Ένα ακόμη σπουδαίο έργο λεξικογραφίας ήρθε να προστεθεί στο δυναμικό των ψηφιοποιημένων λεξικών του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας (Γεωργακά, Τριανταφυλλίδη, Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Κριαρά).
Πρόκειται για το «Λεξικό της λαϊκής και της περιθωριακής γλώσσας» του Γιώργου Κάτου που βρίσκεται αναρτημένο – και ελεύθερα προσβάσιμο- στην ιστοσελίδα του Κέντρου: http://georgakas.lit.auth.gr/dictionaries/index.php.
Για αυτή τη νέα προσπάθεια μιλάει σήμερα ο Πρόεδρος του «Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας» (ΚΕΓ) και συνάμα Διευθυντής των Τμημάτων Λεξικογραφίας και Πιστοποίησης Ελληνομάθειας του ιδίου, Ομότιμος Καθηγητής στο ΑΠΘ, κ. Ιωάννης Καζάζης. Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη, με προπτυχιακές σπουδές στην Κλασική Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ και μεταπτυχιακές (MA &PhD) στα πανεπιστήμια του Illinoisat Urbana-Champaign&Yale. Research Fellow στο Centerfor Hellenic Studies του Harvard (1982/83), στην Ακαδημία Επιστημών της Αυστρίας (Βιέννη 1984), και (στη Λεξικογραφία) στο Πανεπιστήμιο της N. Dakota (1972/73). Από το 1979 και εξής στο ΑΠΘ, χρημάτισε Καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας, και παράλληλα και διαδοχικά Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας για τρεις θητείες Πρόεδρος του «Σχολείου Νέας Ελληνικής Γλώσσας» του ΑΠΘ, Συντονιστής Έρευνας στο «Κέντρο Συντάξεως του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσας» της Ακαδημίας Αθηνών Διευθυντής Μικρών Γλωσσών στον Atlas Linguarum Europae (ALE). Επισκέπτης καθηγητής στα Πανεπιστήμια του Maryland και του Illinois. Από το 1994 και εξής υπηρετεί ως Αναπληρωτής Πρόεδρος και, μετά, Πρόεδρος του «Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας» (ΚΕΓ) και συνάμα Διευθυντής των Τμημάτων Λεξικογραφίας και Πιστοποίησης Ελληνομάθειας του ιδίου. Το 2015, ανακηρύχθηκε Επίτιμος Διδάκτωρ του KubanState University (Ρωσία). Για το συνολικό του έργο τιμήθηκε από την έδρα UNESCO του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Διαθέτει εκτεταμένο ερευνητικό και συγγραφικό έργο.
-Σε ποιους τομείς είναι χρήσιμο το ηλεκτρονικό λεξικό Γ. Κάτου;
«Σε δύο τομείς είναι κατεξοχήν ή και μοναδικά χρήσιμο το ηλεκτρονικό λεξικό Γ. Κάτου: πρώτα για την ανάγνωση της σύγχρονης και της εντελώς σύγχρονης νεοελληνικής λογοτεχνίας μας, όπου κατά κανόνα αποτυπώνεται ένα λεξιλόγιο της λαϊκής γλώσσας συχνά οριακά μόλις αποδεκτό, κατανοητό και χρησιμοποιήσιμο. Και έπειτα για τη μετάφραση αυτής της σύγχρονης -και της εντελώς σύγχρονης-νεοελληνικής λογοτεχνίας σε ξένες γλώσσες. Και στις δύο περιπτώσεις, το Λεξικό Κάτου επεμβαίνει εκεί όπου συχνότατα τους αναγνώστες, τους φιλολόγους και τους μεταφραστές τους εγκαταλείπουν τα σύγχρονα και καθιερωμένα λεξικά: του Ιδρύματος Μ. Τριανταφυλλίδη, του Δημ. Γεωργακά, του Γ. Μπαμπινιώτη, και το Χρηστικό Λεξικό της Ακαδημίας.
Και τούτο διότι όλα αυτά τα λεξικά λεξικογραφούν την Κοινή Νεοελληνική, αντλώντας το υλικό τους από γραπτές, καθιερωμένες πηγές, και -αντίθετα με το Λεξικό Κάτου- όχι από το σπαρταριστό λαϊκό λεξιλόγιο. Αλλά και από την πυρίκαυστο ζώνη, όπου αφθονούν οι συνθηματικές λέξεις των περιθωριακών ομάδων, αλλά και “κοινότερες” λέξεις και σημασίες των λέξεων-ταμπού. Είναι δηλαδή λεξικά προπαντός της γραφομένης ελληνικής. Και μας αφήνουν αβοήθητους ακριβώς εκεί όπου λαός και πρωτοποριακή λογοτεχνία πλάθουν συνεχώς το ν έ ο, μέρα με τη μέρα και κάθε στιγμή».
– Ποιος ήταν ο μοχλός για τη δωρεά του πολύτιμου έργου του Κάτου προς το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας;
«Ο Περικλής Σφυρίδης και η Σωτηρία Σταυρακοπούλου, συνάδελφος καθηγήτρια στο Τμήμα Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ο Περικλής Σφυρίδης, εξέχουσα φυσιογνωμία της λογοτεχνικής ζωής της χώρας, έζησε σαράντα χρόνια από κοντά τον συλλεκτικό και συντακτικό μόχθο του επιστήθιου φίλου του Γιώργου Κάτου και άλλα δέκα χρόνια, μετά την αποπεράτωση και τον θάνατο του μοναδικού του φίλου, με το κείμενό του. Εκείνου του ταπεινού και σοφού εργάτη των γραμμάτων μας, που πεθαίνοντας εμπιστεύτηκε στα χέρια του φίλου το αδημοσίευτο αυτό μοναδικό έργο ζωής.
Το ίδιο το έργο, σε ένα τυπωμένο αντίτυπο μαζί με την ηλεκτρονική δισκέτα του, χάρη στην επίμονη εισήγηση της Σταυρακοπούλου, ήρθε και τα προσέφερε ο Σφυρίδης στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Ο ίδιος, μια μόνον ματιά χρειάστηκα, για να αντιληφθώ τη μεγάλη αξία του: ότι επρόκειτο για ένα μεγάλης κλίμακας ντοκουμέντο του αυθεντικότερου λαϊκού και περιθωριακού λόγου –πόνημα μοναδικό και απαραλλήλιστο με ό,τι άλλο κυκλοφορεί. Το Δ.Σ. του ΚΕΓ αναδέχτηκε αμέσως την ευθύνη, και μετά την απαραίτητη ηλεκτρονική επεξεργασία με το τεχνικό μας επιτελείο, το ενέταξε στο πιο φυσικό περιβάλλον που θα μπορούσε να βρεθεί στη χώρα: στον κύκλο των μοναδικών λεξικογραφικών προϊόντων της “Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα” του ΚΕΓ. Σε καλή παρέα με τα καθαρώς επιστημονικά -όχι, τονίζω, εμπορικά-αρχαία, μεσαιωνικά και νεοελληνικά λεξικά που εκπονήθηκαν στη χώρα μας».
-Μπορείτε να αναφερθείτε στο έργο, συνολικά του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας;
«Το ΚΕΓ αποτελεί το εθνικό ίδρυμα για την ελληνική γλώσσα: κεντρική υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας αποκεντρωμένη στη Θεσσαλονίκη, και βραχίονας έρευνας και εφαρμογών του Υπουργείου για την ελληνική γλώσσα. Μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Εθνικών Ιδρυμάτων για τη Γλώσσα (υπάρχει ένα για καθεμία από τις 28 χώρες της Ενωμένης Ευρώπης). Το πλούσιο έργο, που παράγεται στα τέσσερα ερευνητικά του Τμήματα (διευθυνόμενα από καθηγητές πανεπιστημίου) από ειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό εσωτερικών και εξωτερικών συνεργατών από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό: στους τομείς της λεξικογραφίας, της εφαρμοσμένης γλωσσολογίας, της Πιστοποίησης της Ελληνικής σε όλο τον κόσμο και της Γλώσσας της Λογοτεχνίας, ελέγχεται σε υπερεκατόν έντυπους τόμους».
-Γιατί ξεχωρίζει ιδιαίτερα το ΚΕΓ;
«Το ΚΕΓ ξεχωρίζει διότι δημιούργησε, επιπλέον, ένα Ψηφιακό Σύμπαν για την έρευνα και τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας –αρχαίας, μεσαιωνικής και νέας- που είναι ελεύθερα και δωρεάν προσβάσιμο σε 2,5 εκατομμύρια επισκέψεις μηνιαίως (www.greek-language.gr). Το έργο τροφοδοτεί με τα πλέον αξιόπιστα προϊόντα την έρευνα και την εκπαίδευση. Με τα παραχθέντα, μάλιστα, και τα παραγόμενα μοντέλα αρχιτεκτονικής του ψηφιακού μαθήματος, έχει επηρεάσει βαθιά τη δημιουργική ενσωμάτωση των Νέων Τεχνολογιών στην ελληνική εκπαίδευση. Επηρεάζει και την πανεπιστημιακή βαθμίδα, καθώς και τις έδρες ελληνικών σπουδών σε όλο τον κόσμο. Με τα 160 εξεταστικά του κέντρα ανά τον κόσμο, διεξάγει τις κατά μήνα Μάιο κρατικές εξετάσεις πιστοποίησης της ελληνομάθειας με συμμετοχή άνω των 5000 υποψηφίων ετησίως».
Ο ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ
