Μιλάει στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ, ο Άγγελος Χανιώτης*, κορυφαίος σε παγκόσμιο επίπεδο Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο  Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών, Πρίνστον στις ΗΠΑ – Ο ίδιος σημειώνει πως “οι Έλληνες επέδειξαν μεγάλη ωριμότητα και πειθαρχία, ίσως επειδή τον πρώτο λόγο δεν τον είχαν οι πολιτικοί, αλλά οι ειδικοί επιστήμονες”.

Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη

-Εκτιμάτε πώς η τελευταία πανδημία έχει αλλάξει πολλά πράγματα από τα συνηθισμένα της καθημερινότητάς μας; 

“Αυτό είναι βέβαιο, αν και οι αλλαγές στην καθημερινότητα βιώνονται πολύ διαφορετικά ανάλογα με την ηλικία, το επάγγελμα, το εισόδημα ακόμα και το μορφωτικό επίπεδο. Για κάποιες επαγγελματικές ομάδες η εργασία από το σπίτι είναι εφικτή και δίνει, π.χ. την ευκαιρία σε παιδιά να περάσουν περισσότερο χρόνο με έναν εργαζόμενο γονιό· για άλλες ομάδες, πολύ περισσότερες, οι περιορισμοί στη μετακίνηση και στις κοντινές προσωπικές επαφές απειλούν την ίδια τους την επιβίωση. Έτσι, ακόμα κι ο ελεύθερος χρόνος βιώνεται διαφορετικά: για κάποιους είναι επιπλέον χρόνος για δημιουργία, διάβασμα, επιστημονική εργασία, επαφή με την οικογένεια και επιστροφή σε παραμελημένα χόμπι, για άλλους είναι χρόνος αγωνίας για το μέλλον και συγκρούσεων για ασήμαντες αφορμές. Αλλιώς αντιμετωπίζει τους περιορισμούς μερικών μηνών ο νέος που έχει όλη τη ζωή μπροστά του, αλλιώς ο ηλικιωμένος που βλέπει τον αναπόφευκτα περιορισμένο χρόνο του να χάνεται χωρίς κάποια ποιότητα ζωής. Αλλά η πανδημία έδωσε σε πολλούς ανθρώπους την ευκαιρία και τον χρόνο να σκεφτούν, να συνομιλήσουν και, κυρίως, να επαναπροσδιορίσουν προτεραιότητες που θεωρούσαν δεδομένες”.

– Οι δυτικές κοινωνίες όχι μόνο υγειονομικά αλλά και στο εσωτερικό τους, στο ηθικό κομμάτι ήταν πραγματικά ανέτοιμες επηρεασμένες από μια φαινομενική καλοπέραση;

“Οι δυτικές κοινωνίες, ιδίως οι ΗΠΑ όπου ζω, αντιμετώπισαν την πανδημία στις αρχικές τις φάσεις με αλαζονεία, θεωρώντας τον εαυτό τους άτρωτο. Ήταν σαν να παρακολουθούσαν μια ταινία καταστροφής, από τα ασφαλή καθίσματα ενός κινηματογράφου, περιμένοντας το απαραίτητο ευτυχές τέλος. Βασισμένοι στις αρχικές πληροφορίες ότι ο ιός είναι περίπου ακίνδυνος σε νεαρά άτομα, πολλοί νέοι επέδειξαν ανευθυνότητα. Αλλά όλα αυτά είναι ασήμαντα μπροστά στο μεγαλύτερο έλλειμμα των δυτικών κοινωνιών στην αντιμετώπιση κρίσεων: το να μην κατανοούν ότι στις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης τα παγκόσμια προβλήματα, είτε πρόκειται για την κλιματική αλλαγή, είτε για την αυξανόμενη φτώχεια στον τρίτο κόσμο, είτε για μια πανδημία, απαιτούν για την αντιμετώπισή τους διεθνή συνεργασία”.

-Τελικά οι Έλληνες είναι για τα δύσκολα, με αφορμή την αντιμετώπιση της πανδημίας;

“Οι Έλληνες επέδειξαν μεγάλη ωριμότητα και πειθαρχία, ίσως επειδή τον πρώτο λόγο δεν τον είχαν οι πολιτικοί, αλλά οι ειδικοί επιστήμονες. Αντιμετώπισαν επίσης τα προβλήματα με ανεξάντλητο χιούμορ και αυτοσαρκασμό. Αλλά οι Έλληνες έχουν την τάση να ξεχνούν πολύ γρήγορα – αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην πολιτική τους συμπεριφορά.  Η πανδημία δεν έχει περάσει ακόμα και θα πρέπει να περιμένουμε πριν εκφέρουμε την τελική κρίση. Υπάρχουν ήδη ενδείξεις για μια μάλλον γρήγορη επιστροφή στη φυσιολογική ζωή και επιπόλαιη αντιμετώπιση της απειλής που συνεχίζει να υπάρχει”.

-Πώς βλέπετε το μέλλον του κόσμου; Υπάρχουν ηγεσίες κατώτερες των περιστάσεων;

“Οι περισσότεροι πολιτικοί ηγέτες ενδιαφέρονται για το πώς θα κερδίσουν τις επόμενες εκλογές. Ο ορίζοντας της πολιτικής τους περιορίζεται συνήθως σε μια κοινοβουλευτική τετραετία – ή και λιγότερο, αν μεσολαβούν και άλλες εκλογές. Επομένως είναι ευκολότερο να αντιμετωπίζουν τις κρίσεις με μέτρα που δίνουν γρήγορη αλλά στιγμιαία ικανοποίηση, αντί να προβαίνουν σε δομικές αλλαγές των οποίων τα αποτελέσματα απαιτούν χρόνο για να φανούν. Όποιο μεγάλο πρόβλημα και να εξετάσετε – από την αναδιάρθρωση του χρέους των υπερχρεωμένων κρατών έως τα κύματα μεταναστών και προσφύγων, από τον υπερπληθυσμό σε κάποιες περιοχές και τη δραματική υπογεννητικότητα σε άλλες ως την κλιματική αλλαγή – υπάρχει χάσμα ανάμεσα στις προειδοποιήσεις των επιστημόνων και των τεχνοκρατών, που αγωνίζονται να δουν πώς θα είναι ο κόσμος σε σαράντα ή πενήντα χρόνια, και τα προγράμματα των πολιτικών ηγετών, που τους ενδιαφέρουν οι δημοσκοπήσεις του επόμενου μήνα. Οι δραματικές εξελίξεις στο θέμα της πανδημίας στις ΗΠΑ είναι το πιο ακραίο παράδειγμα αυτής της δυσαρμονίας ανάμεσα σε επιστήμη και δημαγωγία, αλλά το πρόβλημα – με κάποιες διαβαθμίσεις είναι γενικό”.

*O Άγγελος Χανιώτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1959. Σπούδασε Αρχαία Ιστορία και Αρχαιολογία στα Πανεπιστήμια Αθηνών (1978-82) και Χαϊδελβέργης (1982-84) και αναγορεύθηκε διδάκτωρ Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης το 1984. Μετά τη στρατιωτική του θητεία (1984-86) δίδαξε Αρχαία Ιστορία στα Πανεπιστήμια Χαϊδελβέργης (1986-94, 1998-2006), Νέας Υόρκης (1994-98) και Οξφόρδης (2006-10). Διετέλεσε επίσης Αντιπρύτανης του Πανεπιστήμιου Χαϊδελβέργης (2001-06). Από το 2010 κατέχει τη θέση του Καθηγητή Αρχαίας Ιστορίας και Κλασσικών Σπουδών στο Ινστιτούτο Προηγμένων Σπουδών στο Πρίνστον. Έχει δημοσιεύσει δεκάδες βιβλία και συλλογικούς τόμους πάνω από 200 άρθρα που εξετάζουν την οικονομία, τον πόλεμο, τη θρησκεία και το συναίσθημα στην αρχαιότητα, κυρίως στην ελληνιστική και αυτοκρατορική εποχή. Έχει συμμετάσχει ως σύμβουλος σε πολλά ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα. Είναι ισόβιος Εταίρος της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, Εταίρος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας, της Φινλανδικής Ακαδημίας και της Ακαδημίας της Χαϊδελβέργης. Έχει τιμηθεί με το Βραβείο Νίκου Σβορώνου (1991), το Βραβείο Διδασκαλίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (1997), το Κρατικό Βραβείο Έρευνας της Βάδης-Βυρτεμβέργης (2000), το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής (2010) και τον τίτλο του Επίτιμου Διδάκτορα του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ