Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Σκαραβαίος το νέο βιβλίο του Ομότιμου Καθηγητή συγγραφέα και συνεργάτη της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΝΩΜΗΣ κ. Δημητρίου Τσαρδάκη με τίτλο “Οι επτά ψυχές του καπιταλισμού”.

Ο Δημήτρης Τσαρδάκης είναι διδάκτωρ φιλοσοφίας του Johann Wolfgang Goethe-Universitaet Φραγκφούρτης και ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Οι μεταπτυχιακές του σπουδές είναι στην κατεύθυνση της κοινωνιοψυχολογικής και φιλοσοφικής ανάλυσης των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας, με έμφαση στις λειτουργίες της τηλεόρασης. Κατά καιρούς έχει δημοσιεύσει κοινωνιοψυχολογικές μελέτες.

Οι ενδιάθετες ψυχογενετικές ενορμήσεις  αποτελούν την πρωταρχική πηγή, η οποία πυροδοτεί τις επιθυμητικές μηχανές και οι οποίες, με τη σειρά τους, “καναλιζάρουν” τα συστήματα αναγκών της κοινωνίας και κατευθύνουν τις κοινωνικές φαντασιώσεις και επενδύσεις.

Ο ανταγωνισμός είναι η θερμοδυναμική του συστήματος, έχει ψυχογενετικές ρίζες και είναι η “μαμή” της καπιταλιστικής διαχείρισης των ανθρώπινων υποθέσεων. Συγχρόνως, η ιδιοτέλεια, η φιλαυτία και ο εγωισμός συγκροτούν τον βαθύτερο πυρήνα όλων των ενδιάθετων ψυχογενετικών ενορμήσεων του ανθρώπου, ο οποίος συνιστά τη γενετική βάση, πάνω στην οποία οικοδομήθηκε ο καπιταλισμός, ως σύστημα διαχείρισης των ανθρώπινων υποθέσεων.

Η καπιταλιστική Libido είναι εγγεγραμμένη στους ψυχογενετικούς κώδικες ικανοποίησης του συστήματος αναγκών, το εύρος και η μορφή του οποίου προσδιορίζεται από την πράξη ιδιοποίησης των συμβολικών περιεχομένων του πολιτισμού μας.

Το βιβλίο αυτό είναι μία ανθρωπολογική και ψυχογενετική ανάλυση των φυλογενετικών και ψυχολογικών  παραγόντων, οι οποίοι, μέσα στην μακραίωνη ιστορία εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, συνέτειναν στην ανάδυση και, τελικώς, στην επικράτηση του καπιταλισμού, ως του επικρατέστερου οικονομικού συστήματος διαχείρισης των ανθρώπινων υποθέσεων.

Ανά κεφάλαιο

Ο ίδιος ο συγγραφέας για κάθε κεφάλαιο αναφέρει τα παρακάτω:

“Από την εποχή, που η λειτουργία της οικονομίας της αγοράς έγινε το πρώτο θέμα στα διεθνή forum και στις τηλεοράσεις, λόγω της τελευταίας οικονομικής κρίσης από

το 2009 και μετά, τριγυρνούν στο μυαλό μου διάφορα βασανιστικά ερωτήματα του τύπου: Γιατί, άραγε, υπάρχουν διάφορα οικονομικά συστήματα και διάφορες οικονομικές σχολές και θεωρίες; Για ποιο λόγο σε διαφορετικές περιοχές, ή χώρες του πλανήτη εφαρμόζονται διαφορετικά πολιτικά και οικονομικά συστήματα; Είναι, μήπως, οι ανάγκες των ανθρώπων διαφορετικές σε διαφορετικούς χρόνους και τόπους, ή είναι οι άνθρωποι που έχουν διαφορετικές αντιλήψεις και αξίες, λόγω της θρησκείας, της γλώσσας και του πολιτισμού εν γένει; Και γιατί, επιτέλους, από την εποχή του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη μέχρι σήμερα δεν υπήρξε ένα κοινωνικο- οικονομικό σύστημα στον πλανήτη (ας το ονομάσουμε “πλανητικό”), το οποίο να ταιριάζει γάντι και να λειτουργεί προς όφελος όλων των ανθρώπων;

Γιατί, εν τέλει, εφευρέθηκε ο καπιταλισμός, ο σοσιαλισμός, ο φιλελευθερισμός, ο κομμουνισμός και ως προς τι διαφέρουν όλα αυτά τα συστήματα μεταξύ τους; Και, τέλος,

γιατί ο καπιταλισμός, ως κοινωνικο-οικονομικό σύστημα διαχείρισης των ανθρώπινων υποθέσεων, κατά τους τελευταίους δύο, τουλάχιστον, αιώνες (και κυρίως μετά τον Μαρξ)

δέχτηκε τόση σφοδρή κριτική (κυρίως από την αριστερή διανόηση), όση κανένα άλλο σύστημα στον πλανήτη; Καθώς, επίσης, και το συναφές ερώτημα: Γιατί μετά από τόση σφοδρή κριτική και τις αλλεπάλληλες οικονομικές κρίσεις, αντί να καταρρεύσει (όπως προφητεύει το μαρξικό αφήγημα), ξαπλώνει τα πλοκάμια του σχεδόν σε ολόκληρο τον πλανήτη και παραμένει το επικρατέστερο κοινωνικο-οικονομικό σύστημα; Και, τέλος, γιατί η οικονομία της αγοράς παγιδεύει κάθε άλλη ανθρώπινη δραστηριότητα, σε ένα συνεχές ιστορικό πήγαινε- έλα, όπου οι άνθρωποι συνωθούνται ως αμετανόητοι παραγωγοί και καταναλωτές;

 

Στη συλλογιστική αυτή, εκ πρώτης όψεως, διαπιστώνει κανείς μία αντίφαση, ανάμεσα στη θεωρία και στην πράξη. Ανάμεσα, δηλαδή, σε αυτό που το μαρξικό αφήγημα προφητεύει, ως ιστορική “νομοτέλεια”, και σε αυτό που οι άνθρωποι υπηρετούν και λατρεύουν, ή τουλάχιστον το ανέχονται γκρινιάζοντας. Φαίνεται, λοιπόν, ότι η οικονομία δεν είναι υπόθεση των μαθηματικών, ούτε της φυσικής, αλλά ούτε και της χημείας. Δεν είναι ούτε καν μία συνταγή μαγειρικής, όπου αναμειγνύουμε διάφορα υλικά, έτσι ώστε στο τέλος να πετύχουμε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Μήπως, όμως, η οικονομία είναι μία υπόθεση της βιολογίας, της ψυχολογίας, της ψυχανάλυσης και της ψυχογενετικής;

 

Προφανώς, η εκμετάλλευση και η φτώχεια δεν έχουν γενετική προέλευση και δεν μπορούν να δικαιολογηθούν στο ηθικό επίπεδο με γενετικούς όρους. Η φτώχεια δεν είναι επιλογή, ούτε είναι “θεϊκή επιταγή”, όπως το βλέπει η θρησκεία. Ωστόσο, οι παράγοντες

που εμποδίζουν ή υπονομεύουν την ανθρώπινη “ολοκλήρωση” (την τελική λύτρωσή του, δηλαδή, από τις αυταπάτες και την αλλοτρίωση της εργασίας), θα πρέπει, κατά τη γνώμη

μου, να ερευνηθούν, πρωτίστως, ανθρωπολογικά και ψυχογενετικά.

 

Αυτή η προβληματική με οδήγησε στην απόφαση να ερευνήσω το φαινόμενο του καπιταλισμού “από τη ρίζα του” (όπως έκανα και με το φαινόμενο της θρησκείας σε προηγούμενη εργασία μου). Σκέφτηκα, λοιπόν, ότι δεν είναι δυνατόν διανοούμενοι, πολιτικά κόμματα, συνδικάτα και αριστερά.

 

Επαναστατικά κινήματα ανά τον κόσμο να καταγγέλλουν, επί δεκαετίες τώρα, τον καπιταλισμό ως το πιο εκμεταλλευτικό και απάνθρωπο οικονομικό σύστημα του πλανήτη και, παρ΄ όλα αυτά, ο καπιταλισμός όχι μόνον να μην καταρρέει, αλλά αντίθετα να θεριεύει σαν την Λερναία Ύδρα, με όλες τις μεταλλάξεις και τις οβιδιακές μεταμορφώσεις του.

 

Και, εν πάση περιπτώσει, για ποιό λόγο το καπιταλιστικό εποικοδόμημα δεν υπάκουσε στην υλική οικονομική βάση, εκεί όπου αυτή ιστορικά μετασχηματίστηκε, όπως, για παράδειγμα, στις χώρες του πρώην “υπαρκτού” σοσιαλισμού;

 

Και γιατί οι χώρες του πρώην “υπαρκτού” σοσιαλισμού προτίμησαν, τελικώς, την καπιταλιστική “βαρβαρότητα”, αντί της υποσχόμενης σοσιαλιστικής “ευδαιμονίας”;

 

Αν η έλευση του σοσιαλισμού υπόκειται στους νόμους της ιστορικής “νομοτέλειας”, δηλαδή της “έσχατης αιτιότητας”, τότε για ποιο λόγο καθυστερεί τόσο πολύ και αμφιταλαντεύεται να παρουσιαστεί μπροστά μας;

 

Τελικά, φαίνεται πως ο καπιταλισμός είναι σαν το καλό κρασί Bordeaux, αφού, παρά τις οικονομικές κρίσεις που προκαλεί κατά καιρούς, συνεχίζει να υπάρχει, ως το κυρίαρχο σύστημα διαχείρισης των ανθρώπινων υποθέσεων, μεταμορφώνοντας, συνεχώς, το σύστημα αναγκών του ανθρώπου και τις θεσμικές λειτουργίες της κοινωνίας. Σε

κάθε περίπτωση, ο καπιταλισμός δεν αποτελεί ένα ιντερμέτζο, μία ιστορική παρένθεση. Φαίνεται ότι το καπιταλιστικό “μενού”, το οποίο προσφέρει στους καταναλωτές, είναι νο-στιμότερο από το γλίσχρο σοσιαλιστικό “μενού” των διακηρύξεων και των καλών προθέσεων. Η διακήρυξη για τον θάνατο του καπιταλισμού μοιάζει με την διακήρυξη για τον θάνατο του Θεού, μόνο που ο Θεός είναι μία ιδέα που κατοικεί στον εγκέφαλο των ανθρώπων, ενώ ο καπιταλισμός είναι μία γήινη πραγματικότητα. Άλλωστε, όπως παρατηρεί ο Κώστας Αξελός στο βιβλίο του “Προς την πλανητική σκέψη”, καπιταλισμός και σοσιαλισμός, αν και ακολουθούν διαφορετικούς δρόμους, ως προς τις μεθόδους που χρησιμοποιούν, επί της ουσίας, βαδίζουν προς την ίδια πραγματικότητα (Κώστας Αξελός 1985: 392).

 

Οι περισσότερες αναλύσεις γύρω από το φαινόμενο του καπιταλισμού είναι, κατά κανόνα, μακρόσυρτες και μονότονες οικονομικές αναλύσεις, οι οποίες εξετάζουν το οικονομικό σύστημα “καπιταλισμός”, ως ένα κερδοσκοπικό σύστημα που το επιβάλλουν στον άνθρωπο κάποιοι “μοχθηροί και κερδοσκόποι” καπιταλιστές και τραπεζίτες. Αυτοί

είναι οι λεγόμενοι κεφαλαιοκράτες, οι οποίοι έχουν συμφέροντα να εκμεταλλεύονται τις εργαζόμενες μάζες (το προλεταριάτο), προκειμένου οι ίδιοι να αποκομίζουν τεράστια

οικονομικά οφέλη (το κέρδος από την υπεραξία του προϊόντος) και οι εργάτες να χύνουν τον ιδρώτα τους και να πεινούν. Κατά το μαρξικό αφήγημα, “να πίνουν το αίμα του

λαού” και “η εργατική τάξη να κουβαλάει μόνο τις αλυσίδες της”. Συνήθως, αυτές οι οικονομικές αναλύσεις εξετάζουν, μονότονα, το καπιταλιστικό φαινόμενο ως κάτι το εξωγενές προς την ανθρώπινη φύση, όπως οι θεολογικές μελέτες και αναλύσεις εξετάζουν τη θρησκεία ως το υπερβατικό “θέλημα του Θεού”, για να έχουν, έτσι, οι ελεήμονες άνθρωποι κάτι να λατρεύουν. Δηλαδή, σαν κάτι που ξαφνικά έπεσε από τον ουρανό στη Γη, ανεξάρτητα από τις ανθρώπινες βουλήσεις και ενορμήσεις, με άλλα λόγια, έξω από την ανθρώπινη ιστορία και φυλογενετική εμπειρία. Την ίδια ώρα δεν παραλείπουν να εκφωνήσουν και έναν επικήδειο, διότι, μας λένε, ο καπιταλισμός είναι καταδικασμένος, ούτως ή άλλως, να καταρρεύσει από τις ίδιες τις αντιφάσεις του.

 

Η δική μου προσέγγιση στο φαινόμενο της καπιταλιστικής “εντροπίας”, ακολουθεί, ακριβώς, τον αντίθετο δρόμο: Εξετάζει, με άλλα λόγια, το φαινόμενο της καπιταλιστικής

διαχείρισης των ανθρώπινων υποθέσεων, ως παράγωγο των ενδιάθετων ψυχογενετικών ενορμήσεων*, οι οποίες βάζουν μπροστά τις “επιθυμητικές μηχανές” του ανθρώπου και κατευθύνουν τις κοινωνικές επενδύσεις ( πνευματικές και υλικές). Η συσσώρευση και η ανταλλαγή υλικών αγαθών, είναι ο βασικός μηχανισμός επιβίωσης του Homo Sapiens, από την εποχή που εμφανίζεται στον πλανήτη Γη ( πριν περίπου δύο εκατομμύρια χρόνια). Στην εργασία μου, λοιπόν, αυτή θα προσπαθήσω να δείξω ότι ο καπιταλισμός είναι πρόβλημα της γενετικής οικονομίας (όπως είναι και η γενετήσια αναπαραγωγή). Ο ανταγωνισμός, που είναι η κινητήριος δύναμη του καπιταλισμού, είναι πρωτίστως πρόβλημα ψυχογενετικό και δεν είναι πρόβλημα ταξικής διάρθρωσης της κοινωνίας.

Αν αυτός ο τρόπος ανάλυσης, ο ψυχογενετικός και ιστορικο -ανθρωπολογικός, θα με βγάλει στο ξέφωτο δεν το γνωρίζω, αλλά είμαι αποφασισμένος να σπάσω τη σιωπή του και την έντεχνη (ίσως και σκόπιμη) απόκρυψή του από το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό. Γνωρίζω, ότι αυτός ο μεθοδολογικός τρόπος προσέγγισης του προβλήματος της οικονομίας δεν_είναι ελκυστικός, από την άποψη ότι προσκρούει στα συλλογικά “αισθήματα ενοχής” της κοινωνίας και, κυρίως, δεν κολακεύει τους ανθρώπους, οι οποίοι ανταγωνίζονται για τα δικά τους ατομικά συμφέροντα. Ωστόσο, το ζήτημα αυτό δεν

με απασχολεί καθόλου. Ισχυρίζομαι, λοιπόν, (σε αντίθεση με την κλασική μαρξιστική ερμηνεία), ότι ο καπιταλισμός είναι, κατ΄ εξοχήν, ζήτημα ψυχογενετικό και ανθρωπολογικό και δεν είναι ζήτημα ταξικής διάρθρωσης της κοινωνίας, όπως

αρχικά λαθεμένα υπέθεσε ο Μαρξ. Η ταξική διάρθρωση της κοινωνίας και η εκμετάλλευση “ανθρώπου από άνθρωπο”, όπως θα προσπαθήσω να δείξω παρακάτω, δεν είναι εγγενής ασθένεια του καπιταλισμού, αλλά είναι το αναπόφευκτο αν-

θρωπολογικό, ιστορικό και πολιτισμικό επιφαινόμενο. Είναι προφανές, ότι oι άνθρωποι μαθαίνουν και αναπαράγουν, σε μεγάλο βαθμό, αυτά που η κοινωνία και ο πολιτι-

σμός, γενικότερα, τους διδάσκει (κοινωνικοποίηση της σκέψης και της ψυχής). Ωστόσο, στο ψυχογενετικό πεδίο οργάνωσης της προσωπικότητας, οι άνθρωποι υιοθετούν και

αναπαράγουν πρακτικές, οι οποίες είναι σύμφυτες με τις ενδιάθετες ψυχογενετικές ενορμήσεις* τους. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει καθόλου, ότι οι άνθρωποι γεννιούνται καπιταλιστές, ή σοσιαλιστές, ή κομμουνιστές, όπως δεν γεννιούνται χριστιανοί, βουδιστές, ή μουσουλμάνοι. Ωστόσο, η ψυχογενετική οργάνωση της προσωπικότητας και οι ενδιάθετες ψυχογενετικές ενορμήσεις, είναι το προζύμι με το οποίο ζυμώθηκε ο ανθρώπινος πολιτισμός και πήρε μπροστά η παραγωγική μηχανή του είδους Sapiens. Για εκατομμύρια χρόνια το “βιολογικόρολόι” (το ένστικτο) προϋπήρξε του “κοινωνικού ρολογιού” (της λογικής), που μετράει τις αντιδράσεις του ανθρώπου στις προκλήσεις του φυσικού περιβάλλοντος, όταν η ανάγκη (χρεία) γίνεται το μέτρο και το μέσο της επιβίωσης του είδους Sapiens. Αν δεν υπήρχαν οι ανάγκες επιβίωσης του είδους και το περιτύλιγμα που τις έδωσε, στη συνέχεια, ο ανθρώπινος πολιτισμός, δεν θα υπήρχε καμία μορφή οικονομικής οργάνωσης της κοινωνίας -όπως δεν υπάρχει και στα ζώα- και, συνεπώς, δεν θα υπήρχε καμία μορφή εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.

Τα ζώα χιλιάδες χρόνια τώρα είναι “βολεμένα” από την ίδια την φυσική τους κατάσταση. Ζουν και αναπαράγονται ελεύθερα μέσα στη φύση, χωρίς καν να ενδιαφέρονται τι σκέ-πτονται οι άνθρωποι γι΄ αυτά. Ρωτήστε, για παράδειγμα, έναν ελέφαντα ή ένα άλογο, ποιες είναι οι ανάγκες του και ποια είναι τα όνειρά του, για τη ζωή και για τα παιδιά του;

Προφανώς, δεν θα πάρετε καμία απάντηση, μολονότι ο ελέφαντας έχει μεγαλύτερο εγκέφαλο από τον άνθρωπο (Richard Dawkins 1994: 299). Στα ζώα ποτέ δεν περνάει από το μυαλό τους να κάνουν τη διαθήκη τους –άλλωστε δεν έχουν συνείδηση του θανάτου-, γι΄ αυτό και δεν έχουν συμβολαιογράφους, ούτε υπογράφουν συμβολαιογραφικές πράξεις

μεταβίβασης της ιδιοκτησίας. Ρωτήστε, ακόμη, αν θέλετε, και το συμπαθές κατοικίδιό σας το σκύλο σας, ή τη γάτα σας, ποια είναι η γνώμη τους για την οικονομία και τι προγράμματα έχουν στο μυαλό τους για το μέλλον; Προφανώς, θα σκάσουν στα γέλια!, γιατί ένας ευφυής Sapiens θέτει στα αγαπημένα του ζωάκια τέτοια βλακώδη ερωτήματα.

Στο ανθρώπινο είδος η οικονομική οργάνωση και η καπιταλιστική “εντροπία”, είναι το σωρευτικό αποτέλεσμα εκατομμυρίων ετών της αιματηρής πάλης και αντιπαράθεσης του ανθρώπου με τη φύση. Οι άνθρωποι, σε αντίθεση με τα ζώα, κατάφεραν να συνεργάζονται με ξένους ανθρώπους, τους οποίους δεν είδαν και δεν γνώρισαν ποτέ, μόνο και μόνο γιατί συνδέονται μέσα από “κοινούς μύθους” (έθνος, πατρίδα, φυλή, γλώσσα, θρησκεία) και κοινά συμφέροντα. Αν δεν υπήρχαν οι “κοινοί μύθοι” και τα “κοινά συμφέροντα”, σας βεβαιώνω, ότι δεν θα έλεγαν ούτε καλημέρα μεταξύ τους.

Ο καπιταλισμός (όπως και η θρησκεία), ως κοινωνικο-οικονομικό σύστημα διαχείρισης των ανθρώπινων υποθέσεων, είναι ο ισχυρότερος συνδετικός κρίκος, που γεννήθηκε ποτέ

στην υποχρεωτική και αναγκαία συμβίωση των ανθρώπων. Αυτόν τον “μύθο των μύθων” και τις συνεκτικές σταθερές του θα επιχειρήσω να αποκρυπτογραφήσω στην παρούσα με-

λέτη. Μετά από το εισαγωγικό μέρος, στο πρώτο κεφάλαιο παρατίθενται ορισμένες υποθέσεις υπό μορφή σεναρίων, για το τέλος του Homo Sapiens και το οριστικό τέλος της ιστορίας του ανθρώπινου είδους. Κάθε σενάριο περιέχει τον σπόρο μιας πιθανής μελλοντικής εξέλιξης της ζωής στον πλανήτη Γη και, ως τέτοιο, δεν χρειάζεται ιδιαίτερη επιστημονική τεκμηρίωση. Στο δεύτερο κεφάλαιο, με τη μέθοδο της ψυχογενετικής, αναλύονται οι ενδιάθετες ψυχογενετικές ενορμήσεις, που χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη φύση και αποτελούν το ψυχογενετικό θεμέλιο, πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε ο καπιταλισμός, ως το επικρατέστερο κοινωνικο-οικονομικό σύστημα διαχείρισης των ανθρώπινων υποθέσεων. Στο τρίτο κεφάλαιο, αναλύονται τα γενετικά χαρακτηριστικά του ανθρώπινου είδους Sapiens, όπως είναι η διαχείριση του σπερματικού “κεφαλαίου”, το οποίο υπάρχει άφθονο στη γενετική του φύση, καθώς επίσης και η Libido της σεξουαλικότητας, ως το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα της ανθρώπινης φύσης. Στο τέταρτο κεφάλαιο, αναλύονται οι κοινωνικοί και ιστορικοί παράγοντες, που ευθύνονται για την τερατώδη ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας και αποτελούν τους

δύο βασικούς πυλώνες του καπιταλιστικού συστήματος διαχείρισης των ανθρώπινων υποθέσεων.

 

Στο πέμπτο κεφάλαιο, αναλύονται οι ανθρωπολογικοί και ιστορικοί παράγοντες, οι οποίοι ευθύνονται για την γένεση της επιθετικότητας και της βίας στον ανθρώπινο κόσμο, σε αντιδιαστολή προς την φυσική και, σε μεγάλο βαθμό, προβλέψιμη επιθετικότητα των ζώων. Στο έκτο κεφάλαιο, αναλύονται οι κοινωνικοί και ιστορικοί παράγοντες της εξέλιξης του θεσμού της εργασίας, ως του βασικού μηχανισμού της παραγωγικής μηχανής, η οποία αποτελεί την ανθρωπολογικήσταθερά, για την επιβίωση του Homo Sapiens. Στο έβδομο κεφάλαιο τονίζεται η “εκλεκτική συγγένεια” της θρησκείας με

την ανάπτυξη του καπιταλιστικού συστήματος διαχείρισης των ανθρώπινων υποθέσεων. Θρησκεία και καπιταλισμός, στη δική μου ανάλυση, αποτελούν το πεδίο εγκλεισμού της

ανθρώπινης ύπαρξης και, συγχρόνως, τους δύο πόλους της διχαστικής ερμηνείας δύο αντιφατικών κόσμων: του φυσικού κόσμου της εργασίας και του μόχθου (το “βασίλειο της αναγκαιότητας”) και του μεταφυσικού κόσμου της ενορατικής θρησκευτικής πίστης (το “βασίλειο των ουρανών”).

 

Στο όγδοο κεφάλαιο, διερευνώνται οι γενετικοί, ανθρωπολογικοί και ψυχολογικοί παράγοντες, οι οποίοι ευθύνονται για την οικοδόμηση ενός ιδιοκτησιακού-ναρκισσιστικού πολιτισμού, μέσα στον οποίο ο Homo Sapiens αντιλαμβάνεται την ύπαρξή του ως Einsiedlerkrebs*, δηλαδή ως φυλακή του σώματός του και, συγχρόνως, ως το προνομιακό πεδίο της μετακύλισης του ιμάντα της ελευθερίας του, από τον

“ένα” χώρο σε έναν “άλλο” ευρύτερο κοινωνικο-οικονομικό χώρο. Το ένατο κεφάλαιο του βιβλίου, πραγματεύεται την κλασική ντετερμινιστική ερμηνεία του ιστορικού υλισμού (ως προς τη σχέση κεφάλαιο –εργασία), η οποία αποτελεί την μονότονη και βαρετή κριτική της αριστερής διανόησης για τον καπιταλισμό. Στο δέκατο και τελευταίο κεφάλαιο επιχειρείται, μία ιστορική περιήγηση της μακραίωνης εξελικτικής περιπέτειας του Homo Sapiens, από τις απαρχές της “Μεγάλης Εξόδου” του ισραηλιτικού λαού από την Αρχαία Αίγυπτο, μέχρι τη σημερινή τραγωδία του μεγαλύτερου προσφυγικού

και μεταναστευτικού ρεύματος προς τη νέα “Γη της Επαγγελίας”, που αυτή τη φορά μοιάζει να είναι η κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Στον επίλογο συνάγονται τα συμπεράσματα της εργασίας και ακολούθως αυτή παραδίδεται στους αναγνώστες της”.

 

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ