Έκθεση «Η Ρωσική Πρωτοπορία από τον Μαλέβιτς στον Ρότσενκο. Έργα από τη συλλογή Κωστάκη του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης». Τορίνο – PalazzoChiablese έως τις 15 Φεβρουαρίου 2015.

Εξαιρετική ήταν η ανταπόκριση του κοινού στα εγκαίνια της έκθεσης «Ρωσική Πρωτοπορία. Από τον Μαλέβιτς στον Ρότσενκο. Έργα από τη συλλογή Κωστάκη», που πραγματοποιήθηκε χθες, 2 Οκτωβρίου στο PalazzoChiablese, στο ιστορικό κέντρο της πόλης του Τορίνο. Στα εγκαίνια παρευρέθηκαν και πολλοί εκπρόσωποι των τεχνών που ταξίδεψαν από άλλες πόλεις της Ιταλίας προκειμένου να δουν από κοντά, και για πρώτη φορά στην Ιταλία, έργα ρωσικής πρωτοπορίας της διεθνώς αναγνωρισμένης συλλογής Κωστάκη του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.KOSTAKI1

Μέσα από μια επιλογή 300 έργων σε καμβά, γκουάς και ακουαρέλες, αρχειακό υλικό, έγγραφα, φωτογραφίες, βιβλία, περιοδικά, μονογραφίες, αποκόμματα εφημερίδων, από το αρχείο Κωστάκη, καθώς και μια ομάδα σχεδίων κονστρουκτιβιστικής αρχιτεκτονικής, ξεδιπλώθηκαν τα σημαντικότερα κινήματα της περιόδου από τον Νεο-Ιμπρεσιονισμό και τον Συμβολισμό στον Κυβοφουτουρισμό, Σουπρεματισμό και Κονστρουκτιβισμό), με έργα των σημαντικότερων καλλιτεχνών της Ρωσικής Πρωοπορίας (Μαλέβιτς, Ποπόβα, Ρότσενκο, Ροζάνοβα, Ελ Λισίτσκι, Στεπάνοβα, Τάτλιν κ.ά.).

 

Η έκθεση υποστηρίζεται από την Περιφερειακή Διεύθυνση Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Τοπίου του Piemonte και από τον Δήμο του Τορίνο ενώ ήδη συζητείται το ενδεχόμενο της μεταφοράς της και σε άλλες ιταλικές πόλεις

 

Την έκθεση εγκαινίασε ο Δήμαρχος του Τορίνο, κ. PieroFassino, ο οποίος αναφέρθηκε στην σπουδαιότητα της συλλογής και στο μεγάλο γεγονός της παρουσίασής της στην Ιταλία ενώ δεν παρέλειψε να τονίσει ότι η Θεσσαλονίκη και το Τορίνο έχουν μεγάλες προοπτικές συνεργασίας στον χώρο του πολιτισμού.

Ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, κ. Γιάννης Μπουτάρης σε μήνυμά του χαρακτήρισε το ΚΜΣΤ ως έναν από τους επιφανέστερους φορείς που φιλοξενεί και προωθεί τη μοντέρνα και σύγχρονη ελληνική τέχνη, ενώ συγχρόνως αναγνώρισε τη δυναμική που προκύπτει μέσα από τη συγκεκριμένη έκθεση για νέες δράσεις μεταξύ του Δήμου Θεσσαλονίκης και αυτόν του Τορίνο.

 

Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις έως τις 15 Φεβρουαρίου 2015 και συνοδεύεται από κατάλογο των Εκδόσεων Skira. Την επιμελήθηκαν η Μαρία Τσαντσάνογλου, διευθύντρια του ΚΜΣΤ και η Αγγελική Χαριστού, επιμελήτρια της συλλογής Κωστάκη στο ΚΜΣΤ.

 

Ο Γιώργος Κωστάκης και η συλλογή του έργων ρωσικής πρωτοπορίας.

Ο Γιώργος Κωστάκης γεννήθηκε στη Μόσχα το 1913 σε ελληνική οικογένεια. Εργάστηκε ως οδηγός στην ελληνική πρεσβεία μέχρι το 1940 και μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο άρχισε να εργάζεται ως προϊστάμενος τοπικού προσωπικού στην καναδική πρεσβεία. Το 1946 άρχισε να συλλέγει μεθοδικά έργα ρωσικής και σοβιετικής πειραματικής τέχνης από τις αρχές του 20ού αιώνα έως τη δεκαετία του 1930 με αποτέλεσμα να περισώσει από την καταστροφή αυτό το ζωτικής σημασίας κεφάλαιο στην ιστορία της τέχνης.

Συναντήθηκε με τους καλλιτέχνες που ήταν ακόμα ζωντανοί και ήρθε σε επαφή με τις οικογένειες και τους φίλους αυτών που είχαν πεθάνει και δημιούργησε μια μοναδικής αξίας συλλογή, η οποία μέχρι το 1977 βρισκόταν στο διαμέρισμά του στην Λεωφόρο Βερνάτσκι της Μόσχας. Το σπίτι του λειτουργούσε σαν ένα άτυπο ιδιωτικό μουσείο μοντέρνας τέχνης, ήταν ένα σχολείο για τη νεότερη γενιά και ένας φιλικός τόπος συνάντησης διανοούμενων, καλλιτεχνών και προσωπικοτήτων από όλο τον κόσμο. Ο Ίγκορ Στραβίνσκι, ο Μαρκ Σαγκάλ, ο Ενρί Καρτιέ-Μπρεσόν, η Νίνα Καντίνσκι, ο Έντουαρτ Κέννεντι και ο Ντέιβιντ Ρόκφελερ ήταν μεταξύ των επισκεπτών.

Το 1977 ο Γιώργος Κωστάκης έφυγε από τη Σοβιετική Ένωση αφήνοντας ένα μέρος της συλλογής του στην Κρατική Πινακοθήκη Τρετιακόφ. Έζησε για ένα χρόνο στη Ρώμη και στη συνέχεια μετακόμισε στην Αθήνα, όπου και πέθανε το 1990. Το 2000, το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού αγόρασε 1277 έργα από τη συλλογή του, που αποτέλεσαν τον πυρήνα των συλλογών του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη.

Ήταν το σπάνιο ένστικτό και η τυχαία συνάντησή του με έναν πίνακα ζωγραφικής της Όλγας Ροζάνοβα το 1946 που οδήγησαν τον Γιώργο Κωστάκη στην απόφαση να δημιουργήσει μια συλλογή έργων ρωσικής πειραματικής τέχνης των αρχών του εικοστού αιώνα, και ως εκ τούτου να διασώσει αυτή τη σημαντική περίοδο της τέχνης του 20ου αιώνα από την καταστροφή και τη λήθη. Για σχεδόν τρεις δεκαετίες συγκέντρωνε μεθοδικά ό,τι σχετίζεται με την περίοδο της ρωσικής πρωτοπορίας: πίνακες ζωγραφικής, σχέδια, αλλά και αρχειακό υλικό, συμπεριλαμβανομένων εγγράφων, βιβλίων και φωτογραφιών.

Δεν ήταν μια εύκολη επιλογή. Όπως ο ίδιος ο Κωστάκης αναφέρει στην αυτοβιογραφία του, “στους κύκλους των συλλεκτών  της Μόσχας, είχα ένα ψευδώνυμο που δεν ήταν πολύ κολακευτικό: Ήμουν ο τρελλός Έλληνας που συλλέγει άχρηστα σκουπίδια”.

Μόνο στη δεκαετία του 1980, όταν ο Κωστάκης εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, η συλλογή έγινε παγκοσμίως γνωστή χάρη, κυρίως, στην ιστορική έκθεση της το 1981 στο Μουσείο Γκούγκενχαϊμ της Νέας Υόρκης, όπου για πρώτη φορά η συλλογή συντηρήθηκε και καταλογογραφήθηκε. Με αφορμή αυτή την έκθεση η επιμελήτρια Μαργκίτ Ρόουελ, έγραψε στον κατάλογό της ότι «όταν άνοιξαν τα κιβώτια της συλλογής, και είδε τα έργα, αντιλήφθηκε ότι η ιστορία της εικαστικής πρωτοπορίας πρέπει να ξαναγραφτεί.»

 

Η συλλογή Κωστάκη αντιπροσωπεύει όλες τις περιόδους και τις τάσεις της ρωσικής πρωτοπορίας και σχεδόν όλους τους καλλιτέχνες και συμβάλει ουσιαστικά στην κατανόηση του μεγάλου αυτού αισθητικού φαινομένου του 20ού αιώνα. Υπάρχουν ορισμένες ενότητες στη συλλογή, όπως ο μεγάλος αριθμός των έργων της Λιουμπόβ Ποπόβα, η οποία πέθανε πρόωρα το 1924, του Ιβάν Κλιούν, φίλου του Μαλέβιτς, ο οποίος πρότεινε τη δική του εκδοχή σουπρεματιστικής τέχνης και του Γκούσταβ Κλούτσις που επιχειρεί να συνδυάσει τη ζωγραφική και την αρχιτεκτονική με μια σειρά έργων που ονομάζει “αξονομετρικά σχέδια”.

Σημαντικό μέρος της συλλογής περιλαμβάνουν τα πολλά έργα του Σολομών Νικρίτιν, καλλιτέχνη της δεύτερης γενιάς της πρωτοπορίας και ιδρυτή του κινήματος του προβολισμού, τα έργα των αδελφών Έντερ που βοηθούν στην κατανόηση των εφαρμογών στην τέχνη της θεωρίας για την τέταρτη διάσταση και της οργανικής σχέσης ανάμεσα στην τέχνη, τη φύση και τη βιολογία. Ακόμη, βασική θέση στη συλλογή έχουν τα πρώιμα ζωγραφικά έργα του Αλεξάντρ Ρότσενκο, μιας ηγετικής φυσιογνωμίας του κινήματος του κονστρουκτιβισμού, τα οποία φιλοτεχνήθηκαν στο διάστημα από το 1919 ως το 1921. Αξιομνημόνευτη είναι και η συλλογή πορσελάνης από καλλιτέχνες όπως ο Νικολάι Σουέτιν, ο Νάταν Άλτμαν αλλά και ο Βασίλι Καντίνσκι, καθώς και η συλλογή βιβλίων που έχουν σχεδιαστεί από διάφορους καλλιτέχνες της ρωσικής πρωτοπορίας, όπως ο Μαλέβιτς, η Ποπόβα, ο Φιλόνοφ, η Ρόζανοβα και ο Κλούτσις και αποδεικνύουν τις προσπάθειες των καλλιτεχνών της πρωτοπορίας να ενταχθούν στην διαδικασία της μαζικής παραγωγής.

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ