Γράφει η Γκέλλυ Ανδρονίκου-Γκάσμαν.
”Αινείτε τον Κύριον εν χορδαίς και οργάνων”, γράφει το Ψαλτήριο, το πιο αντιπροσωπευτικό έργο της λυρικής θρησκευτικής ποίησης της Εκκλησίας μας, που περιλαμβάνει δοξαστικούς ψαλμούς του Δαβίδ και άλλων Εβραίων ποιητών προς τον Θεό. Με τη φράση αυτή λοιπόν, παρμένη από το λειτουργικό βιβλίο, γεννήθηκε το όνομα ενός ελληνικού μουσικού σχήματος που εντρυφεί με καλλιτεχνικό πάθος αλλά και επιστημονική συνέπεια πολλά χρόνια τώρα στη βυζαντινή και παραδοσιακή μουσική της πατρίδας μας.
Ένα μουσικό σχήμα που ήρθε από την Ελλάδα για να παίξει για την Ελλάδα, σε μια φιλανθρωπική μουσική βραδιά που πρότεινε η Ιερά Μητρόπολη Γερμανίας στην Ελληνορθόδοξη Ενορία Προφήτου Ηλιού Φρανκφούρτης -διοργανώτρια η καλλιτεχνική εταιρεία Πολύτροπον (Polytropon-V. Chatzivassios, www.polytropon.de -φωτό)-, για να γιορτάσει παγγερμανικά το 50ό Ιωβηλαίο της. Στην αρχή δεν ήταν παρά ένα ξένο και αφιλόξενο γερμανικό κράτος απέναντι στους Έλληνες μετανάστες που ξαφνικά το κατέκλυσαν. Πενήντα χρόνια όμως μετά, μετράμε διάσπαρτες απ’ άκρη σ’ άκρη της Γερμανίας 56 ορθόδοξες εκκλησίες που κρατούν γερά την ελληνορθόδοξη θρησκεία μας. Γιορτάζοντας τη συμπλήρωση τόσων χρόνων και κόπων, η Ιερά Μητρόπολη Γερμανίας θέλησε να κάνει μια κίνηση φιλανθρωπίας προς την Ελλάδα που δοκιμάζεται. Και ποιο άλλο πιο αντιπροσωπευτικό μουσικό σχήμα από το ”Εν Χορδαίς” θα μπορούσε να συμβάλει καλύτερα σ’ αυτό; Κάνοντας μια μικρή στάση στη Φρανκφούρτη, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης περιοδείας σε χώρες της Ευρώπης, οι πέντε μουσικοί μάς επισκέφτηκαν κι έπαιξαν για εμάς. Τα καθαρά έσοδα αυτής της φιλανθρωπικής βραδιάς θα διατεθούν αποκλειστικά για τη βοήθεια, διατήρηση και ενίσχυση δύο σημαντικών εκκλησιαστικών-κοινωνικών ιδρυμάτων: το Καλλιμανοπούλιο Εκκλησιαστικό-Διακονικό Κέντρο στα Καλάβρυτα και την εκκλησιαστική-κοινωνική υπηρεσία της Μητρόπολης Λέρου, Καλύμνου και Αστυπάλαιας. Η έμπρακτη απόδειξη συμπαράστασης των Ελλήνων της Διασποράς ήταν άμεση. Ο καθολικός ναός της Αγίας Αικατερίνης (St. Katharinenkirche Hauptwache) στο εμπορικό κέντρο της Φρανκφούρτης έσφιζε στις οχτώ το βράδυ της 21ης Μαΐου όχι μόνο από Έλληνες αλλά κι από πολλούς Γερμανούς, για τους οποίους η ελληνική παραδοσιακή μουσική ακουγόταν μάλλον σαν ένα άγνωστο μουσικό είδος…
Ακριβώς σ’ αυτό όμως στοχεύει από την ίδρυσή του κιόλας το μουσικό σχήμα ”Εν Χορδαίς”: δίνει την ευκαιρία σε όλους, Έλληνες και ξένους, να γνωρίσουν την ελληνική παραδοσιακή μουσική όχι σαν φολκλορική παράδοση ή επιφανειακή προσέγγιση στο μουσικό παρελθόν του τόπου μας, αλλά επί της ουσίας και εκ βαθέων, σαν μαθητεία και σπουδή στις ρίζες της πατρίδας μας. Κι αυτό είναι ένα πεδίο όπου το εν λόγω μουσικό σχήμα τα καταφέρνει περίφημα. Γιατί ακούγοντας μέσα απ’ αυτούς τους καλλιτέχνες-επιστήμονες την αυθεντική διάσταση της μουσικής μας κληρονομιάς, γινόμαστε αυτομάτως μέτοχοι του αποθησαυρισμένου πλούτου της, γινόμαστε πραγματικοί γνώστες του ”δεδομένου” για εμάς κόσμου της μουσικής μας παράδοσης. Μ’ αυτά τα βασικά συστατικά περιοδεύουν οι πέντε μουσικοί σχεδόν σε όλο τον κόσμο, ανάβοντας σε κάθε λαό μια σπίθα ενδιαφέροντος για την ελληνική παραδοσιακή μουσική, μια σπίθα που ενδεχομένως θα συνδαυλίσει και θα καλλιεργήσει και άλλα θετικά συναισθήματα, καταρρίπτοντας ίσως αρκετούς μύθους σχετικά με την ελληνική πραγματικότητα.
Μία μουσική βραδιά, τρεις βασικοί στόχοι: ο φιλανθρωπικός, ο επετειακός και ο καθαρά μουσικός, αφού το ”Εν Χορδαίς” έπαιξε για πρώτη φορά στο εξωτερικό και για το ελληνικό κοινό. Μια υπέροχη μουσική βραδιά που μας ταξίδεψε πίσω στη μουσική παράδοση της Ελλάδας, πίσω ακόμη και στο αρχαιοελληνικό παρελθόν της, αφού τόσο η βυζαντινή όσο και η δημοτική μουσική διατηρούν ζωντανά μέσα τους ψήγματα του αρχαίου ελληνικού μουσικού συστήματος. Η παραδοσιακή μας μουσική κουβαλά μέσα της μια βαριά παράδοση αιώνων, είναι το απόσταγμα της αλήθειας της χώρας και του πολιτισμού μας, του χαρακτήρα και της ιδιοσυγκρασίας των ανθρώπων της, οι οποίοι σε διαφορετικές ιστορικές εποχές συναντήθηκαν σε πολλά καθοριστικά γεωγραφικά σταυροδρόμια και έσμιξαν με άλλους γειτονικούς τους λαούς. Προϊόν αυτής της ένωσης, και μάλιστα πολύ χαρακτηριστικό, οι μουσικές ομοιότητες και προσμείξεις, οι οποίες τις περισσότερες φορές αγγίζουν τα όρια της σύγχυσης ως προς την αρχική τους ταυτότητα. Δική μας τελικά ή των άλλων, η μουσική είναι και παραμένει μία, κοινή όμως όλων. Εξάλλου, αυτός είναι ο φυσικός χώρος που μας εκφράζει τελικά ως λαό, εκεί όπου πραγματικά ανήκουμε: η καθ’ ημάς Ανατολή.
Σ’ αυτή τη δική μας Ανατολή ήταν αφιερωμένο το μεγαλύτερο μέρος του προγράμματος της συναυλίας στη Φρανκφούρτη: στη μουσική παράδοση της Κωνσταντινούπολης, της Σμύρνης και της Μ. Ασίας, στα ηχητικά ακούσματα που κρατούν ζωντανή και άσβεστη τη μεγάλη κληρονομιά του Βυζαντίου. Το δεύτερο συναυλιακό μέρος κυριολεκτικά μας ξεσήκωσε όλους, Έλληνες και Γερμανούς, μυημένους και αμύητους ακροατές. Μας ταξίδεψε στις παλιές καλές εποχές, όπου το καθετί ήταν δοσμένο με πιο φυσικό και ανεπιτήδευτο τρόπο. Σχεδόν σαν πρωτόγνωρη εμπειρία ακούστηκε σ’ εμάς η ερμηνεία ενός τραγουδιού χωρίς την παραμικρή βοήθεια των σύγχρονων μικροφωνικών εγκαταστάσεων – μόνο η εκπληκτικά ωραία και δουλεμένη φωνή του τραγουδιστή του σχήματος και η συνοδεία των οργάνων ήταν αρκετή για να πλημμυρίσει με γλυκές μελωδίες ο χώρος της εκκλησίας με την τέλεια ακουστική. Αργότερα, προς το τέλος της συναυλίας, συνέπραξε μαζί τους μουσικά και η Βυζαντινή Χορωδία Ρήνου-Μάιν. Στο δεύτερο αυτό μέρος το ”Εν Χορδαίς” παρουσίασε συνθέσεις των μελών του σχήματος στα ίχνη της παράδοσης. Διότι η μουσική ποτέ δε μένει στάσιμη, αλλά προχωρά παραπέρα πατώντας γερά στις προϋπάρχουσες βάσεις. Μ’ αυτό το ρεπερτόριο, το μουσικό σχήμα πέρασε για άλλη μία φορά το μήνυμα της ενότητας και συνέχειας της ελληνικής μουσικής δημιουργίας, καθώς και της ενότητας της μουσικής όλων των λαών της Μεσογείου. Άλλωστε, το έργο τους περιλαμβάνει και αγκαλιάζει έργα μεγάλων συνθετών της περιοχής της Μεσογείου, μεταβυζαντινή μουσική από χειρόγραφους μουσικούς κώδικες που χρονολογούνται από το 15ο έως το 19ο αιώνα, μουσικές παραδόσεις του Ελληνισμού, όπως και συνθέσεις σύγχρονων συνθετών από την Ελλάδα και τη Μεσόγειο.
Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη είναι η πορεία του μουσικού σχήματος. Από το 1993 που ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη, συνδυάζει την έρευνα με τη ζωντανή μουσική πράξη, έχοντας πραγματοποιήσει περισσότερες από 400 εμφανίσεις σε σημαντικά φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο. Το Μάρτιο του 2008 τιμήθηκε με το βραβείο Γαλλικής Ραδιοφωνίας ”Prix France Musique des Musiques du Monde” στο πλαίσιο του Φεστιβάλ BabelMed της Μασσαλίας, για τη συνδρομή του στην ανάδειξη της ελληνικής μουσικής στο εξωτερικό. Στα τέλη Ιανουαρίου 2013 έγινε δεκτός στο Φανάρι ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ”Εν Χορδαίς”, κ. Κυριάκος Καλαϊτζίδης, από τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο για την παρουσίαση του βιβλίου (διδακτορική διατριβή του πρώτου) ”Post-Byzantine Musical Manuscripts as Source for Oriental Secular Music”, το οποίο εκδόθηκε από το Orient-Institut Istanbul σε συνεργασία με τον εκδοτικό οίκο Ergon Verlag που εδρεύει στη Γερμανία, με την ευγενική χορηγία του Ιδρύματος ”Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης”. Πρόκειται αναμφισβήτητα για ένα μουσικολογικό έργο που φωτίζει τις σχέσεις και συνάφειες της ελληνικής μουσικής με τις συγγενείς μουσικές παραδόσεις της Ανατολής. Αναλυτική παρουσίαση των δραστηριοτήτων, των συναυλιών, της σχολής καθώς και του δισκογραφικού έργου τού ”Εν Χορδαίς”, μπορείτε να βρείτε και να διαβάσετε λεπτομερώς στην ιστοσελίδα www.enchordais.gr
Για την τρέχουσα καλλιτεχνική χρονιά, το γεωγραφικό πλάτος των συναυλιών τους είναι αρκετά ευρύ. Από την άνοιξη μέχρι και τα τέλη Ιουλίου θα ταξιδεύουν συνεχώς από την Ελλάδα σε χώρες του εξωτερικού, επιστρέφοντας εκ νέου στη βάση τους για να συνεχίσουν τις συναυλίες επί ελληνικού εδάφους. Αυτή η ακατάπαυστη συναυλιακή παρουσία μαρτυρά αφενός την αγάπη του σχήματος προς τη μουσική ταυτότητα που έχει επιλέξει τόσα χρόνια να υπηρετεί και αφετέρου την αγάπη του φιλόμουσου κοινού προς το σημαντικό έργο του. Γιατί, στην προκειμένη περίπτωση, δεν πρόκειται για ένα μουσικό είδος που απλώς κατέχουν και χειρίζονται καλά. Πρόκειται για την επίσημη παρουσίαση ενός πολύ σημαντικού κομματιού της εθνικής μας κληρονομιάς, η οποία γίνεται γνωστή σε τόσες διαφορετικές χώρες του κόσμου. Αυτοί οι βαθείς γνώστες και πρεσβευτές της μουσικής μας παράδοσης δεν κάνουν ουσιαστικά τίποτε άλλο από το να ανοίγουν νέα μουσικά και πολιτισμικά σταυροδρόμια, συμβάλλοντας στην κοινή πορεία και συνεργασία των λαών μεταξύ τους. Κάτι που σαφώς κατέχουν πάντα πολύ καλύτερα οι καλλιτέχνες από τους εκάστοτε πολιτικούς…
1. Υποσημείωση για τα ιδρύματα
Το Καλλιμανοπούλιο Εκκλησιαστικό-Διακονικό Κέντρο στα μαρτυρικά Καλάβρυτα φιλοξενεί ηλικιωμένους και άτομα με ανίατες ασθένειες. Το εκκλησιαστικό ίδρυμα στη Βόρεια Πελοπόννησο είναι αυτή την εποχή ένα σημαντικό στήριγμα για πολλούς ανθρώπους που υποφέρουν από την κρίση.
Η εκκλησιαστική-κοινωνική υπηρεσία της Μητρόπολης Λέρου, Καλύμνου και Αστυπάλαιας βοηθά σε τοπικό επίπεδο ανθρώπους που έχασαν την εργασία τους και αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης. Επιπλέον, η Μητρόπολη ενισχύει στα τρία αιγαιοπελαγίτικα νησιά τοπικά προγράμματα, ώστε οι νέοι άνθρωποι να αντιμετωπίσουν προβλήματα εξάρτησης και να βρουν διέξοδο και προοπτική.
Όσοι επιθυμείτε να ενισχύσετε οικονομικά αυτή την προσπάθεια, μπορείτε να αποστείλετε τη βοήθειά σας στον εξής τραπεζικό λογαριασμό: PIRAEUS BANK / ATEbank, Konto-Nr.: 8118890112, BLZ: 524 206 00, Stichwort ”Benefizkonzert 2013”.
