Η ελληνική παρουσία ξεχωρίζει για μία ακόμη χρονιά στη Διεθνή Έκθεση Τροφίμων και Ποτών της Κολωνίας, τη μεγαλύτερη του κόσμου. Τι άλλαξε η εμπειρία της πανδημίας;Θα έρθουν και πάλι τα πλήθη των επισκεπτών, όπως έγινε το 2019, στην τελευταία διεθνή έκθεση με εντυπωσιακή ελληνική συμμετοχή πριν την πανδημία του κορωνοϊού;Tο ερώτημα δεν έχει απαντηθεί ακόμη. Στην πρεμιέρα της ANUGA, το Σάββατο, ελάχιστοι ήταν οι επισκέπτες με φυσική παρουσία στο επιβλητικό εκθεσιακό κέντρο της Κολωνίας. Οι διοργανωτές κάνουν λόγο για μία έκθεση «σε υβριδική μορφή» μέχρι τις 13 Οκτωβρίου, με πολλές εκδηλώσεις online. Πάντως οι Έλληνες ήταν συνεπείς στο μεγάλο ραντεβού. Με περίπου 200 επιχειρήσεις η Ελλάδα είναι για μία ακόμη χρονιά η τέταρτη «δύναμη» στην ANUGA, ξεπερνώντας τους Ιταλούς, οι οποίοι ωστόσο κλέβουν την παράσταση με το ντιζάιν και την άψογη παρουσίαση των προϊόντων τους.
Φυτικά τρόφιμα- υγιεινή διατροφή- βιωσιμότητα είναι οι κύριες τάσεις στη φετινή ANUGA. Ιδανικές συνθήκες, θα έλεγε κανείς, για τα super food της μεσογειακής διατροφής, όπως το ταχίνι. Ο Βασίλης Βατάλας από την επιχείρηση «Αδελφοί Παπαγιάννη» με το brand name «Όλυμπος» ανήκει στους «έμπειρους» της ANUGA αφού, όπως λέει στην Deutsche Welle, «η εταιρεία έρχεται στην έκθεση σχεδόν 30 χρόνια, εγώ προσωπικά έρχομαι από το 2005». Ταχίνι και χαλβάς είναι τα κύρια προϊόντα που εξάγει η επιχείρηση από τη Λάρισα σε 45 χώρες, πραγματοποιώντας περίπου το 40% του τζίρου της στο εξωτερικό. «Η τάση για υγιεινή και φυτική διατροφή μας έχει βοηθήσει», τονίζει ο Βασίλης Βατάλας. «Έχουμε έρθει σε επαφή με ένα καταναλωτικό κοινό, το οποίο δεν γνώριζε το ταχίνι, αλλά επειδή θέλει ίσως να το χρησιμοποιήσει ως εναλλακτικό σε κάποιο άλλο προϊόν, μπορούμε να καλύπτουμε τις ανάγκες του».
Λιτή και καλαίσθητη η παρουσία της επιχείρησης στην Κολωνία. Περιβάλλεται από πολύχρωμα ιταλικά περίπτερα με γλυκιές λιχουδιές που μας θυμίζουν ότι ο ανταγωνισμός καραδοκεί. Παλαιότερες επισκέψεις στην ANUGA πάντα μας άφηναν με την εντύπωση ότι οι Έλληνες πρέπει να βελτιώσουν το ντιζάϊν και την τυποποίηση των προϊόντων αν θέλουν να ανταγωνιστούν τους μεσογειακούς γείτονες. Πώς πάνε τα πράγματα φέτος; «Η Ιταλία είναι μία χώρα που όντως ισχύει αυτό», λέει ο συνεργάτης της ΑΦΟΙ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ. «Το ντιζάιν τους και τα προϊόντα που παρουσιάζουν στις εκθέσεις είναι άρτια, δεν έχεις κάτι να δεις και να αναρωτηθείς αν είναι σωστό. Βέβαια έχουν γίνει τεράστια βήματα τα τελευταία χρόνια. Τα ελληνικά προϊόντα είναι ποιοτικά και ανταγωνιστικά, είναι καλές οι συσκευασίες τους. Έχει μικρύνει το χάσμα με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, μάλιστα σε κάποια πράγματα είμαστε καλύτεροι».
Πρωτοποριακά προϊόντα στο ελληνικό περίπτερο
Δεκάδες ελληνικές εταιρείες συμμετέχουν στο ελληνικό περίπτερο υπό την αιγίδα του Enterprise Greece και των αρμοδίων αρχών σε επίπεδο περιφέρειας. «Μας ενδιαφέρει πολύ η εξωστρέφεια, θέλουμε να προωθήσουμε τα προϊόντα της Αττικής και μάλιστα με αυξημένο ποσοστό επιδότησης για τη συμμετοχή στην έκθεση, από το 60% στο 80% φέτος», μας λέει ο Σταύρος Βουϊδονικόλας, εντεταλμένος σύμβουλος αγροτικής πολιτικής στην περιφέρεια Αττικής.
Στο περίπτερο της αττικής γης δεν θα μπορούσε να λείπει το εκλεκτό λάδι. Μιλώντας στην Deutsche Welle η Εμιλία Δήμα, από την εταιρεία εμπορίας και τυποποίησης ελαιολάδου Δήμας-Μαράκης και Σία με έδρα το Κορωπί, λέει ότι έρχεται για πρώτη φορά στην ANUGA, αλλά εξάγει ήδη σε 10 χώρες, με προτεραιότητα στα καταστήματα delicatessen. Έχει άραγε παρέλθει η εποχή που οι Έλληνες έδιναν χύμα λάδι στους Ιταλούς και εκείνοι το πουλούσαν σε υπέροχη συσκευασία και πολλαπλάσια τιμή; «Δυστυχώς δεν έχει τελειώσει, όμως είμαστε σε πολύ καλό δρόμο», τονίζει η κυρία Δήμα. «Έχει αυξηθεί η τυποποίηση στην Ελλάδα. Οι Έλληνες τυποποιούν πλέον το δικό τους ελαιόλαδο. Έρχονται και σε μας και το τυποποιούν, γιατί κάνουμε και private label».
Ακριβώς απέναντι μας περιμένει η περιφέρεια Ηπείρου με εξαιρετικά πρωτότυπα προϊόντα. «Γάλα και καλλυντικά από γάλα γαϊδούρας» διαβάζουμε στο πλακάτ της εταιρείας Φάρμα Μετσόβου. Είναι δυνατόν; «Εκτρέφουμε 300 γαϊδουράκια στην περιοχή Χρυσοβίτσας Μετσόβου» μας εξηγεί η Παναγιώτα Τσοβίλη, που είχε την επιχειρηματική ιδέα. «Είμαστε μονάδα καθετοποιημένη και πιστοποιημένη. Διοχετεύουμε το βιολογικό γάλα γαϊδούρας σε όλη την αγορά delicatessen και βιολογικά καταστήματα της Ελλάδας, σιγά σιγά επεκτεινόμαστε στο εξωτερικό. Επίσης έχουμε αναπτύξει πολλά προϊόντα με βάση το γάλα, διότι γνωρίζουμε όλοι πόσο θεραπευτικό είναι. Είναι εφάμιλλο του μητρικού γάλακτος». Πώς αντιμετωπίζει όμως ο Γερμανός καταναλωτής το γάλα γαϊδούρας made in Greece; «Με ενθουσιασμό, αλλά και με δυσπιστία μερικές φορές», λέει η Παναγιώτα Τσοβίλη, που έρχεται για δεύτερη φορά στην ANUGA. Η ίδια πιστεύει ότι με την κατάλληλη ενημέρωση και ιδιαίτερα με παρουσιάσεις που θα επιμεληθεί ο αντιπρόσωπος της εταιρείας σε κάποιες περιοχές της Γερμανίας, το προϊόν θα βρει τον δρόμο του για την αγορά.
«Οι εξαγωγές θέλουν υπομονή»
Δεν είναι εύκολη υπόθεση η επιτυχία στις εξαγωγές, λένε αυτοί που ξέρουν. Ο Βασίλης Βατάλας από την εταιρεία ΑΦΟΙ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ δίνει την εξής συμβουλή σε όσους ενδιαφέρονται: «Να έχουν υπομονή, γιατί οι εκθέσεις και οι εξαγωγές απαιτούν χρόνο για να ευδοκιμήσουν. Και να πιστεύουν στα προϊόντα τους».
Ένας άνθρωπος της αγοράς που σίγουρα πιστεύει στο προϊόν του είναι ο Κωνσταντίνος Κούτσας, γενικός διευθυντής της «Μεντεκίδης ΑΕ» από την Πιερία, που επιχειρεί να καθιερώσει στη γερμανική αγορά το φυσικό μεταλλικό νερό ΔΙΟΣ. Γιατί ειδικά στη γερμανική αγορά; «Για πολλούς λόγους», λέει στην Deutsche Welle ο Κωνσταντίνος Κούτσας. «Πρώτον, υπάρχει ήδη μία πολύ καλή μαγιά από ελληνικές κοινότητες, μεγαλύτερη σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Δεύτερον, γιατί πιστεύουμε ότι ένα δίκτυο Ελλήνων χονδρεμπόρων, που ήδη υπάρχει, δίνει τη δυνατότητα στο προϊόν μας να το δει και ο Γερμανός καταναλωτής. Τρίτον, γιατί σε χώρες όπως η Ιταλία και η Γαλλία οι τοπικές μάρκες είναι πολύ δυνατές, ενώ στη Γερμανία βλέπουμε και νερά από τη Γερμανία, την Ιταλία και άλλες χώρες, γιατί όχι και από την Ελλάδα; Θα πρέπει επίσης να ομολογήσουμε ότι οι Γερμανοί είναι ίσως ο λαός εκείνος που γνωρίζει τα περισσότερα από ελληνική ιστορία και μυθολογία, σε σχέση με άλλους λαούς και μια που οι πηγές μας είναι στον Όλυμπο είναι και αυτό ένα σημαντικό πλεονέκτημά μας- αν όχι το πιο σημαντικό».
Το πρόβλημα είναι ότι στο νερό «ένα από τα πιο σημαντικά κοστολογικά στοιχεία είναι τα μεταφορικά» και «όση είναι η τιμή του προϊόντος όταν φεύγει από το εργοστάσιο, άλλο τόσο είναι το κόστος όταν έρθει στη Γερμανία». Κατά συνέπεια το ΔΙΟΣ δεν μπορεί να χτυπήσει τον ανταγωνισμό (μόνο) στην τιμή, η οποία όμως «είναι value for money και σίγουρα χαμηλότερη από μάρκες όπως το Evian ή το Vittel». Σε κάθε περίπτωση, τονίζει ο Κωνσταντίνος Κούτσας, «στις εξαγωγές χρειάζεται υπομονή και επιμονή, είναι πολύχρονη προσπάθεια. Στην Ευρώπη υπάρχουν περίπου 1.000 εμφιαλωτήρια νερού και 550 μάρκες φυσικού μεταλλικού νερού. Αντιλαμβάνεστε ότι για να ξεχωρίσεις πρέπει να έχεις συγκριτικό πλεονέκτημα, αλλά και να το καταστήσεις γνωστό στον κόσμο».
Αύξηση ή μείωση τζίρου στην πανδημία;
Άγνωστη παραμένει ακόμη η επίδραση της πανδημίας στον κλάδο τροφίμων και ποτών. Πολλοί καταγράφουν μείωση τζίρου, άλλοι υποστηρίζουν ότι στην περίοδο του εγκλεισμού τα πήγαν καλύτερα από ποτέ. Ίσως γιατί ο κόσμος κλείστηκε στο σπίτι με μοναδική, πολλές φορές, διέξοδο το καλό φαγητό. Στην ANUGA αναζητήσαμε απαντήσεις. «Δεν νιώσαμε κάποιες ιδιαίτερες πιέσεις στην περίοδο της πανδημίας», λέει ο Βασίλης Βατάλας. «Ίσα ίσα, σε κάποια προϊόντα που αφορούν τους retailers (σ.σ.: τα σούπερ-μάρκετ) είχαμε αύξηση. Από την άλλη πλευρά, σε προϊόντα που αφορούν το food service και το HORECA (σ.σ.: πωλήσεις χονδρικής σε επιχειρήσεις μαζικής εστίασης) είδαμε τις πωλήσεις σχεδόν να μηδενίζονται». Για ένα πολύ εξειδικευμένο προϊόν, όπως τα γάλα γαϊδούρας, τα πράγματα είναι μάλλον πιο δύσκολα: «Όσον αφορά το γάλα γενικότερα, οι πωλήσεις στην Ελλάδα έχουν ανέβει», μας ενημερώνει η Παναγιώτα Τσοβίλη. «Σε όλα τα άλλα προϊόντα όμως, όπως είναι τα καλλυντικά, τα οποία είναι και θεραπευτικά, ήταν μεγάλη η πτώση του τζίρου, όπως και στα ζυμαρικά. Γιατί τα προϊόντα με το γάλα γαϊδούρας είναι ακριβά, δεν είναι οικονομικά προϊόντα».
Στη ρίγανη, ένα ιδιαίτερο, αλλά και οικονομικό προϊόν, εστιάζει η οικογενειακή επιχείρηση ΒΕΒΗ από την Κοζάνη. Μιλώντας για την περίοδο της πανδημίας η εκπρόσωπος της εταιρείας Κωνσταντίνα Παπαδημητρίου μας λέει ότι «στην Ελλάδα κινήθηκε πάρα πολύ το τρόφιμο, ειδικά στο σούπερ-μάρκετ. Εμείς βέβαια είμαστε από τους τυχερούς, είμαστε σε αλυσίδα, οπότε υπήρχε κίνηση των προϊόντων μας. Άλλες επιχειρήσεις δεν πήγαν καθόλου καλά, για παράδειγμα μικροί αγρότες παραγωγοί. Γι αυτό έγινε τόσο μεγάλη ανατίμηση των πρώτων υλών φέτος…» Η export manager της ΒΕΒΗ έρχεται για δεύτερη φορά στην ANUGA. «Είχα συμμετάσχει και πριν από δύο χρόνια, αλλά ως start-up, είχα έρθει να παρουσιάσω αρωματικά φυτά σε …κάψουλες», μας λέει. Σήμερα η ΒΕΒΗ επιχειρεί να προωθήσει στη γερμανική αγορά κυρίως ρίγανη, αλλά και μαγειρικά βότανα, καθώς και ποικιλίες τσαγιού. «Έχουμε ξεκινήσει μία καλή, δυνατή σχέση με την Αμερική, η οποία προήλθε από αντίστοιχη έκθεση στη Νέα Υόρκη. Αισιοδοξούμε ότι το ίδιο μπορεί να γίνει και στη Γερμανία» εξηγεί η κυρία Παπαδημητρίου.
Η «πολιτική διάσταση» του χαλουμιού
Αξιόλογη παρουσία στη φετινή ANUGA καταγράφει και η Κύπρος με 49 εκθέτες. Το πιο σημαντικό εξαγώγιμο προϊόν είναι το περίφημο χαλούμι, αν κρίνουμε από τον αριθμό των εκθετών, αλλά και από τις- όχι μόνο θετικές- αντιδράσεις, που προκαλεί η πρόσφατη αναγνώρισή του ως προϊόν ΠΟΠ. Πρόκειται για περίπλοκο τεχνικό θέμα, που όμως λαμβάνει και πολιτικές διαστάσεις. Όπως εξηγεί στην Deutsche Welle ο Άγγελος Ελευθερίου, επικεφαλής της εταιρείας ΑΧΝΑΓΑΛ που ήδη πραγματοποιεί εξαγωγές στη Γερμανία, ένα πρόβλημα του νέου κανονισμού, που εγκρίθηκε το 2021 σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είναι η προβλεπόμενη αναλογία στην ποσότητα αγελαδινού και αιγοπρόβειου γάλακτος. Ένα άλλο είναι ότι «έχει δοθεί η δυνατότητα στους Τουρκοκύπριους μέσω του κανονισμού της Πράσινης Γραμμής, να εξάγουν κι αυτοί στην ΕΕ. Δεν θα πω ότι εμείς εναντιωνόμαστε, φτάνει αυτό να γίνει με ίσους όρους. Να ελεγχθεί ο τουρκοκύπριος παραγωγός ότι το γάλα προέρχεται από την Κύπρο και όχι από την Τουρκία, ότι θα γίνονται οι απαραίτητοι έλεγχοι. Ό,τι τηρούμε εμείς να τηρούν και αυτοί».
Στα ευχάριστα νέα: Τα τελευταία χρόνια το χαλούμι προβάλλεται όλο και περισσότερο σε ξένα περιοδικά ευζωίας και lifestyle ως εξαιρετικό υποκατάστατο του κρέατος για αθλητές ή για όσους επιλέγουν φυτική διατροφή, λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτείνη. Είναι λογικό, επισημαίνει ο Άγγελος Ελευθερίου: «Το χαλούμι σίγουρα μπορεί να σου παρέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά, που χρειάζεται ο οργανισμός για τον φόρτο εργασίας της ημέρας. Η διατροφή του Κύπριου αγρότη, του Κύπριου πολίτη, για αιώνες ήταν χαλούμι, κάποια σύκα και κρέας μια φορά την εβδομάδα. Βέβαια το χαλούμι δεν κάνει για vegan, κάνει όμως για vegetarian, γιατί και η πυτιά που χρησιμοποιούμε είναι φυτικής προέλευσης. Είναι μία εναλλακτική για να μειώσουμε την κατανάλωση του κρέατος».
Γιάννης Παπαδημητρίου, Κολωνία
