– διαχρονικά, εν πολλοίς, αμετάβλητη η πορεία της γλώσσας μας από γενιά σε γενιά, από την αρχαιότητα μέχρι των ημερών μας –
Λέξεις, φράσεις, τύποι, παροιμίες και λοιπά γλωσσικά στοιχεία και εκφραστικά μέσα συνδέουν τη σημερινή μας γλώσσα με τη μητέρα της, την αρχαία. Λέξεις, όπως π.χ. ψυχή, θεός, ήρωας, άνδρας, βουλή, στρατός, δημοκρατία, πολιτεία, χρόνος, πέτρα, κέραμος, πηλός κ.λπ. χρησιμοποιούνται σήμερα αυτούσιες όπως στην αρχαιότητα! Σταχυολόγησα μερικούς εκφραστικούς τύπους, που τους συναντούμε σ’ όλη τη χώρα και ιδιαίτερα στη γενέτειρά μου, Ήπειρο.
- «Πέρασε του λιναριού τα πάθη» λέμε για κάποιον που υπέστη πολλά δεινά, βασανίστηκε, διώχτηκε, αδικήθηκε, όπως η κοπιαστική επεξεργασία του λιναριού μέχρι να γίνει κλωστή για ύφασμα. Και οι αρχαίοι είχαν την ίδια φράση «λίνου πάθη έσχεν» (Αιλιανός)
- «Και του πουλιού το γάλα» λέμε την αφθονία των αγαθών, ακόμη και των πιο σπάνιων και απίθανων, μια φράση που έγινε και διαφημιστικό σλόγκαν γνωστού πολυκαταστήματος. Ο Αριστοφάνης (Όρνιθες 729 κ.ε) σατιρίζει την πολιτική ζωή του καιρού του, υποσχόμενος σ’ όσους τον ακούν (υμίν αυτοίς) σε παιδιά και εγγόνια, πλούτο, υγεία, ευτυχία, νιάτα, γέλια και χαρές, δηλαδή, «γάλα, τ’ ορνίθων». Να τον ακούσουμε: «Αλλά παρόντες δώσωμεν (υμίν αυτοίς) παισίν, παίδων παισίν, πλουθυγείαν, ευδαιμονίαν, βίον, ειρήνην, νεότητα, γέλωτα, χορούς, θαλίας γάλα τ’ ορνίθων»
- «Του χρόνου, αν θέλει ο Θεός θα…». Την ίδια φράση χρησιμοποιούσαν και οι αρχαίοι: «ήκω παρά σε αύριον, ει θεός εθέλη» (Πλάτων)
- «Τον Αράπη κι αν τον πλένεις το σαπούνι σου χαλάς». Οι αρχαίοι έλεγαν: «Αιθίοπα ομήχειν επί των μάτην πονούντων» (Διογενειακό)
- «Κάθε πέρυσι και καλύτερα», το αρχαίο αντίστοιχο έχει ως εξής: «κει τα πέρυσι βελτίω»
- «Φοβάται και τον ίσκιο του», στ’ αρχαία: «Την εαυτού σκιάν δέδοικεν»
- «Ο Θεός να σου το πληρώσει», αρχαϊκά «Ζεύς τίσαιο» (Οδύσσεια)
- «Γύρισε μ’ άδεια χέρια» -αρχαία: «νοστήσαντες δε αυτούς κένησι χερσίν» (Ηρόδοτος)
- «Σάπισε στη φυλακή» -αρχαία: «εν δεσμωτηρίω πολλούς κατεσάπη χρόνους» (Πλούταρχος)
- «Κάθε αρχή και δύσκολη» – αρχαία: «αρχή δήπου παντός έργου χαλεπωτέρα»
- «Ό,τι σπείρεις, θα θερίσεις» -αρχαία: «τούτο γαρ εάν σπείρη άνθρωπος, τούτο θερίσει» (Απ. Παύλος, προς Γαλάτας ΣΤ. 7)
- «Σταλαματιά-σταλαματιά, τρώγεται η πλάκα η πλατιά» -αρχαία: «σταγόνες ύδατος πέτρας κοιλαίνουσι» (Πλούταρχος)
- «Η δουλειά ντροπή δεν έχει» -αρχαία: «εργασίη ουδέν όνειδος (Ησίοδος)
- «Αν δεν ακούσεις και τους δυο, δίκιο ποτέ μη δώσεις» -αρχαία: «μηδενί δίκην δικάσεις πριν άμφω τον μύθον ακούσεις» (Φωκυλίδης)
- «Αν δεν πάθεις, δεν θα μάθεις» -αρχαία: «ει μη πάθης, ου μάθεις»
- «Το ξύλο βγήκε απ’ τον παράδεισο!» -αρχαία: «ο μη δαρείς ου παιδεύεται» και ακόμη το ίδιο:
- «Ο πηλός αν μη δαρή κέραμος ου γίγνεται» και πάρα πολλά άλλα παραδείγματα, ων ουκ έστιν αριθμός.
Από αυτή τη γλώσσα, η οποία μιλιέται και γράφεται εδώ και 3000 χρόνια, γεννήθηκε και διαμορφώθηκε ο δυτικός πολιτισμός κι όχι από τις γλώσσες των «φίλων» γειτόνων μας, που ζουν και υπάρχουν ελέω Ελλάδος, πλαστογραφώντας την ιστορία μας, τη γλώσσα μας και την καταγωγή μας, διεκδικώντας ταυτόχρονα τον Όμηρο, τον Αλέξανδρο, τον Πύρρο, την Ακρόπολη, τη Μακεδονία, τη Θράκη, την Ήπειρο, τα νησιά του Αιγαίου, την Κύπρο κ.λπ.
Νίκος Αθ. Μίνης, Θήβα, Οκτώβριος 2018
