Πώς διαμορφώνεται η τελική παροχή και τι πρέπει να ξέρουν και να προσέξουν οι ασφαλισμένοι.
Επιμέλεια: Ευθύμιος Χατζηϊωάννου.
Στην λύση της πρόωρης συνταξιοδότησης, προκειμένου να γλιτώσουν τις προωθούμενες νέες παρεμβάσεις στο ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα, οδηγούνται ολοένας και περισσότεροι ασφαλισμένοι στην χώρα μας.
Η διαφαινόμενη επιμονή της τρόϊκας, να προωθηθούν και νέα μέτρα, που θα μειώνουν την δημοσιονομική επιβάρυνση του προϋπολογισμού στην χρηματοδότηση του συστήματος, επαναφέρει τους φόβους για περαιτέρω περικοπές στο εφάπαξ και στις συντάξεις και για νέα αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης σε χιλιάδες ασφαλισμένους.
Ανασφάλεια, επίσης, προκαλεί και η εφαρμογή του νόμου 3863 του 2010, από την 1η Ιανουαρίου 2015, που καθορίζει συνταξιοδοτικές περικοπές, παρά το γεγονός, ότι οι ειδικοί επισημαίνουν, πως οι μειώσεις τα πρώτα χρόνια εφαρμογής του θα είναι περιορισμένες.
Υπό τον φόβο της μείωσης των συντάξεων και κυρίως του εγκλωβισμού στην ασφάλιση, χωρίς την δυνατότητα πρόωρης εξόδου, χιλιάδες ασφαλισμένοι αναζητούν ευκαιρίες στο ισχύον σύστημα, για ταχύτερη έξοδο από την αγορά εργασίας.
Μια σειρά ασφαλιστικών διατάξεων παρέχει την δυνατότητα εξόδου με μειωμένη σύνταξη, από τα 50 έως τα 60 για όσους πρόλαβαν να θεμελιώσουν δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2012. Οι “μεγάλες κερδισμένες” από τις διατάξεις αυτές είναι οι εργαζόμενες μητέρες ανηλίκων.
Για όσους “κλειδώνουν” το δικαίωμα από το 2013 και μετά, πρόωρη σύνταξη -όπου αυτή προβλέπεται– δίνεται στο 62ο έτος της ηλικίας του ασφαλισμένου (καθώς η πλήρης σύνταξη καταβάλλεται στο 67ο έτος της ηλικίας).
Τι πρέπει να γνωρίζουν όσοι επιλέγουν να πάρουν πρόωρη σύνταξη
Όσοι τελικά επιλέξουν την λύση της πρόωρης συνταξιοδότησης οφείλουν να γνωρίζουν τα εξής:
– Η ποινή για κάθε έτος, που υπολείπεται του ορίου ηλικίας, είναι 6%. Εάν κάποιος, δηλαδή, επιλέξει να συνταξιοδοτηθεί 5 χρόνια νωρίτερα (εφόσον έχει το δικαίωμα), η σύνταξή του θα είναι μειωμένη κατά 30%. Αυτό ισχύει για όλα τα Ασφαλιστικά Ταμεία. Ειδικό καθεστώς ισχύει για τους εργαζομένους στο Δημόσιο, καθώς, όσοι θεμελίωσαν δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2010, έχουν μείωση 4,5% τον χρόνο. Για όσους “κλειδώνουν” δικαίωμα από το 2011 και μετά, το πέναλτι είναι 6% τον χρόνο, όπως και στα Ασφαλιστικά Ταμεία.
– Μια σημαντική πληροφορία για την οριστική επιλογή είναι, ότι, όσοι αποχωρήσουν πρόωρα, δεν δικαιούνται πλήρη σύνταξη, ακόμα και μετά την συμπλήρωση του ορίου ηλικίας, με το οποίο θα λάμβαναν την παροχή χωρίς μείωση. Στην πράξη, η μειωμένη πρόωρη σύνταξη θα καταβάλλεται μειωμένη εφ’ όρου ζωής.
– Χαμένοι είναι οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα, που δικαιούνται αποζημίωσης, λόγω συνταξιοδότησης από την επιχείρηση, όπου εργάζονταν. Η επιλογή της μειωμένης συνταξιοδότησης αφαιρεί από τον ασφαλισμένο το εκ του νόμου δικαίωμά του για λήψη του 40% της πλήρους αποζημίωσης στην περίπτωση της εξόδου του από την εργασία. Και αυτό, γιατί κατά τη μειωμένη συνταξιοδότηση η απόδοση της παροχής αποζημιώσεως γίνεται με την ρητή συγκατάθεση του εργοδότη στην οικειοθελή αποχώρηση του εργαζόμενου.
-Στις περιπτώσεις εξόδου από την εργασία με το καθεστώς της πρόωρης σύνταξης, ο ασφαλισμένος μπορεί να κάνει κανονικά χρήση των πλασματικών ετών για προσαύξηση αλλά και για θεμελίωση του σχετικού δικαιώματος.
Ωστόσο η αναγνώριση πλασματικών ετών ασφάλισης δεν φέρνει πιο κοντά το όριο ηλικίας για πλήρη συνταξιοδότηση, ούτε χαμηλώνει το τελικό ποσοστό μείωσης.
Προϋποθέσεις της πρόωρης συνταξιοδότησης
Εκτός από τα απαιτούμενα όρια ηλικίας και τα έτη ασφάλισης, που ανάλογα με το Ασφαλιστικό Ταμείο, την οικογενειακή κατάσταση αλλά και το έτος θεμελίωσης δικαιώματος διαφοροποιούνται, υπάρχουν και επιπλέον προϋποθέσεις, προκειμένου κάποιος να βγει τελικά με πρόωρη σύνταξη.
Στο ΙΚΑ, για την μειωμένη σύνταξη απαιτούνται τουλάχιστον 100 ένσημα (ημέρες ασφάλισης) κάθε χρόνο τα τελευταία 5 έτη πριν από την υποβολή του σχετικού αιτήματος. Οι ημέρες αυτές ασφάλισης είναι απαραίτητο να είναι πραγματική ασφάλιση ή επιδοτούμενος χρόνος ανεργίας. Δεν μπορεί, δηλαδή, να καλυφθεί με εξαγορά πλασματικών ετών.
Η προϋπόθεση αυτή, που ισχύει γενικά για τους ασφαλισμένους του ΙΚΑ, δεν ισχύει για τις μητέρες ανήλικων τέκνων.
Για τα Ασφαλιστικά Ταμεία των ΔΕΚΟ και των Τραπεζών η προϋπόθεση είναι, να υπάρχουν 750 ημέρες ασφάλισης κατά την τελευταία πενταετία για την χορήγηση μειωμένης σύνταξης. Στο Δημόσιο δεν υπάρχει τέτοια προϋπόθεση.
Ποιά τρικ βελτιώνουν την τελική παροχή της μειωμένης σύνταξης
Όσοι επιλέξουν να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα, με μειωμένη σύνταξη, πρέπει να γνωρίζουν κάποια σημαντικά στοιχεία-τρικ, που θα τους βελτιώσουν ελαφρά την τελική παροχή.
-Για παράδειγμα, στους ασφαλισμένους του Δημοσίου η συμφέρουσα επιλογή εξόδου είναι, αφού συμπληρωθούν 6 μήνες και μία ημέρα από την ημερομηνία του διορισμού τους, εντός του έτους παραιτήσεως. Αν, δηλαδή, κάποιος έχει διοριστεί π.χ. την 1η Ιανουαρίου, η ημερομηνία εξόδου στο έτος της παραίτησής του πρέπει να είναι μετά την 1η Ιουλίου. Πρόκειται για το λεγόμενο «πλασματικό εξάμηνο», καθώς η σύνταξη υπολογίζεται με το επόμενο 35ο, δίνοντας έτσι την δυνατότητα κέρδους από 19 έως 32 ευρώ τον μήνα.
-Ένα… τρικ για τους ασφαλισμένους του ΙΚΑ, που παρέχει την δυνατότητα αύξησης της σύνταξης, είναι, πριν από την αίτηση πρόωρης συνταξιοδότησης να έχουν συμπληρώσει ένσημα στην προηγούμενη κλίμακα.
-Στις περιπτώσεις εξόδου από την εργασία με το καθεστώς της πρόωρης σύνταξης ο ασφαλισμένος μπορεί να κάνει κανονικά χρήση των πλασματικών ετών για προσαύξηση, αλλά και για θεμελίωση του σχετικού δικαιώματος. Προσοχή όμως! Ο ασφαλισμένος πρέπει να γνωρίζει, ότι η αναγνώριση αυτή δεν φέρνει εγγύτερα το όριο ηλικίας για πλήρη συνταξιοδότηση, ούτε βελτιώνει το τελικό ποσοστό μείωσης. Αυτό, που μπορεί να επιτύχει ο ασφαλισμένος, είναι να θεμελιώσει νωρίτερα το δικαίωμα, είτε να βελτιωθεί το ποσό της σύνταξης, επί του οποίου, όμως, θα υπολογιστεί η μείωση.
Τα ποσοστά μείωσης-περικοπής των πρόωρων συντάξεων
Το πέναλτι στην πρόωρη συνταξιοδότηση ξεκινά από 4,5% τον χρόνο και φθάνει έως και 30% στην πενταετία. Όπως συμβαίνει, δε, στο σύνολο του ασφαλιστικού συστήματος, έτσι και στην περίπτωση της πρόωρης συνταξιοδότησης υπάρχουν διαφορετικές ταχύτητες στο ποσοστό της περικοπής:
1. Στα Ασφαλιστικά Ταμεία του ιδιωτικού και του ευρύτερου δημόσιου τομέα το ποσοστό μείωσης διαμορφώνεται στο 0,5% για κάθε μήνα, που υπολείπεται από το όριο ηλικίας για την πλήρη σύνταξη (δηλαδή 6% τον χρόνο).
Το ανώτατο όριο της μείωσης είναι 30% σε περίπτωση, που κάποιος αποχωρήσει πέντε χρόνια νωρίτερα. Τα ποσοστά αυτά διατηρούνται και σε όσες περιπτώσεις οι φορείς αυτοί συμμετέχουν στη απονομή παροχής με βάση τις διατάξεις της διαδοχικής.
2. Στο Δημόσιο υπάρχει διαφορετικό ποσοστό περικοπής, ανάλογα με το πότε γίνεται η θεμελίωση δικαιώματος. Αυτοί, που θεμελίωσαν δικαίωμα μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2010, το ποσό της σύνταξης, που θα λάμβαναν ως πλήρη, μειώνεται κατά 0,375% για κάθε μήνα πριν από τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας για την πλήρη σύνταξη. Το ποσοστό, δηλαδή, είναι 4,5% για κάθε έτος και συνολικά φτάνει το 22,5% την πενταετία.
Αντίθετα, όσοι θεμελιώνουν δικαίωμα από την 1η Ιανουαρίου 2011 και μετά, θα δουν το ποσό της πλήρους σύνταξης να μειώνεται στην περίπτωση της πρόωρης κατά 0,5% για κάθε μήνα. Δηλαδή 6% τον χρόνο και μέχρι 30% για την πενταετία (όπως ακριβώς ισχύει και στον ιδιωτικό τομέα).
