Μιλάει σήμερα ο  Δρ. Βασίλειος Θ. Μεϊχανετσίδης, Μέλος της Διεθνούς Ένωσης Μελέτης Γενοκτονιών.  Έχει σπουδάσει Ανθρωπιστικές Επιστήμες, Θεολογία και Θρησκειολογία, Δίκαιο και Διεθνές Δίκαιο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Βυζαντινές και Ανατολικές Σπουδές, Σπουδές Οικοδόμησης Ειρήνης, Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές και Ιστορία σε διάφορα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια σε Φιλλανδία, Σουηδία, Ελβετία, Γαλλία, Βέλγιο, Ιταλία και Ελλάδα. Υπήρξε εκπρόσωπος του Πανεπιστημιακού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας στην Επιτροπή Βιαίων Εξαφανίσεων του Ο.Η.Ε. στη Γενεύη.  Δίδαξε για χρόνια στα Ευρωπαϊκά Σχολεία Βρυξελλών. Υπηρέτησε ως Ειδικός Σύμβουλος της Πρεσβείας της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αγία Έδρα και στους Διεθνείς Οργανισμούς του Ο.Η.Ε. στη Ρώμη.  Είναι μέλος της Διεθνούς Ενώσεως Μελέτης Γενοκτονιών και συνεπιμελητής του τόμου “Η Γενοκτονία των Ελλήνων της οθωμανικής αυτοκρατορίας, 1912-1923,” ο οποίος αποτελεί την πρώτη γενοκτονολογική θεώρηση της ελληνικής γενοκτονικής περίπτωσης.

Η συνέντευξη

-Μπορούμε να μιλάμε για γενοκτονική διαδικασία, δηλαδή για μια  διαδικασία εξόντωσης των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής  Αυτοκρατορίας; Για μια γενοκτονική πρόθεση των οθωμανικών αρχών;

«Η πολύπλευρη έρευνα των διαφόρων πρωτογενών πηγών (π.χ. των κρατικών, διπλωματικών, εκκλησιαστικών και άλλων αρχείων, διαφόρων μαρτυριών επιζώντων ή αυτόπτων μαρτύρων, διεθνούς τύπου, αλλά και η μελέτη των έργων του Ρ. Λέμκιν και της διαδικασίας υιοθέτησης της διεθνούς Σύμβασης του 1948 κ.ά.) έχει αποδείξει ότι η γενοκτονική διαδικασία (genocidal intent) τόσο κατά των Ελλήνων της οθωμανικής αυτοκρατορίας όσο και κατά των άλλων αυτοχθόνων Χριστιανικών Λαών (Αρμενίων, Ασσυρίων/Αραμαίων), φέρει άνευ αμφιβολίας ισχυρό το στοιχείο της «γενοκτονικής πρόθεσης» (genocidal intent), το οποίο θεωρείται προϋπόθεση sine qua non για την τεκμηρίωση του γενοκτονικού εγκλήματος. Τόσο από τη γενοκτονολογική θεωρία, όσο και από τη νομολογία των διεθνών ποινικών δικαστηρίων, η γενοκτονική πρόθεση επίσης δύναται να τεκμαρθεί και από ένα «σχήμα συστηματικών και επαναλαμβανόμενων επιθέσεων ή από τη (γενικότερη) στόχευση μιας ομάδος, από διώξεις μεγάλης κλίμακος, ή από επαναλαμβανόμενες καταστροφικές και προκατειλημμένες πράξεις» (Νομολογία διεθνούς ποινικού Δικαστηρίου για την πρώην Γιουγκοσλαβία), που στόχο έχουν την εν μέρει ή εν όλω καταστροφή μιας εθνοτικής ομάδος (άρθρο 2 της Σύμβασης του 1948).

Στην περίπτωση των Ελλήνων της οθωμανικής αυτοκρατορίας, η γενοκτονική διαδικασία συνετελέσθη πολυειδώς και πολυτρόπως, εν πολλοίς ομοιοτρόπως με την αντίστοιχη και παράλληλη αρμενική. Εν πάση περιπτώσει, η ελληνική γενοκτονική περίπτωση μπορεί να περιγραφεί ως «συσσωρευτική και επεισοδική γενοκτονία με μετατοπιζόμενο περιοχικό επίκεντρο» (cumulative and episodic Genocide with shifting regional focus), η οποία διεπράχθη σε χρονικό διάστημα δεκατίας 1913-1923, σύμφωνα με τις επικρατούσες συνθήκες και τις δυνατότητες που είχε ο θύτης, δηλαδή το νεοτουρκικό και κεμαλικό καθεστώς, να την πραγματοποιήσει επί τη βάσει προειλημμένης απόφασης από νεοτουρκικά συνέδρια σε Θεσσαλονίκη (1910, 1911) και Κωνσταντινούπολη (1914).

Ορισμένες από τις γενοκτονικές μεθόδους και πράξεις υπήρξαν συσσωρευτικά οι ακόλουθες : α) οικονομικά, εμπορικά, και επαγγελματικά μποϋκοτάζ, β) τρομοκρατία, γ) γλωσσικός εκτουρκισμός, δ) στράτευση και αγγαρεία σε εξοντωτικά «τάγματα εργασίας» (amele taburları), ε)  εξοντωτικοί εκτοπισμοί ως πορείες θανάτου, στ) βίαιοι εξισλαμισμοί και δουλεία, ζ) βιασμοί, βασανισμοί, ακρωτηριασμοί, η) παιδομάζωμα, θ) εκκαθάριση σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης, ι) μαζικές σφαγές και πυρπολήσεις ατόμων, πυρπόληση και καταστροφή οικισμών, ια) υποχρεωτική φυγή και εξορία, ιβ) αναγκαστική και ληστρική απαλλοτρίωση ιδιοκτησιών & περιουσιών, κ.ά.».

-Μπορείτε να αναφερθείτε σε δύο κατ’ εξοχήν εμβληματικές γενοκτονικές  περιπτώσεις;

«Κατά τον 20ο αι. έχουν συμβεί αρκετές Γενοκτονίες, ορισμένες των οποίων έχουν τεκμηριωθεί και έχουν αναγνωρισθεί. Χωρίς να θέλω να υποβιβάσω τη σημασία των διαφόρων Γενοκτονιών, θα έλεγα, σεβόμενος όλες τις γενοκτονικές εμπειρίες, ότι οι δύο «εμβληματικότερες γενοκτονικές περιπτώσεις» είναι (α) η Γενοκτονία των τριών ιστορικωών Χριστιανικών Λαών της οθωμανικής αυτοκρατορίας, δηλαδή των Αρμενίων, των Ασσυρίων/Αραμαίων και των Ελλήνων, η οποία και έχει αποκληθεί και Χριστιανικό Ολοκαύτωμα, και (β) η Γενοκτονία των Εβραϊκών Πληθυσμών της Ευρώπης από τους Γερμανούς κατά την περίοδο του Β΄ ΠΠ, η οποία και αυτή έχει κατόπιν αποκληθεί και Εβραϊκό Ολοκαύτωμα (Shoah). Οι όροι «γενοκτονία» και «ολοκαύτωμα» στο συγκεκριμμένο πλαίσιο, με τη συγκεκριμένη αναφορά και επί του συγκεκριμένου εγκλήματος θεωρούνται ταυτόσημοι».

-Το κρατικό έγκλημα της γενοκτονίας συνιστά το ύψιστο και ειδεχθέστερο  έγκλημα του διεθνούς και εθνικού ποινικού δικαίου;

«Το έγκλημα της “γενοκτονίας” είναι κρατικό έγκλημα (state crime). Ως εκ τούτου, συλλαμβάνεται, σχεδιάζεται και διαπράττεται από κρατικές αρχές (κυβέρνηση και φορείς κυβέρνησης, στρατός κλπ), ενίοτε ασφαλώς και με τη συμμετοχή ατάκτων σωμάτων, τα οποία όμως ενεργούν υπό τις εντολές κρατικών κυβερνητικών αξιωματούχων και σε συνεργασία με αυτούς. Εντός των πλαισίων του διεθνούς ποινικού δικαίου, το έγκλημα της γενοκτονίας αποτελεί το ύψιστο και ειδεχθέστερο έγκλημα, το οποίο ορίζεται και τιμωρείται από τη Σύμβαση για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας του ΟΗΕ (1948). Δυνάμει και της Συνθήκης αυτής αλλά και άλλων Συνθήκων τιμωρήθηκαν – αναδρομικά – οι ναζιστές και άλλοι πρωταίτιοι της εβραϊκής Γενοκτονίας».

-Η γενοκτονία των Ποντίων ( 1916 – 1923 ) με 353.000 νεκρούς μία από τις  μεγαλύτερες του 20ου αιώνα. Το Φεβρουάριο του 1994 η Βουλή των Ελλήνων  ψήφισε ομόφωνα την ανακήρυξη της 19ης Μαϊου ως Ημέρας Μνήμης για τη  Γενοκτονία των Ελλήνων στο μικρασιατικό Πόντο την περίοδο 1916-1923. Η  αναγνώριση αυτή, παρόλη την εβδομηκονταετή καθυστέρηση, δικαίωσε ηθικά  τον ποντιακό ελληνισμό και συνέδεσε το σύγχρονο ελληνισμό με την  ιστορική του μνήμη. Αρκεί αυτό; Τι πρέπει άλλο να γίνει;

«Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο της Γενοκτονίας των Ελλήνων της οθωμανικής αυτοκρατορίας της περιόδου 1913-1923, η οποία με τη σειρά της εντάσσεται σε μια ευρύτερη Γενοκτονία, που τελευταία αποκαλείται και Χριστιανικό Ολοκαύτωμα, επειδή θύματα υπήρξαν οι αυτόχθονες – μη-μουσουλμανικοί – Χριστιανικοί Λαοί της Ανατολής, δηλαδή οι Έλληνες, οι Αρμένιοι και οι Ασσυρίοι/Αραμαίοι) και επειδή ό,τι υπέστησαν χαρακτηριζόταν ήδη από την εποχή εκείνη ως Ολοκαύτωμα, αλλά και επειδή πράγματι το μέγεθος της πολλαπλής καταστροφής συνιστά Ολοκαύτωμα.

Η Βουλή των Ελλήνων το 1994 μετά από αδικαιολόγητη και εν πολλοίς ανεύθυνη καθυστέρηση πολλών δεκαετιών, αποφάσισε επιτέλους να επιτελέσει το αυτονόητο καθήκον της έναντι των θυμάτων της γνεοκτονίας, των επιζώντων και των απογόνων τους, αλλά και έναντι της ανθρωπότητος και του πολιτισμού και να αναγνωρίσει τη Γενοκτονία. Σημειωτέον, η ανάγκη και η υποχρέωση αναγνώρισης δεν αφορά μόνο στη Χώρα-Θύτη (δηλαδή την Τουρκία ως διάδοχο κράτος της οθωμανικής αυτοκρατορίας), αλλά αποτελεί και καθήκον σύνολης της διεθνούς Κοινότητας, συμπεριλαμβανόμενης και της Ελλάδος, η οποία είχε υποχρέωση ηθική να αναγνωρίσει τη Γενοκτονία ως τέτοια πολύ νωρίτερα.

Εν πάση περιπτώσει, η αναγνώριση συνέβη, με τρόπον καθ’ ον συνέβη, δηλαδή αποσπασματικά, αφού παραδόξως και αδίκως «περιορίστηκε» μόνο στην περιοχή του Πόντου, ενώ θα έπρεπε κατά τη γνώμη πολλών ειδικών να συμπεριλαμβάνει το σύνολο των Ελλήνων της οθωμανικής αυτοκρατορίας της περιόδου 1913-1923, παρά τις όποιες διαφορές στον βαθμό έντασης και στις μεθόδους εξόντωσης, που παρατηρούνται ανά περιοχή (Ανατ. Θράκη, Ιωνία, Πόντος). Άλλωστε τέτοιες επιμέρους διαφορές και διαφοροποιήσεις παρατηρούνται και στις περιπτώσεις της αρμενικής και εβραϊκής Γενοκτονίας, χωρίς να ακυρώνουν σύνολη την περί γενοκτονίας αξίωσης και θέση.

Κατόπιν, η Βουλή των Ελλήνων με νέο Νόμο του 1998 «συμπλήρωσε» – ως ώφειλε – την αναγνώριση, καθ΄ον τρόπον την «συμπλήρωσε», θεωρώντας ότι οι διώξεις που έλαβαν χώρα στην Ιωνία (Μ. Ασία) –συνέβησαν ταυτότοχρονα με τις σφαγές και διώξεις στον Πόντο– συνιστούν και αυτές Γενοκτονία, όπως και στην περίπτωση του Πόντου, αφού είναι σαφής και τεκμαίρεται η γενοκτονική πρόθεση ήδη από την περίοδο του 1913-1914. Άλλωστε, όπως συνάγεται η γενοκτονική πρόθεση ήταν καθολική για το σύνολο των Ελλήνων της Ανατολής και όχι μόνο για τους Έλληνες του Πόντου, των οποίων οι μέθοδοι εξόντωσης υπήρξαν και πολυειδείς και εξαιρετικά επώδυνοι.

Η ηθική αναγνώριση της γενοκτονικής εμπειρίας των θυμάτων, του τραύματος των επιζώντων και των απογόνων τους, η τιμωρία και καταδίκη του εγκλήματος, αλλά και η διατήρηση της ιστορικής μνήμης, αποτελούν μείζονα ζητήματα και προτεραιότητες. Ταυτόχρονα, αποτελούν και μείζον πανανθρώπινο ηθικό καθήκον και δίδαγμα, ιδιαιτέρως υπό τις παρούσες συνθήκες,  όπου το έγκλημα των εγκλημάτων φαίνεται να συντελείται στη Μέση Ανατολή, αλλά και σε άλλες περιοχές του πλανήτη, ενώ έχει ήδη συντελεσθεί και στο άμεσο παρελθόν.

Η Ελλάδα αποτελεί εμβληματική περίπτωση, όπως η Αρμενία και το Ισραήλ. Υπό το πλαίσιο αυτό η Χώρα μας, θα πρέπει να έχει ενεργό ρόλο στη διαδικασία διεθνούς αναγνώρισης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της οθωμανικής αυτοκρατορίας, που εξελίσσεται, αλλά και κάθε άλλης τεκμηριωμένης και αποδεδειγμένης γενοκτονίας, αλλά και να συμμετέχει ενεργά σε διεθνείς δράσεις καταγγελίας, τιμωρίας ή πρόληψης Γενοκτονιών.

Βέβαια, στη διαδικασία διεθνούς αναγνώρισης της Ελληνικής Γενοκτονίας εν συνόλω είναι απαραίτητη η δημιουργία ενός «κοινού αφηγήματος» περί γενοκτονίας και όχι η περιοχική ή χρονική διάσπαση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται ή ενίοτε δυστυχώς υποκρύπτει».

-Είναι ενημερωμένος στο σύνολό του ο πολιτικός κόσμος της χώρας για τη  Γενοκτονία των Ελλήνων στο μικρασιατικό Πόντο την περίοδο 1916-1923;

«Υποθέτω και ελπίζω πως ναι. Βέβαια, από δηλώσεις ορισμένων πολιτικών, αλλά και μη πολιτικών, ευχερώς συνάγεται ότι υπάρχει έλλειψη περιεκτικής γνώσης, σύγχυση εννοιών και όρων, ενίοτε δε ιδεολογικοποίηση και ιδεοληψία. Παρ’ όλα αυτά, στο πολιτικό προσωπικό της Χώρας υπάρχουν και κατηρτισμένοι άνθρωποι, οι οποίοι θεωρώ πως ενημερώνονται και μπορούν να αντιληφθούν.

Είναι προφανές πως η Πατρίδα μας στερείται συγκροτημένου «εθνικού οράματος» γενικά, διέρχεται πολύπλευρη κρίση (όχι μονάχα οικονομική, αλλά κυρίως και πρωτίστως ηθική, πνευματική και αξιακή) και κατά συνέπεια θέματα μείζονος ηθικής τάξεως και σημασίας δεν αντιμετωπίζονται με τον δέοντα σεβασμό και την οφειλόμενη τιμή και προσοχή. Το ζήτημα της διεθνούς αναγνώρισης της Γενοκτονίας είναι δυστυχώς θύμα αυτής της πολύπλευρης κρίσης και της παρακμής του σύγχρονου Ελληνισμού. Κατά συνέπεια, η δυνητική θεραπεία του ζητήματος αυτού θα είχε ευεργετικά αποτελέσματα για την Ελληνική Κοινωνία και ιδιαιτέρως για τις πολιτικές και διανοητικές ελίτ, αφού θα κατεδείκνυε ότι ο Ελληνισμός και δη στην διάσταση των ηγεσιών του δεν έχει απωλέσει την ηθική του ακεραιότητα και δεν έχει υποστεί «εξυλισμό».

ΑΑΖ

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ