“Το υπέρογκο χρέος και η εξέλιξη του προσδοκώμενου δείκτη εξάρτησης ηλικιωμένων θα επηρεάσει την δημοσιονομική κατάσταση στην Ελλάδα και θα έχει ιδιαίτερα αρνητική επίδραση και στους ρυθμούς ανάπτυξής της”!
Επιμέλεια: Ευθύμιος Χατζηϊωάννου
Η γήρανση του πληθυσμού στην Ελλάδα αποτελεί μια “βραδυφλεγή βόμβα” στα θεμέλια της ελληνικής οικονομίας και κατά συνέπεια της διαδικασίας δημοσιονομικής προσαρμογής!
Αυτό αναφέρει η πρόσφατη τριμηνιαία έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού της ελληνικής Βουλής, επισημαίνοντας, ότι παρά τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί στους τομείς των εσόδων (μεγέθυνση φορολογικής βάσης, αύξηση φορολογίας κα.) και των δαπανών (μισθοί, συντάξεις, παροχή ιατροφαρμα-κευτικής περίθαλψης) ώστε να μειωθεί ή και να εξαλειφθεί το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού, η βόμβα της γήρανσης του ελληνικού πληθυσμού μπορεί μακροπρόθεσμα να ανατρέψει άρδην την δημοσιονομική ισορροπία.
Και αυτό επειδή η γήρανση, εκτός των άλλων, επηρεάζει αρνητικά τα δημοσιονομικά μεγέθη μιας χώρας, αφού αυξάνεται ο αριθμός των συνταξιούχων, επομένως και οι δαπάνες για συντάξεις ενώ αντίστροφα, μειώνονται οι εισφορές.
Όπως επισημαίνουν ειδικοί αναλυτές, το ζήτημα της γήρανσης του πληθυσμού δεν είναι καινούριο και η αντιμετώπιση του προβλήματος της γήρανσης του πληθυσμού στην Ε.Ε. έχει ξεκινήσει αρκετά χρόνια πριν.
Μάλιστα, το ζήτημα της γήρανσης του πληθυσμού και της δημοσιονομικής βιωσιμότητας απασχολεί τόσο την Ελλάδα, όσο και τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε., αφού, σύμφωνα με τις προβλέψεις o δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων (old-age dependency ratio) αναμένεται να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο.
Μέχρι το 2080 ο συνολικός πληθυσμός της Ελλάδας θα μειωθεί σε 7,7 εκατομμύρια, ενώ θα αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής για άνδρες και γυναίκες!
Για την Ελλάδα, όμως, σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, η περαιτέρω ανάλυση του ζητήματος έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία, καθώς η χώρα μας βρίσκεται ήδη σε δυσμενέστατη θέση, τόσο λόγω του υπέρογκου χρέους της, όσο και της βαθιάς ύφεσης, που βιώνει.
Όπως δείχνουν τα επίσημα στοιχεία και σχετικές μελέτες, οι δημογραφικές προβλέψεις για την Ελλάδα είναι απαισιόδοξες, καθώς αναμένεται, ότι ο συνολικός πληθυσμός της χώρας μας θα μειωθεί στα 7,7 εκατομμύρια ανθρώπους μέχρι το 2080, όταν έφθανε τα 10,9 εκατομμύρια το 2015. Το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα για τους άνδρες αναμένεται να αυξηθεί και να φθάσει από τα 78,5 έτη το 2015, στα 83,7 έτη το 2060 και για τις γυναίκες από τα 84,9 έτη το 2015, στα 89 έτη το 2060. Το συνολικό ποσοστό γονιμότητας (TFR) στην Ελλάδα αναμένεται να αυξηθεί οριακά από το 1,33 το 2015, στο 1,34 το 2060, ενώ στην Ε.Ε.-28 αναμένεται να αυξηθεί από 1,58 το 2015 στο 1,76 το 2060.
Ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων (old-age dependency ratio) αναμένεταινα αυξηθεί από το 33% το 2015, στο 67,5%. Έτσι, ενώ σήμερα υπάρχουν 3 άτομα ηλικίας 15 – 64 ετών, δηλαδή σε εργασιακή ηλικία για κάθε άτομο ηλικίας άνω των 65 ετών, θεωρούμενο ως εξαρτώμενο, το 2060 θα υπάρχουν 3 άτομα ηλικίας 15 – 64 για 2 άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών. Αντίστοιχα, στην Ε.Ε. ο δείκτης θα αυξηθεί από το 27,8% το 2010, στο 50,1% το 2060.
Από δημοσιονομικής απόψεως, στην Ελλάδα, το 2013 οι κρατικές δαπάνες για συντάξεις ανήλθαν στο 16,2% (αντίστοιχα στην Ε.Ε., το 2013 οι κρατικές δαπάνες για συντάξεις ανήλθαν στο 11,3% του ΑΕΠ), οι συνολικές δαπάνες, που σχετίζονται με την γήρανση, ανήλθαν 28,5% στην Ελλάδα (25,6% στην Ε.Ε.) ενώ την ίδια στιγμή το χρέος της Ελλάδας είναι άνω του 170% (αντίστοιχα, στην ΕΕ, το χρέος είναι στο 83,5% του ΑΕΠ το 2016).
Το υπέρογκο χρέος και η εξέλιξη του προσδοκώμενου δείκτη εξάρτησης ηλικιωμένων θα επηρεάσει την δημοσιονομική κατάσταση στην Ελλάδα και θα έχει ιδιαίτερα αρνητική επίδραση και στους ρυθμούς ανάπτυξής της!
Το Γραφείο Προϋπολογισμού επισημαίνει, ότι ενώ τα προηγούμενα χρόνια αφ’ ενός μεν ο αριθμός των εργαζομένων ήταν υψηλός, αφ’ ετέρου δε οι συνταξιούχοι λίγοι, οπότε το πρόβλημα της γήρανσης – λόγω της αύξησης της αντίστοιχης δημοσιονομικής δαπάνης – δεν έχει γίνει ακόμα ιδιαίτερα εμφανές, στο μέλλον το πρόβλημα θα είναι μεγάλο.
Και θα επηρεάσει και την δημοσιονομική κατάσταση της χώρας. Και αυτό, επειδή η προβλεπόμενη αύξηση του αριθμού των ατόμων εκτός παραγωγικής ηλικίας (άνω των 65 χρόνων) σε συνδυασμό με την πτωτική τάση του δείκτη γονιμότητας τις τελευταίες δεκαετίες και της ανόδου του προσδόκιμου ζωής αναμένεται να μεταβάλουν προς το χειρότερο τον δείκτη εξάρτησης των ηλικιωμένων και επομένως θα υπάρξει σοβαρή επιβάρυνση των δημοσιονομικών μεγεθών.
Συγκριτικά με τις ευρωπαϊκές χώρες, το γεγονός αυτό έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία για την Ελλάδα. Και αυτό, για τους εξής λόγους:
α) Η χώρα μας βαρύνεται από ένα υπέρογκο χρέος και βρίσκεται ήδη σε φάση δημοσιονομικής προσαρμογής, ενώ δεν υπάρχει δημοσιονομικός χώρος (fiscal buffer) ώστε να απορροφηθούν οι επιπτώσεις της γήρανσης.
β) Η εξέλιξη του προσδοκώμενου δείκτη εξάρτησης ηλικιωμένων για την Ελλάδα προβλέπεται να είναι χειρότερη, σε σχέση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό αναμένεται να έχει ιδιαίτερα αρνητική επίδραση και στους ρυθμούς ανάπτυξης της Ελλάδας.
