Ελευθεροτυπία και έλλειψη διαφάνειας στην ιδιοκτησία των εκδόσεων
Ο Χρίστο Κομαρνίτσκι, πολυαγαπημένος γελοιογράφος του βουλγαρικού αναγνωστικού κοινού, δημιούργησε το Μάρτιο μαζί με συναδέλφους του την πρώτη βουλγαρική σατιρική εφημερίδα «Prass-Press».Την ιδέα να δημιουργήσουν μία εφημερίδα πολιτικής σάτιρας, όπως η «Charlie Hebdo», εμπνεύστηκαν οι δημιουργοί της πριν από ένα χρόνο, όταν επισκέφτηκαν μία έκθεση γελοιογραφίας με θέμα τη λογοκρισία στη Βουλγαρία. Όταν δεν τα κατάφεραν να χρηματοδοτήσουν την ιδέα τους μέσω «crowdfunding», αποφάσισαν να πάρουνε και οι τρεις γελοιογράφοι ένα δάνειο. Έπειτα υπέγραψαν σύμβαση διανομής με την μοναδική εταιρεία που υπάρχει στη Βουλγαρία, την «Nazionalna distributorska mresha». «Ό,τι ακολούθησε ήταν πραγματικά κωμικοτραγικό!» αναφέρει ο Κομαρνίτσκι. Όπως θυμάται ο γελοιογράφος «δεν μπορούσες να βρεις πουθενά την εφημερίδα, από την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας της μάλιστα. Ούτε ένα έντυπο! Τότε σκεφτήκαμε ότι όλες είχαν εξαντληθεί. Μετά καταλάβαμε όμως ότι κάτι δεν πήγαινε καλά». Σε όλη τη χώρα διατίθεντο προς πώληση 1000-2000 αντίτυπα. Σε πολλούς διανομείς εφημερίδων απαγορεύτηκε όμως η διανομή της «Prass-Press». Σε ιδιοκτήτες των περιπτέρων που προσπάθησαν παρόλα αυτά να την πουλήσουν, ασκήθηκε πίεση.
Οι γελοιογράφοι προσπάθησαν να ξεκαθαρίσουν την κατάσταση με την εταιρεία διανομής αλλά δεν πήραν καμία απάντηση. Όλοι οι αρμόδιοι εξαφανίστηκαν χωρίς να αφήσουν ίχνη. Ο Κομαρνίτσκι πικραμένος σχολιάζει «είναι ένα παιχνίδι εξουσίας όπως με τη μαφία στη δήθεν δημοκρατική χώρα μας. Θα μπορούσαν να έχουν κερδίσει αρκετά χρήματα από εμάς αλλά προφανώς δεν τους ενδιέφερε. Ήθελαν μόνο να μας κλείσουν τα στόματα». Το γεγονός ότι οι βουλευτές και ο μεγιστάνας των ΜΜΕ της Βουλγαρίας, Ντελγιάν Πεέβσκι, ελέγχουν την εταιρεία διανομής είναι ένα «κοινό μυστικό». Στον Πεέβσκι ανήκουν οι περισσότερες εθνικές και περιφερειακές εφημερίδες, κάποιες ιστοσελίδες, όπως και το κανάλι TV 3.
Προσπάθεια να απαγορεύσουν τη σάτιρα
Η «Prass-Press» έπρεπε να βρει άλλους δρόμους για να φτάσει στα χέρια του αναγνωστικού κοινού. Οι συγγραφείς προσφέρουν τα φύλλα τους online αλλά και παραδίδουν πολλά αντίτυπα μόνοι τους στους πελάτες. Πολλά μικρά βιβλιοπωλεία και πολλοί μικροπωλητές της χώρας επίσης αντιστέκονται στην απαγόρευση κυκλοφορίας της εφημερίδας. «Η ζήτηση είναι μεγάλη» δηλώνει ο πωλητής Τραίτσο Μαλινόφ. Δηλώνει συνειδητά ότι «πρόκειται για ένα συλλογικό αγώνα υπέρ της δημοκρατίας. Το μοντέλο των επιχειρήσεων με τις γελοιογραφίες εξαρτάται από ανθρώπους σαν κι εμένα». Η προσπάθεια των ανθρώπων με εξουσία να απαγορεύσουν τη σάτιρα έφερε τα αντίθετα αποτελέσματα και ώθησε όλο και περισσότερους να προσφέρουν βοήθεια στους γελοιογράφους για τη διανομή της εφημερίδας. Ο Κομερνίτσκι λέει αποφασιστικά: «Έχουμε άλλη εναλλακτική; Να σωπάσουμε; Να παραιτηθούμε; Δε γίνεται! Ακόμα κι αν αισθανόμαστε ότι ρίχνουμε γροθιά στο μαχαίρι!».
Ντιλγιάνα Λαμπρέβα / Νατάσα Κουκουγιάννη