Τα 8 τελευταία χρόνια ο Δρ Γιάννης Κουτεντάκης ήταν επικεφαλής της διοίκησης του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΤΕΦΑΑ), το οποίο επί των ημερών του αναβαθμίστηκε σε Σχολή (ΣΕΦΑΑ). Στο διάστημα αυτό η Σχολή επανειλημμένα απασχόλησε τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, κυρίως για τα υψηλά επίπεδα του παραγόμενου ερευνητικού προϊόντος. «Είναι καιρός το παραγόμενο στα πανεπιστήμια ερευνητικό προϊόν να γνωστοποιηθεί στο ευρύτερο κοινό για να γίνει αντιληπτό, για παράδειγμα, ότι η υγεία δεν παρέχεται αλλά κερδίζεται. Η φύση μας έδωσε τα μέσα για να το πετύχουμε με πρώτο και καλύτερο την σωματική άσκηση». Αυτά αναφέρει, μεταξύ άλλων, ο Δρ Κουτεντάκης ο οποίος είναι Καθηγητής Εργοφυσιολογίας της ΣΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και επισκέπτης Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Wolverhampton Αγγλίας. Υπήρξε αθλητής και εθνικός προπονητής κωπηλασίας σε Ελλάδα και Μ. Βρετανία, και ηγήθηκε του Βρετανικού Ολυμπιακού Ιατρικού Κέντρου. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στην ανθρώπινη απόδοση και υγεία, με το έργο του να έχει τύχει ευρείας διεθνούς αναγνώρισης με περίπου 10.000 αναφορές στην παγκόσμια βιβλιογραφία.
-Πόσο σημαντική είναι η άσκηση για τον σύγχρονο άνθρωπο;
Είναι απόλυτα σημαντική και άρρηκτα συνδεδεμένη με την ίδια την φύση του ανθρώπου. Πράγματι, παρατηρώντας τα ανατομικά χαρακτηριστικά του (όπως τα μακριά σκέλη, τις αρθρώσεις ισχίου και γόνατος, την καμάρα του πέλματος, κλπ) γίνεται κατανοητό ότι η εξελικτική πορεία ανά τους αιώνες διαμόρφωσε τον άνθρωπο-δρομέα. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι ο άνθρωπος έχει την μεγαλύτερη αερόβια αντοχή από όλα τα έμβια όντα. Με όπλο την αντοχή του στο τρέξιμο, οι πρόγονοί μας είχαν την δυνατότητα να κυνηγούσαν την τροφή τους επί ώρες, ίσως και ημέρες. Προσθέτοντας όμως στην διατροφή τους ζωικές πρωτεΐνες και λίπος οδήγησε στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, η οποία θεωρείται από πολλούς ως προϊόν της μυϊκής λειτουργίας. Συνεπώς, η ύπαρξη, άρα και η υγεία, του ανθρώπου βασίστηκαν διαχρονικά στην κίνηση. Αυτό ισχύει και σήμερα. Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι δεν είναι η παχυσαρκία αυτή καθαυτή η οποία προκαλεί τα όποια προβλήματα υγείας, αλλά είναι η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας. Δηλαδή, δεν είναι οι θερμίδες που προσλαμβάνουμε, αλλά οι θερμίδες που καταναλώνουμε που θα πρέπει να μας απασχολούν. Γνωρίζουμε επίσης ότι οι γενικές καρδιοπάθειες σχετίζονται περισσότερο με την ανεπαρκή σωματική κινητικότητα παρά με το οικογενειακό ιστορικό, ή το λιπιδαιμικό προφίλ του ασθενούς.
-Υπάρχει κάποιο είδος άσκησης που πρέπει να ακολουθείται ανάλογα με την ηλικία;
Όχι δεν υπάρχει. Άλλωστε ο σκελετικός μυς δεν γνωρίζει εάν κάποιος κάνει ποδήλατο, κολυμπά ή τρέχει. Ο μυς απλά αντιδρά σε εξωτερικά ερεθίσματα. Συνεπώς, υιοθετούμε τις ασκήσεις που μας ευχαριστούν με τις οδηγίες εξειδικευμένων γυμναστών ώστε να διασφαλιστεί η σωστή δοσολογία και η αποφυγή τυχόν μικροτραυματισμών του μυοσκελετικού συστήματος. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι όλα τα βασικά όργανα (μύες, καρδιά, πνεύμονες, συκώτι, κλπ) διατηρούν την δυνατότητα προσαρμογής στην άσκηση σε όλη την διάρκεια της ζωής. Έτσι, ένας επαρκώς γυμνασμένος 70χρονος μπορεί να είναι βιολογικά στην ίδιο επίπεδο με έναν αγύμναστο νέο 20 ετών. Ακόμα και στις χρόνιες παθήσεις, όπως η ρευματοειδή αρθρίτιδα, η νεφροπάθεια, ο ζαχαρώδης διαβήτης και ο καρκίνος, η σωστή σωματική άσκηση μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα. Αυτό υποστηρίζεται και από πολλές σύγχρονες μελέτες οι οποίες καταλήγουν ότι για πολλές χρόνιες παθήσεις η σωματική άσκηση είναι το ίδιο αποτελεσματική όσο είναι και οι διάφορες ακριβές (και εν πολλοίς τοξικές) φαρμακευτικές θεραπείες.
-Ποιος ο ρόλος της διατροφής σε σχέση με την άσκηση;
Η διατροφή γενικά παίζει σημαντικό ρόλο. Ιδιαίτερα στην εποχή μας όπου τροφές δεύτερης και τρίτης διαλογής βρίσκονται καθημερινά στο τραπέζι μας, λόγω μιας εντυπωσιακά αδικαιολόγητης άγνοιας και της τάσης προς το εύκολο και γρήγορο φαγητό. Για παράδειγμα, τα περισσότερα λάδια που χρησιμοποιούνται στομαγείρεμα, κυρίως στους χώρους εστίασης, είναι επιβλαβή για την υγεία. Εν τούτοις, ο ρόλος της διατροφής έχει ίσως υπερεκτιμηθεί σε σχέση με ορισμένα θέματα υγείας, όπως η παιδική παχυσαρκία. Σε αντίθεση με ό,τι ευρέως πιστεύεται,το 65% της παχυσαρκίας στα ελληνόπουλαηλικίας 12-16 ετών εξηγείται από την μειωμένη σωματική δραστηριότητα και μόνο το 35% από την κακή διατροφή. Σε κάθε περίπτωση, είναι καλό να θυμόμαστε ότι το 50-60% των ημερήσιων αναγκών σε θερμίδες πρέπει να προέρχεται από υδατάνθρακες, 20-30% να προέρχονται από λίπη (κυρίως ελαιόλαδο), και μόνο 15-20% από πρωτεΐνες. Οι αναλογίες αυτές ισχύουν για όλες τις ηλικίες, ακόμα και για τους εντατικά ασκούμενους νέους.
a.a.zois