-Το κόμμα του πήρε μόνον το 42% των ψήφων και 260 περίπου έδρες, χάνονοντας την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία, ενώ το φιλοκουρδικό κόμμα HDP κατόρθωσε να μπεί στην Βουλή, παίρνοντας το 13% των ψήφων και 75-80 έδρες.
Επιμέλεια: Ευθύμιος Χατζηϊωάννου.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα έγκυρων διεθνών πολιτικών αναλυτών, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και σχετική ανάλυση της βρετανικής εφημερίδας “Financial Times”, ισχυρός κόλαφος για το κόμμα του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν αποδείχθηκαν τελικά οι εκλογές της περασμένης Κυριακής στην Τουρκία, καθώς το εκλογικό σώμα έβαλε τέρμα στις φιλοδοξίες του να αποκτήσει μεγαλύτερη δικαιοδοσία και να γίνει Πρόεδρος με εκτελεστική εξουσία.
Αναφερόμενοι στην διπλή προσωπικότητα και την δημόσια εικόνα, που εμφάνισε στις τελευταίες εκλογές ο Τούρκος ηγέτης, οι αναλυτές αναφέρουν, ότι ο Ταγίπ Ερντογάν εμφανίστηκε από την μία πλευρά ως ο ιδιαίτερα χαρισματικός και κάποιες φορές μεταρρυθμιστής πολιτικός, που έχει κερδίσει 10 εκλογές στην σειρά, συμπεριλαμβανομένων τριών γενικών εκλογών κι’ ενός διαρκώς αυξανόμενου ποσοστού των ψήφων, κι’ από την άλλη ως ο επίδοξος “σουλτάνος”, που καταδιώκεται από ύβρη και παράνοια, συμπεριφερόμενος στην Τουρκία και τους Τούρκους, σαν να είναι πατριαρχική του ιδιοκτησία. Ο ίδιος, μάλιστα, τους αποκαλεί συχνά “το έθνος μου”, το οποίο, όπως λέει, θα καταπνίξει τη μεγάλη συνωμοσία, που προσπαθεί να ρίξει αυτόν και την Τουρκία.
Το διακύβευμα των εκλογών ήταν, αν το νεο-ισλαμικό κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ΑΚΡ θα κέρδιζε μια πλειοψηφία ικανή για να αλλάξει το Σύνταγμα
Κατά τους ίδιους διεθνείς αναλυτές, ο κ. Ερντογάν, ο οποίος ανήλθε από την θέση του Πρωθυπουργού στην θέση του Προέδρου την περασμένη χρονιά, δεν ήταν το αντικείμενο της ψηφοφορίας, που έγινε την Κυριακή. Αυτές οι γενικές εκλογές δεν είχαν άλλο διακύβευμα, παρά το αν το νέο-Ισλαμικό του κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ΑΚΡ θα κέρδιζε μια πλειοψηφία ικανή για να αλλάξει το Σύνταγμα, ώστε η Κυβέρνηση να μην προκύπτει από την Βουλή, αλλά να έρχεται από τα επάνω προς τα κάτω, με εκτελεστική Προεδρία, δίνοντας στον Ερντογάν ακόμα μεγαλύτερη εξουσία από αυτήν, που ήδη έχει.
Και τα αποτελέσματα των εκλογών έδειξαν, ότι ο Ερντογάν τελικά απέτυχε να πείσει την πλειοψηφία του λαού του να του δώσει τέτοια υπέρμετρη πολιτική δύναμη, που θα τον καθιστούσε ισχυρότερο ακόμη και από την Βουλή.
Ο Ερντογάν ξεπερνά όλους τους αντιπάλους του, όμως οι Τούρκοι αποφάσισαν να βάλουν φρένο στην καλπάζουσα προσωπική του φιλοδοξία
Βέβαια, το ΑΚΡ παραμένει αρκετά μπροστά από τους αντιπάλους του. Οι συντηρητικές μάζες της ανατολικής Τουρκίας – περιθωριοποιημένες ως θρησκόληπτοι «αγροίκοι» από την κεμαλική ελίτ, η οποία κυβερνούσε την χώρα ως κληρονόμος του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ιδρυτή της σύγχρονης τουρκικής δημοκρατίας από τα ερείπια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας – ξέρουν, ότι ήταν ο Ταγίπ Ερντογάν, αυτός, που τις έβγαλε από το περιθώριο. Αυτό μπορούν να το δούν, άλλωστε, σε καινούρια σχολεία, σε σύγχρονες κλινικές, σε νέους δρόμους και αεροδρόμια, και, πάνω από όλα, σε αξιοπρέπεια. Μία προεκλογική συγκέντρωση του Ερντογάν είναι μία αναζωογονητική εμπειρία. Ακόμα ξεπερνά όλους τους αντιπάλους του. Όμως, το “φωτοστέφανο” που τον περιέβαλε, έχει πια χαθεί, καθώς οι Τούρκοι αποφάσισαν να βάλουν φρένο στην καλπάζουσα προσωπική του φιλοδοξία.
Το ΑΚΡ φαίνεται από τα αποτελέσματα να έχει πέσει στο 42% των ψήφων, αποκτώντας τελικά μόνον γύρω στις 260 έδρες
Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα, τα οποία δεν έχουν ακόμη επιβεβαιωθεί επίσημα, λένε ότι το ΑΚΡ, το οποίο κυβερνούσε από μόνο του από το 2002, έχασε την απόλυτη κοινοβουλευτική του πλειοψηφία. Το 2011 το κυβερνών κόμμα είχε κερδίσει 327 έδρες με περίπου 50% της λαϊκής ψήφου, άνετα περισσότερες από τις 276, που είναι αναγκαίες για την πλειοψηφία. Χρειαζόταν τώρα 367 από τις 550 έδρες για να μπορεί να αλλάξει μόνο του το Σύνταγμα, ή 330 για να κηρύξει δημοψήφισμα για ένα νέο προεδρικό σύστημα. Ο κ. Ερντογάν ζητούσε η «νέα Τουρκία», την οποία έχει εξαγγείλει, να του δώσει 400 έδρες. Όμως, το ΑΚΡ φαίνεται από τα αποτελέσματα να έχει πέσει στο 42% των ψήφων, αποκτώντας τελικά μόνον γύρω στις 260 έδρες.
Όπως εκτιμούν οι διεθνείς πολιτικοί αναλυτές, η Νέμεσις του κ. Ερντογάν δεν ήταν τελικά το Κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό κόμμα (CHP), το οποίο έχει “κολλήσει” στο 25% και πασχίζει, όχι πολύ πειστικά, να μετατραπεί σε ένα μοντέρνο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, αλλά ούτε και το εθνικιστικό κόμμα ΜΗΡ, που κέρδισε γύρω στο 17%, αλλά είναι ακόμα παγιδευμένο στις πολιτικές παρυφές της «τουρκικής εθνικής υπεροχής».
Το “Δημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα”, ένας συνασπισμός υπέρ των Κούρδων ψαλίδισε” την δύναμη και τις άκρατες φιλοδοξίεςτου Ταγίπ Ερντογάν
Όπως εκτιμούν οι διεθνείς πολιτικοί αναλυτές, αυτός που “ψαλίδισε” την δύναμη και τις άκρατες φιλοδοξίες του Ταγίπ Ερντογάν ήταν το “Δημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα”, ένας συνασπισμός υπέρ των Κούρδων, που αύξησε την απήχησή του στους Τούρκους φιλελεύθερους, τους αριστερούς και τις γυναίκες ψηφοφόρους. Τα εκλογικά αποτελέσματα έδειξαν, ότι το κόμμα αυτό έδωσε ένα γερό χτύπημα στην αύρα του Ερντογάν.
Βέβαια, κατά τους αναλυτές, αυτό από μία άποψη είναι παράδοξο: Ο Ερντογάν είναι ο Τούρκος ηγέτης, ο οποίος έκανε περισσότερα από όσα έγιναν ποτέ για να βάλει τέλος στην εχθρότητα μεταξύ Τούρκων και Κούρδων – περίπου το 1/5 του πληθυσμού – και να λύσει μια 30ετή εξέγερση από το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (ΡΚΚ), διαπραγματευόμενος με τον φυλακισμένο αρχηγό του, Αμπντουλάχ Οτσαλάν.
Το HDP του Selahattin Demirtas κατόρθωσε να κερδίσει γύρω στο 13% με 75-80 έδρες
Αλλά το περασμένο Φθινόπωρο ο κ. Ερντογάν εξίσωσε τους Κούρδους συμμάχους του ΡΚΚ στην Συρία με το Ισλαμικό Κράτος, καθώς οι τζιχαντιστές πολιορκούσαν το Κομπάνι υπό το βλέμμα των τουρκικών τανκς στα σύνορα με την Συρία, απειλώντας να σφαγιάσουν τον πληθυσμό. Οι Κούρδοι σε όλη την νοτιοανατολική Τουρκία εξεγέρθηκαν, το Κομπάνι επιβίωσε, και η διεθνής αξιοπιστία των Κούρδων και των ισχυρισμών τους εκτινάχτηκε, ενώ η αξιοπιστία του Ερντογάν απέναντι στους Κούρδους εξανεμίστηκε.
Το ΗDP, του οποίου ηγείται ένας χαρισματικός νομικός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο Selahattin Demirtas, δεν εξαργύρωσε μόνον αυτό το γεγονός, αλλά προσέλκυσε και τους ακτιβιστές των διαδηλώσεων στο πάρκο Gezi του Ιουνίου του 2013 κατά του ολοένα και πιο επεμβατικού ολοκληρωτισμού του κ. Ερντογάν. Πόνταρε, ότι θα μπορούσε να ξεπεράσει το όριο του 10% για την ένταξη στο Κοινοβούλιο, όριο που αρχικά μπήκε για να κρατήσει τους Κούρδους εκτός Βουλής, εκτός κι’ αν είναι ανεξάρτητοι, και το ΗDP φαίνεται, πως τώρα έχει κερδίσει γύρω στο 13% με 75-80 έδρες. Εάν το HDP είχε αποτύχει, αυτές οι έδρες θα πέρναγαν στο AKP.
Η διαφθορά στο ΑΚΡ και η στήριξη στους τζιχαντιστές της Συρίας και του Ιράκ περιόρισαν την δύναμη και την παλιά ηγεμονία του Ταγίπ Ερντογάν
Ωστόσο, σύμφωνα με τους αναλυτές, και άλλα πράγματα στέρησαν στο ΑΚΡ ένα μεγάλο τμήμα από την παλιά του ηγεμονία. Όταν η οικονομία πήγαινε καλά – και πήγαινε πολύ καλά, όταν διπλασίασε το κατά κεφαλήν εισόδημα μετά το 2002 – λίγοι μόνον εκ των υποστηρικτών του κόμματος έγειραν ερωτήματα για την συμπεριφορά των ηγετών του. Οι αποδείξεις για διαφθορά, που έφτασαν μέχρι και τον κλειστό κύκλο του κ. Ερντογάν, οδηγώντας στην παραίτηση τεσσάρων Υπουργών το 2014, δεν απέτρεψαν την εύκολη προεδρική του νίκη.
Τώρα, όμως, που η οικονομία βρίσκεται σε καθίζηση και το κατά κεφαλήν εισόδημα έχει να αυξηθεί από το 2007, οι επενδύσεις έχουν σταματήσει και η λίρα είναι σε ιστορικά χαμηλά, η ολοένα και πιο σπασμωδική συμπεριφορά του κ. Ερντογάν γίνεται αντικείμενο αμφισβήτησης, ακόμα και στο δικό του στρατόπεδο. Οι εκρήξεις του εναντίον των συμμάχων της Τουρκίας σε Δύση και Ε.Ε. γίνονται όλο και πιο προβληματικές, καθώς η απειλή των τζιχαντιστών από την Συρία και το Ιράκ, που οι Κυβερνήσεις του διευκόλυναν – με το να κάνουν την χώρα του γραμμή ανεφοδιασμού για τους τζιχαντιστές στην Συρία – γίνεται όλο κι εντονότερη. Τι θα συμβεί τώρα;
Μια τουρκική Κυβέρνηση μειοψηφίας είναι απίθανο να επιβιώσει για καιρό σε ένα τόσο πολωμένο περιβάλλον
Όπως πιστεύουν οι διεθνείς πολιτικοί αναλυτές, μια Κυβέρνηση μειοψηφίας είναι μάλλον απίθανο να επιβιώσει για καιρό σε ένα τόσο πολωμένο περιβάλλον – κι’ ακόμα λιγότερο ο κ. Νταβούτογλου, ο οποίος θεωρείται ο αρχιτέκτονας της αποτυχημένης τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, ο οποίος βρέθηκε ξαφνικά σε μια Πρωθυπουργία, υποσκιασμένη από έναν Πρόεδρο, που, δίχως εκτελεστική εξουσία, προεδρεύει Υπουργικών Συμβουλίων, αδιαφορώντας για τους νόμους. Είναι, λοιπόν, σίγουρο, ότι θα αναλάβει την ευθύνη για την ξαφνική αντιστροφή του κλίματος για το ΑΚΡ.
Ίσως προσπαθήσει να διαμορφώσει μια συμμαχία, πιθανόν με το ακροδεξιό MHP. Aυτό, όμως, θα αποξενώσει τους Κούρδους, των οποίων η διεκδίκηση για αυτοδιοίκηση είναι “κόκκινο πανί” για τους εθνικιστές. Κάτι τέτοιο θα έβαζε στον πάγο τις ειρηνευτικές συνομιλίες με το ΡΚΚ. Και το CHP, το οποίο ο Ερντογάν χαρακτήρισε ως κόμμα της τουρκικής σιιτικής μειοψηφίας κατά τους λόγους του για σουνιτική υπεροχή, δεν είναι ακόμα η πλήρως ανεπτυγμένη αντιπολίτευση, που χρειάζεται η Τουρκία.
Ο Ερντογάν μπορεί να χρησιμοποιήσει την εξουσία του για να εξαγγείλει νέες βουλευτικές εκλογές, επειδή, πιθανότατα, πιστεύει, ότι μία Κυβέρνηση μειοψηφίας είναι αδύναμη να κυβερνήσει
Κατά την άποψη πολλών αναλυτών, ο Πρόεδρος Ερντογάν μπορεί, λοιπόν, να χρησιμοποιήσει την εξουσία του για να εξαγγείλει νέες εκλογές.
Ήδη ισχυρίζεται, ότι οι κοινοβουλευτικές Κυβερνήσεις είναι πολύ αδύναμες για να φέρουν την Τουρκία στο μεγαλείο, που αυτός ενσαρκώνει, έτσι, πιθανότατα, πιστεύει, ότι μία Κυβέρνηση μειοψηφίας είναι ακόμα πιο αδύναμη. Είναι εξίσου πιθανόν, ότι ο Abdullah Gul (Αμπντουλάχ Γκιούλ), συνιδρυτής με τον κ. Ερντογάν του ΑΚΡ και Πρόεδρος, τον οποίο αντικατέστησε, στο τέλος να κάνει πιο έντονη την παρουσία του στο κόμμα.
Ο κ. Γκιούλ, ο οποίος αντιτάχθηκε στην εκτελεστική προεδρία και τον Απρίλιο ζήτησε να μπει ένα τέλος στην πόλωση, έχει υποστηρικτές στο ΑΚΡ, τους οποίους έχει μέχρι στιγμής απογοητεύσει. Ο κ. Demirtas και το HDP έκαναν ότι μπορούσαν για να ανατρέψουν τις φιλοδοξίες του κ. Ερντογάν. Ίσως τώρα είναι η σειρά του κ. Γκιούλ!
