορ Μάγερ (dpa)
Επιμέλεια: Κώστας Συμεωνίδης
