Μιλά σήμερα ο Αλέξανδρος Νεχαμάς, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πρίνσετον των ΗΠΑ

Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη

“Η κυβέρνηση, η οποία είναι όμηρος των πιστωτών της, έχει συμφωνήσει στα μέτρα λιτότητας. Είναι δύσκολο να την κατηγορήσουμε, όπως είναι δύσκολο να κατηγορήσουμε και αυτούς, οι οποίοι συνεπεία αυτών χάνουν τις δουλειές τους, τις επιχειρήσεις τους, τις συντάξεις τους και την ασφάλεια στο χώρο εργασίας. Μπορεί κανείς ωστόσο να κατηγορήσει εκείνα τα μέρη της αντιπολίτευσης, τα οποία αρνούνται να εμπλακούν εποικοδομητικά στο πολιτικό αυτό πρόβλημα”. Αυτά δηλώνει σήμερα μεταξύ άλλων ο Έλληνας Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πρίνσετον κ. Αλέξανδρος Νεχαμάς.

Ο Αλέξανδρος Νεχαμάς γεννήθηκε στην Αθήνα, αποφοίτησε από το Κολλέγιο Αθηνών, και συνέχισε τις σπουδές του στην Αμερική, όπου και ζει. Διδάσκει φιλοσοφία και συγκριτική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Πρίνσετον. Είναι συγγραφέας βιβλίων για τον Νίτσε, τον Πλάτωνα, τον Σωκράτη και την Σωκρατική παράδοση, και για το ωραίο.

Η συνέντευξη

Εκτιμάτε ότι κυρίως, τα κόμματα εξουσίας στη χώρα μας έχουν καταλάβει το μέγεθος του προβλήματος; Τι πρέπει να γίνει για να ακολουθήσει η Ελλάδα πορεία ανάπτυξης;

“Για να κατανοήσουμε το μέγεθος του προβλήματος θα πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε, ότι η χώρα δεν αντιμετωπίζει ένα, αλλά πολλά προβλήματα ταυτόχρονα –οικονομικό, πολιτικό και ίσως το σημαντικότερο, πολιτιστικό. Από οικονομικής πλευράς και μόνο υπάρχουν τουλάχιστον δυο προβλήματα, το ένα είναι βραχυπρόθεσμο και συνίσταται στην εξασφάλιση των δανείων τώρα και χρηματοδότηση των άλλων υποχρεώσεων της κυβέρνησης και το άλλο είναι μακροπρόθεσμο και συνίσταται στην επάνοδο της οικονομίας, η οποία συρρικνώνεται τα τελευταία τρία χρόνια, στο δρόμο της ανάκαμψης και ανάπτυξης. Δυστυχώς τα μέτρα λιτότητας που ζητούν οι διεθνείς πιστωτές από την Ελλάδα, για να παρέχουν τα κονδύλια για την επίλυση του βραχυπρόθεσμου προβλήματος καθιστούν τις ελπίδες για ανάκαμψη όλο και λιγότερο ρεαλιστικές. Η κυβέρνηση, η οποία είναι όμηρος των πιστωτών της, έχει συμφωνήσει στα μέτρα λιτότητας. Είναι δύσκολο να την κατηγορήσουμε, όπως είναι δύσκολο να κατηγορήσουμε και αυτούς, οι οποίοι συνεπεία αυτών χάνουν τις δουλειές τους, τις επιχειρήσεις τους, τις συντάξεις τους και την ασφάλεια στο χώρο εργασίας. Μπορεί κανείς ωστόσο να κατηγορήσει εκείνα τα μέρη της αντιπολίτευσης, τα οποία αρνούνται να εμπλακούν εποικοδομητικά στο πολιτικό αυτό πρόβλημα. Μόνο ένα ενωμένο μέτωπο μπορεί να έχει μια ελπίδα στο να πείσει τους Ευρωπαίους ηγέτες (πολλοί εκ των οποίων αντιμετωπίζουν τα δικά τους πολιτικά προβλήματα και ειδικότερα η κυρία Μέρκελ και ο κύριος Σαρκοζί) να μειώσουν τα επιτόκια με την έκδοση νέων Ευρωομολόγων για την αναχρηματοδότηση του χρέους μας και να μας δώσουν το χρόνο και το δημοσιονομικό χώρο για την επανεκκίνηση της ανάπτυξης. Η ζήτηση για μείωση της φορολογίας –δεδομένου, ότι βάσει κάποιων εκτιμήσεων το κράτος χάνει περίπου 30 δις Ευρώ ετησίως λόγω της φοροδιαφυγής και ότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε τεράστια παραοικονομία, η οποία συμβάλλει ελάχιστα στο ευρύτερο καλό- μου φαίνεται, ότι αποσκοπεί μόνο στην νίκη των επόμενων εκλογών. Τέλος, ένα ενιαίο μέτωπο δεν είναι δυνατό, αν όλοι οι άνθρωποι και όχι μόνο τα πολιτικά κόμματα, δεν αποτελούν μέρος του. Αυτό είναι το πολιτιστικό πρόβλημα. Δεν είναι πλέον δυνατόν να σκεφτόμαστε το κράτος ταυτόχρονα ως (α) κύριο εργοδότη, (β) κύριο παροχέα υπηρεσιών και (γ) εχθρό, ο οποίος αξίζει να εξαπατάται με κάθε ευκαιρία. Αυτό ισχύει και για εκείνους, οι οποίοι εκμεταλλεύονται την πολιτική πατρωνία και την χρόνια επιμονή του κράτους να παρέχει θέσεις, οι οποίες εξυπηρετούν μόνο τους ίδιους, τους ψηφοφόρος τους ή τις οικογένειες τους και εκείνους που κρύβουν τα εισοδήματά τους αποφεύγοντας την καταβολή φόρων και εξάγοντας τα χρήματά τους στο εξωτερικό αντί να τα επενδύουν στην χώρα (και για την χώρα). Αυτό είναι το πιο δύσκολο από τα προβλήματά μας. Αν δεν αλλάξει ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε το ρόλο της κυβέρνησης και την δική μας σχέση με αυτή, η Ελλάδα θα βρίσκεται πάντα στο χείλος της καταστροφής. Είναι άλλο να θεωρούμε την Υψηλή Πύλη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ή τις Μεγάλες Δυνάμεις ως εχθρό και άλλο να προσπαθούμε να υποβαθμίσουμε τη δική μας αυτοκυριαρχία”.

Πώς είναι το κλίμα που έχει διαμορφωθεί στις ΗΠΑ για την χώρα μας;

“Αρχικά τα νέα του οικονομικού μας προβλήματος αντιμετωπίστηκαν με τέρψη και χλευασμό, με αστεία για τις πισίνες ή το εισόδημα των γιατρών. Σταδιακά όμως η σοβαρότητα της κατάστασης κατέστη εμφανής: κανείς δεν αστειεύεται πλέον. Οι διεθνείς επιπτώσεις από το ενδεχόμενο της αδυναμίας πληρωμής είναι η κυρίαρχη σκέψη στο μυαλό όλων. Υπάρχει κατανόηση για την κακή κατάσταση της χώρας και για εκείνους που καλούνται να επιφορτιστούν το μεγαλύτερο βάρος των μέτρων λιτότητας, αλλά και η αίσθηση, ότι οι κύριοι υπεύθυνοι για το αδιέξοδο με το οποίο βρισκόμαστε σήμερα αντιμέτωποι, είμαστε εμείς. «Φυλαχτείτε από τα ελληνικά ομόλογα» ήταν ο τίτλος ενός άρθρου του διακεκριμένου οικονομικού αναλυτή Michael Lewis, ο οποίος χρησιμοποίησε την υπόθεση του Βατοπεδίου ως παράδειγμα για τις δραστηριότητες, οι οποίες μας οδήγησαν στο σημερινό αδιέξοδο”.

Αρκετοί εκτιμούν ότι το σημερινό πολιτικό κατεστημένο είναι νεκρό… Εσείς βλέπετε στον ορίζοντα κάτι καινούργιο, που μπορεί να δώσει μια άλλη πνοή, που μπορεί να εγγυηθεί συσπείρωση και συμφιλίωση; Η μεγάλη κρίση σημαίνει και μεγάλη ευκαιρία… Εκτιμάτε πώς αυτό ισχύει για την Ελλάδα; Τι διαφορετικό πιστεύετε ότι μπορεί να κάνει π.χ. ο Αντώνης Σαμαράς σε αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο που έχει δημιουργηθεί;

“ Στην ουσία η Ελλάδα κυβερνάται από τα δύο ίδια πολιτικά κόμματα (περιττό να αναφέρουμε ότι πρόκειται για τις δύο ίδιες οικογένειες πολιτικών) τα τελευταία πενήντα έτη, τα οποία ευθύνονται και τα δύο για την τρέχουσα κατάστασή μας. Έτσι, η άποψη, ότι το πολιτικό κατεστημένο είναι νεκρό είναι δικαιολογημένη. Το πολιτιστικό πρόβλημα απαιτεί (τουλάχιστον) ριζικές πρωτοβουλίες από νέους δυνατούς δημοκρατικούς ηγέτες. Μετά από πολλά χρόνια όπου γίνονται τα ίδια, ούτε οι πρωτοβουλίες αυτές, αλλά ούτε και τέτοιοι ηγέτες δεν διαφαίνονται στον ορίζοντα. Φυσικά διαπιστώνω, ότι όσο εύκολο είναι να εκφράζονται τέτοιες διαμαρτυρίες, τόσο δύσκολο είναι να επιλύονται. Παρόλο που το ακαδημαϊκό μου υπόβαθρο με οδηγεί στην άποψη, ότι μια δημόσια συζήτηση με καλή πίστη εφ’ όλης της ύλης ενδεχομένως να είναι ένα καλό πρώτο βήμα, καταλαβαίνω επίσης, ότι σε οποιαδήποτε συμπεράσματα κι αν καταλήξει μια τέτοιου είδους συζήτηση, η εφαρμογή τους παραμένει πολιτικό ζήτημα και απαιτεί δύναμη, αλλά και καλή πίστη από τη πλευρά των πολιτικών μας”.

Και μια τελευταία ερώτηση. Πώς κρίνετε το κίνημα των αγανακτισμένων;

“Συμμερίζομαι ιδιαιτέρως το κίνημα παρά τις πιο ακραίες εκδηλώσεις (και προσδοκίες): έως τώρα το μεγαλύτερο βάρος των τρεχουσών πολιτικών το επιφορτίστηκαν εκείνοι, οι οποίοι έχουν να χάσουν τα περισσότερα από αυτές και όχι, όπως θα έπρεπε, δηλ. κάθε κοινωνική και οικονομική τάξη. Μέχρι να επιτύχουμε την φορολόγηση κάθε εισοδήματος, κάθε πισίνας, κάθε γιοτ, κάθε πολυτελούς αυτοκινήτου και ιδιωτικού αεροσκάφους και να διαπιστώσουν όλοι, ότι το κράτος δεν είναι ούτε εχθρός, αλλά και ούτε και παρένθετη οικογένεια, από την οποία επωφελούνται οι δικοί της χωρίς να υπολογίζει τους υπολοίπους, η οικονομία μας, οι πολιτικές μας, αλλά και η κοινωνία δεν μπορούν να ελπίζουν στην εύρεση μιας υγιούς βάσης”.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ