“Η Ελευθερία δεν είναι δικαίωμα, είναι καθήκον!”(Ιων. Δραγούμης)
Της Ράνιας Γάτου
Ποιήτριας, Δοκιμιογράφου, Εικαστικού
Ο Ιωάννης Δραγούμης, μια από τις πλέον χαρισματικές και πολυσχιδείς προσωπικότητες της νεότερης ελληνικής ιστορίας, αποτελεί έναν φάρο εθνικής συνείδησης και πολιτικής οξυδέρκειας. Γεννημένος το 1878, σε μια εποχή αναταράξεων και μετασχηματισμών, ο Δραγούμης ενσάρκωσε την ενότητα της πνευματικής και πολιτικής ζωής. Με σπάνια ευφυΐα και αδιάκοπη αφοσίωση στην πατρίδα, άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στην πολιτική σκηνή, εμπνέοντας γενιές Ελλήνων. Οι ιδέες του, που συνδύαζαν τον εθνικισμό με την κοινωνική δικαιοσύνη, αντηχούν ακόμη και σήμερα, προσφέροντας πολύτιμα διδάγματα για την κατανόηση των εθνικών μας ζητημάτων. Στην πορεία του άρθρου που ακολουθεί, θα επιχειρήσουμε να φωτίσουμε την πολύπλευρη πορεία του, αναδεικνύοντας την αξεπέραστη συμβολή του στον αγώνα για μια ελεύθερη και ακμάζουσα Ελλάδα.
Ο Ιωάννης Δραγούμης μεγάλωσε σε μια οικογένεια με βαθιές ρίζες στην πολιτική και τη διπλωματία. Ο πατέρας του, Στέφανος Δραγούμης, υπήρξε πρωθυπουργός της Ελλάδας, και ο ίδιος ο Ιωάννης γρήγορα ανέπτυξε ένα έντονο ενδιαφέρον για τα κοινά. Σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στο εξωτερικό, αποκτώντας ευρύτητα γνώσεων και κοσμοπολίτικη αντίληψη. Η πολιτική του σταδιοδρομία ξεκίνησε ως διπλωμάτης, όπου υπηρέτησε σε διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ενισχύοντας την εμπειρία και το δίκτυό του. Η ευφυΐα και η διορατικότητά του διαφάνηκαν από την πρώτη στιγμή, καθώς κατάφερε να διαπραγματευτεί με επιτυχία σε δύσκολες καταστάσεις και να προωθήσει τα ελληνικά συμφέροντα με αξιοθαύμαστη επιδεξιότητα.
Ως συγγραφέας, ο Δραγούμης εξέφρασε τις εθνικιστικές του απόψεις με πάθος και σαφήνεια. Τα έργα του, όπως το “Μαρτύρων και Ηρώων Αίμα”, αποκαλύπτουν την έντονη ανησυχία του για το μέλλον του ελληνισμού και την αδιάκοπη επιθυμία του για την αναγέννηση του ελληνικού έθνους. Με τα γραπτά του, προσπάθησε να αφυπνίσει τη συνείδηση του λαού και να καλλιεργήσει ένα πνεύμα ενότητας και αντίστασης απέναντι στις προκλήσεις της εποχής.Η εμπλοκή του στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας υπήρξε καθοριστική. Ως βουλευτής και υπουργός, έθεσε στο επίκεντρο της δράσης του την ανάγκη για εκσυγχρονισμό και ανασυγκρότηση του κράτους. Ο Δραγούμης πίστευε ακράδαντα ότι η πολιτική πρέπει να υπηρετεί το έθνος και να προάγει την κοινωνική δικαιοσύνη. Η αντίθεσή του στην εξάρτηση από ξένες δυνάμεις και η εμμονή του στην εθνική ανεξαρτησία αποτελούν θεμέλια των ιδεών του, που παραμένουν επίκαιρες και σήμερα.
Δυστυχώς, η ζωή του Δραγούμη κόπηκε απότομα το 1920, όταν δολοφονήθηκε κατά τη διάρκεια της Εθνικής Διχόνοιας, ένα γεγονός που συγκλόνισε το πανελλήνιο. Ωστόσο, η κληρονομιά του παραμένει ζωντανή. Η διαχρονική σημασία των έργων και των ιδεών του συνεχίζει να εμπνέει και να καθοδηγεί όσους αγωνίζονται για μια Ελλάδα ισχυρή, ελεύθερη και δίκαιη.
Ο Ιωάννης Δραγούμης ήταν μια προσωπικότητα που συνδύαζε την έντονη εθνική συνείδηση με την πνευματική του καλλιέργεια και την πολιτική του οξυδέρκεια. Η ζωή και το έργο του αποκαλύπτουν έναν άνθρωπο με βαθιά πίστη στις αξίες της ελληνικής παράδοσης και τον αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία. Ο Ιωάννης Δραγούμης διακρινόταν για την ασυμβίβαστη προσωπικότητά του και την αυθεντικότητα των απόψεών του. Η ιδιοσυγκρασία του ήταν συνδεδεμένη με την έντονη συναισθηματική φόρτιση και τη δυναμική έκφραση των ιδεών του. Ήταν ένας άνθρωπος με έντονη προσωπικότητα, που συχνά αντιστεκόταν στις συμβάσεις και τους περιορισμούς της εποχής του. Η στάση του έναντι της πολιτικής ήταν πάντοτε έντιμη και άμεση, χωρίς συμβιβασμούς, γεγονός που τον καθιστούσε αγαπητό σε όσους συμμερίζονταν τις ιδέες του, αλλά και αντιπαθή σε όσους προτιμούσαν πιο ήπιες προσεγγίσεις.
Η πνευματική του διάσταση αποτυπώνεται στην πλούσια βιβλιογραφική του παραγωγή, όπου συνδυάζει τη φιλοσοφική αναζήτηση με την πολιτική ανάλυση. Έργα όπως το “Μαρτύρων και Ηρώων Αίμα” αποκαλύπτουν την έντονη αίσθηση του καθήκοντος και τη βαθιά του πίστη στη σημασία της ελληνικής ιστορίας και παράδοσης. Η γραφή του χαρακτηρίζεται από πυκνότητα και πάθος, προσφέροντας αναλλοίωτα στοχαστικά ερεθίσματα και ιδέες που παραμένουν ζωντανές και επίκαιρες. Ο Ιωάννης Δραγούμης ήταν ένας ακούραστος αγωνιστής για την ελληνική ανεξαρτησία και ενότητα. Οι πολιτικές του θέσεις και οι συγγραφές του συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάπτυξη ενός νέου εθνικού φρονήματος. Η στάση του απέναντι σε ζητήματα εθνικής ταυτότητας και πολιτιστικής αναγέννησης υπήρξε καθοριστική, προάγοντας την ιδέα μιας ισχυρής και αυτόνομης Ελλάδας, απαλλαγμένης από ξένες επιρροές.
Η θυσία του, που έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της Εθνικής Διχόνοιας, αποτελεί ένα τραγικό και συμβολικό τέλος της πορείας του. Η δολοφονία του στις 13 Ιουλίου 1920 εν μέσω των πολιτικών αναταραχών της εποχής του, έγινε σύμβολο του αγώνα για την εθνική ενότητα και τη δημοκρατία. Η προσωπικότητά του και οι ιδέες του ενσαρκώνουν την αγωνία και την ελπίδα για μια Ελλάδα που θα στέκεται στα πόδια της, περήφανη για την ιστορία και τον πολιτισμό της. Η κληρονομιά του Ιωάννη Δραγούμη παραμένει ζωντανή, προσφέροντας διαχρονικά διδάγματα και έμπνευση για τους Έλληνες που αγωνίζονται για την πρόοδο και την ευημερία της χώρας. Μέσα από τις σελίδες των έργων του και την αναφορά στην προσωπικότητά του, η Ελλάδα συνεχίζει να αναζητά την ταυτότητά της, αντλώντας δύναμη από την ιστορία και τις αξίες που αυτός υπηρέτησε με τόσο πάθος και συνέπεια.
Η ρήση του Ιωάννη Δραγούμη “Η Ελευθερία δεν είναι δικαίωμα, είναι καθήκον!” ενσαρκώνει την βαθιά του πεποίθηση ότι η πραγματική ελευθερία απαιτεί ενεργή συμμετοχή και υπευθυνότητα. Αυτή η αντίληψη αναδεικνύει την ανάγκη για συνειδητή και αφοσιωμένη δράση προς την προάσπιση της ελευθερίας, υπερβαίνοντας την απλή διεκδίκηση δικαιωμάτων.Η σκέψη του Ιωάννη Δραγούμη, ότι η ελευθερία δεν αποτελεί απλώς δικαίωμα αλλά καθήκον, αντικατοπτρίζει την απαράμιλλη του αίσθηση ευθύνης προς την πατρίδα και την κοινωνία. Σε μια εποχή όπου οι προκλήσεις ήταν μεγάλες και οι απειλές για την εθνική κυριαρχία διαρκείς, ο Δραγούμης αναγνώρισε ότι η διατήρηση της ελευθερίας απαιτεί αδιάκοπη προσπάθεια και θυσίες.Αυτή η θεώρηση της ελευθερίας ως καθήκον αποκαλύπτει την αλήθεια ότι τα δικαιώματα δεν είναι απλώς προνόμια που μπορούμε να απολαμβάνουμε χωρίς κόπο. Αντίθετα, είναι κάτι που πρέπει να κερδίζεται και να διατηρείται μέσα από διαρκή επαγρύπνηση και δράση. Η ελευθερία, σύμφωνα με τον Δραγούμη, απαιτεί την αφοσίωση κάθε πολίτη στην υπεράσπισή της, τη δέσμευση στην κοινωνική δικαιοσύνη και την ενεργή συμμετοχή στη δημοκρατική διαδικασία.Σε αυτήν την εποχή των σύγχρονων προκλήσεων, το μήνυμα του Δραγούμη παραμένει ιδιαίτερα επίκαιρο. Μας υπενθυμίζει ότι η πραγματική ελευθερία δεν επιτυγχάνεται απλώς με την απαίτηση των δικαιωμάτων μας, αλλά με την ανάληψη της ευθύνης να τα προστατεύσουμε και να τα διασφαλίσουμε για τις επόμενες γενιές. Η ελευθερία είναι μια διαρκής αποστολή, μια κληρονομιά που απαιτεί συνεχή δέσμευση και θάρρος.
