Η Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου, υπό τη διεύθυνση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή-Μαέστρου Jens Georg Bachmann.

Η Παγκόσμια Ημέρα Νερού και ο μήνας Γαλλοφωνίας. 

«…μή ζῴην μετ᾽ ἀμουσίας»

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ

Με έγχορδους και κρουστούς ήχους και εικόνες της αειφόρου ροής του νερού και του αέρα των βουνών και των θαλασσών η Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου υπό τη διεύθυνση του Γερμανού μαέστρου της Γενς Γκέοργκ Μπάχμαν (Jens Georg Bachmann)[1] καταχειροκροτήθηκε από τους λάτρεις της κλασικής μουσικής στο αναπαλαιωμένο Θέατρο ΡΙΑΛΤΟ της Λεμεσού (21 Μαρτίου 2019). Επρόκειτο για ένα μουσικό αποκορύφωμα για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας για το Νερό – francophonie, συναυλία αφιερωμένη στην «ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΡΟΥ» και στον «ΜΗΝΑ ΓΑΛΛΟΦΩΝΙΑΣ», με Handel, Dun, Debussy και τον Κόσμο του Νερού. Αξιοσημείωτο είναι το ανθρωποκεντρικό σλόγκαν της εκδήλωσης που συνόδευε τη συναυλία ως το αφιέρωμα για την Παγκόσμια Ημέρα Νερού: «Να Μην Μείνει Κανείς Πίσω (Ανθρώπινα Δικαιώματα για τους Πρόσφυγες)».

Επεκτείνοντας το παραπάνω λήμμα στο ορχηστρικό μας ταξίδι, βιώνουμε τις ανακλήσεις του Πελάγιου θεού των θαλασσών και των χρωμάτων της Ίριδας του Ηλιακού Λόγου στη μουσικότητα του Νερού, ως πηγή ζωής. Γιατί, το καλλιτεχνικά ωραίο της αιώνιας μουσικής και της τέχνης που εξευγενίζει την ανθρώπινη ύπαρξη στο διηνεκές, έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, όπου η μουσική είχε θεϊκή προέλευση – θεοί και ημίθεοι, όπως ο Απόλλωνας, ο Αμφίονας και ο Ορφέας ήταν οι πρώτοι ασκούμενοι στη μουσική τέχνη.

Η συμφωνική ανάκληση της μουσικής των τριών συνθετών έχει προφανή συνύφανση  με το ιδεώδες της φιλοσοφικής, της ηθικής και της πνευματικής αριστείας που ριζώνει στην Αρχαία Ελλάδα. Σε αυτόν τον θαμπό προϊστορικό κόσμο, ο Προμηθέας ήταν ο πρώτος μελλοντολόγος επαναστάτης της οικουμένης – ο μυθολογικός Δεσμώτης σε αντιπαράθεση με τον Δία (διάλογος του Προμηθέα με Ερμή), οδήγησε τους Έλληνες στη φιλοσοφία, στην ποίηση, στις τέχνες και στο δράμα.

Από τον Μεσαίωνα, η Ευρώπη και αργότερα η Αμερική, στράφηκαν προς την Αρχαία Ελλάδα για ταυτότητα σοφίας και εμπνεύσεων. Η εμπνευσμένη διαλεκτική  συναυλία  Handel, Dun, Debussy με πρότυπο το ωραίο, το υπέροχο και το αληθινό της ελληνικής και λατινικής αρχαιότητας, έδωσε την ευκαιρία με το Αφιέρωμα  για το Νερό, αυτό, να μπει στη ψυχή του κοινού και να αγγίξει τον θεατή ψυχικά και συναισθηματικά.

ΠΡΟΟΙΜΙΟ

Οι Αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν τη Μουσική “τέχνη των Μουσών”. Οι Μούσες είναι αυτές που ρυμούλκησαν αυτή την αδιάσπαστη αρμονική ενότητα των ησιόδειων ήχων, των μαβιών νερών και των βουνών από τον μυθοπλάστη του Σύμπαντος, και είναι αυτές που δίδαξαν τη μουσική, τα μουσικά όργανα, τον χορό και την ποίηση. Με εύμορφους χορούς που έστηναν με πόδια αλαφροπάτητα στο κορφοβούνι και στις πηγές επάνω του Ελικώνα, οι Μούσες, ενεφύσησαν ακόμη και σε μυθικούς θεούς τη μουσικότητα της γένεσης – από τις Μούσες  γέμισαν τα  πλεμόνια του Κόσμου των θνητών θεϊκή ποιητική και μουσική φαντασία –.

– Και έγινε η ποίηση.

– Και έγινε η μουσική.

– Και  απέκτησε ο Άνθρωπος της σκέψης την αιώνια πνοή ζωής.

– Και πήρε η δημιουργία αρμονία, μέτρο και ρυθμό.

– Και απέκτησε η μουσική κοινωνική αποστολή.

– Και συντελέστηκε η θεία δημιουργία.

Συνυφασμένη με φυσικά άσματα υμνωδών, ποιητών και εικαστικών της νερομάνας γης  με τις φυσικές πηγές του Περμησσού και του Ολμειού, η μουσική  αυτή ακόμη εμπνέει γεφυρώνοντας  τους πολιτισμούς της ανθρωπότητας. Από τη Δήλο αρχίζει το μουσικό ταξίδι. Ο Ηλιακός Λόγος (φως και λύρα) αγκαλιάζει σφαιρικά όλο τον κόσμο. Χρυσίζουν τα χρώματα της λύρας του Απόλλωνα που, -με φως- γονιμοποιεί τη χάρη. Δίνει μουσική πνοή που εξανθρωπίζει έπη, άσματα και ποίηση και στους ανθρώπους δίνει το θεϊκό μυστήριο της αισθητικής απόλαυσης που γεννά το συναίσθημα μέσα στην ίδια τη διαδικασία της αυτοποίησης (αὐτό + ποιεῖν) της φύσης και του πνεύματος.

Σύμφωνα με την πρόταση του Humberto Maturana ο όρος “αυτοποίηση” σημαίνει “αυτοαναπαραγωγή”/ “αυτοαναδημιουργία” που εκφράζει με βιολογικά κριτήρια μια θεμελιώδη διαλεκτική σχέση μεταξύ μορφής και λειτουργίας. Στον χώρο των τεχνών, κυρίως το δράμα, εκφράζει αυτή τη διαλεκτική συνδεσιμότητα μεταξύ ερμηνείας και συναίσθησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ενσυναίσθηση που νιώθουμε από ένα στοιχείο μίμησης μιμήσεως θεατή προς τον “ήρωα” του δράματος – αυτοαναπαράγεται το είναι μας, και η αισθητική απόλαυση εκτείνεται σε συναίσθημα από την παρουσία της ομορφιάς μιας Αρχαίας Τραγωδίας ή ενός σύγχρονου μελό που αγγίζει την ανθρώπινη συνείδηση.

Στη μυθική τελείωση του Σύμπαντος, οι Χάριτες, βολίδες ταξιδεύτρες από τον μετέωρο ουρανό, μπήκαν στη γης.  Από κάτασπρες πέτρες γίνανε νύμφες χαράς. Γιατί στην ανθρώπινη φαντασία της αμυδρής προϊστορίας και οι πέτρες των ποταμών γίνονταν νύμφες από τη γένεση των θεϊκών ήχων του Μουσαγέτη Απόλλωνα. Μαζί με τα γλυκόφωνα τραγούδια των Μουσών που ψάλλουν ασταμάτητα Ηλιακό Λόγο, άρχισαν και οι Χάριτες να σκορπούν τη χαρά με τον χορό και τους ήχους που αυτοαναπαράγει τη ζωή. Με θεία μελωδία γοήτευε ο Ορφέας την πανίδα και τη χλωρίδα. Ξεκίνησαν οι πέστροφες και τα νούφαρα τον χορό στους ποταμούς, οι μέλισσες και οι πεταλούδες τον χορό της βλάστησης των καρπών και των λουλουδιών, το οποίο στη σύγχρονη εποχή θα λεγόταν “ἐντύπωσις” – όμως, στην εποχή της θεϊκής λύρας που διαγωνιζόταν ο Απόλλωνας τον Ορφέα και Ορφέας τις Σειρήνες ήταν κάτι πιο μεγάλο, γιατί έφτασε στο «ἔκφρασις» –  όπου από κβαντικό ρεύμα μουσικής συρίζει ο αυλός με μονό ή δίδυμους σωλήνες διθύραμβο συνοδεύοντας την ποιητική που, για τους λάτρεις του κλασσικού δράματος, αποκτά νόημα στον Χορό και στην υποκριτική της αρχαίας τραγωδίας. Στις μεγάλες τραγωδίες η εκφραστικότητα της κλασικής εποχής του Αισχύλου, του Σοφοκλή του Ευριπίδη και άλλων, οι χορωδίες και άλλες μουσικές θέσεις που συνοδεύονταν -ή εναλλάσσονταν – με τον ήχο του αυλού, διέθεταν την ηχομιμητική επάρκεια, όχι για γοητευτικό εντυπωσιασμό, αλλά για την έκφραση του τραγικού στοιχείου, τη γένεση του δράματος. Γιατί από τα πανάρχαια μυθολογικά χρόνια ο Άνθρωπος της σκέψης αναζητούσε ενύπαρξη ἑαυτοῦ μες στο καλλιτεχνικό Δημιουργούν (… η αλληγορία της δημιουργίας). Με σοφία εξερευνούσε πώς το διαχεόμενο ωραίο αυτοαναπαραγόταν στην ανεξάντλητη μουσικότητα της φύσης σε αρετή –  ένιωσε τη φύση να είναι και γένεσή του και προέκτασή του στη ζωή. Η νατουραλιστική εξέλιξη του Ανθρώπου της  τέχνης και της σοφίας έφτασε στον συλλογισμό περί ουμανισμού της φύσης, με ό,τι αυτό σημαίνει στο ανοικτό πνεύμα. Γιατί η αγάπη του ανθρώπου για τη φύση τον οδηγεί στην αγάπη του και για τον άλλο άνθρωπο, στοιχείο που του διακρίνει υπεροχή στη συνείδηση. Και ο Άνθρωπος της σοφίας που αναγνωρίζει το πραγματικό καλό, κάνει τον άνθρωπο, Άνθρωπο για τον άνθρωπο, έννοια που οντολογικά αποτείνεται στην συνείδηση του σύγχρονου ανθρώπου που τον θέλουμε να συνδέεται με φως παγκοσμιότητας και ελευθερία πνεύματος· είναι τότε που, – φιλοσοφικῇ ἀδείᾳ –  επεκτείνουμε το βιβλικό σε θείο μουσικό ψαλμό: «… καί εἶδεν ὁ Θεὸς τό φῶς, ὅτι καλόν» – όχι ως αίσθημα αλλά ως συναίσθημα αριστείας, σε συνείδηση “Homo sapiens-sapiens”.

ΣΕ ΣΥΜΦΩΝΙΚΗ ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ: η Παγκόσμια Ημέρα Νερού και ο Μήνας FRANCOPHONIE

Ταξίδι στον Τάμεση με Handel (… 1717)

Με θεματική το “Νερό”, η συναυλία ξεκίνησε το πρόγραμμα με την επώνυμη σουίτα, γνωστή ως Water Music (… 1717) του George Frideric Handel (Georg Friederich Händel). Ο μαέστρος Jens Georg Bachmann, κατάφερε να μας οδηγήσει στην πρώτη εκείνη ανάκληση της γλυκείας ακουστικής γεύσης των «κωνοειδών αυλών» σε εναρμονισμό με την εκφραστική μελωδία της άρπας και των στιβαρών ρυθμών χορευτικού της σουίτας, Μουσική του Νερού.

Στη φαντασία του θεατή η μουσική ήταν συνδεμένη με χορευτικές κινήσεις και με τις φαντασμαγορικές εικόνες της μεγαλόπρεπης βασιλικής πομπής μιας προηγούμενης ζωής (… 17 Ιουλίου 1717). Η ερμηνεία της Ορχήστρας ανάδυε στο “τώρα” (… 2019) όλο εκείνο  το “τότε” της χάρης των χορευτικών της σουίτας από την εν πλω ορχήστρα και των χορευταράδων από τις  πλαγιές του ποταμού (… 1717). Η πλωτή εικόνα της ορχηστρικής σουίτας του Τάμεση, με σολίστ πνευστών και χορδών, ερμηνεύτηκε με όλη τη μουσική της μεγαλοπρέπεια βάσει της υπομνηστικής δουλειάς του προτύπου της ενορχηστρωμένης έκδοσης του 1788.

 Τόσο η επιλογή της Μουσικής του Νερού, όσο και η υπέροχη μαεστρία της Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου μάς πρόσφερε κάτι πολύ περισσότερο. Πήραμε μια ζωντανή γεύση ορχηστρικής γνωριμίας της συνθετικής γοητείας του Handel,  ενός δημιουργού που, οι μουσικές του αναζητήσεις, ιδιαίτερα στο ορατόριο, ξεπέρασαν τις ταχύτητες του φωτός. Γιατί ανεξάρτητα από το γεγονός ό,τι, η μουσική του κατά το πλείστον γράφτηκε κατόπιν παραγγελίας, ο Handel ήταν μια μουσική ιδιοφυΐα που άφησε τη φιλοσοφική διανόηση άναυδη, ιδιαίτερα για το μουσικό του αυτοποιητικό δαιμόνιο. Ανεξάρτητα από τις υπέροχες σουίτες για πνευστά και έγχορδα, τις γνωστές ως The Oboe Concertos κ.α., αλλά και των άλλων συνθέσεών του σε ορατόρια και σερενάτες, ο Handel θεωρείται πιο γνωστός στον δυτικό κόσμο ως ο δημιουργός του Messiah (… 1742) – το ορατόριο που ένωσε το όνομά του με το όνομα του συνθέτη σε κάθε γωνιά της υφηλίου, με τρόπο, ώστε, θα μπορούσε να πει κανείς ότι, ένας λάτρης της εκκλησιαστικής μουσικής αισθάνεται την «πρόκληση» πως το Μεσσίας του Handel είναι το αποτέλεσμα μιας έμπνευσης ανάμεσα σε θνητό και σε θεϊκή μουσική οντότητα.  

Ταξίδι στους Ουράνιους ποταμούς της Κίνας με Dun

Ακολούθησε ως κεντρικό έργο της συναυλίας το Κονσέρτο του Νερού, ανάκληση από το έργο του σύγχρονου Κινέζου συνθέτη Tan Dun που, εμπνευσμένο από τα μυστήρια της κινεζικής κοσμολογικής μυθολογίας ενός γαλαξία, Ουράνιου Ποταμού,  ενώνει τους θαλάσσιους μύθους με τους αστερισμούς, αναζητώντας τη συνταγή της μουσικής στη φύση.

Το κονσέρτο του Νερού (… σύνθεση 1998) παρουσιάστηκε με αριθμό συμβατικών και μη συμβατικών κρουστών οργάνων. Βασικό στοιχείο: το νερό.  Ο συνθέτης, ακολουθώντας ένα περίεργο για μας μουσικό ταξίδι, αγκαλιάζει την κινέζικη κουλτούρα με τέχνη που, σαν προσευχή, οδηγεί στις πηγές μιας κοινής συνείδησης του λαού του, η οποία, με τα πολιτισμικά κριτήρια των κοινωνικών και ηθικών παραδόσεων της μακρινής Κίνας, ανεβάζει ολοένα και υψηλότερα το επίπεδο ακρόασης των μυθικών θεών για το νερό.  Η ερμηνεία γενικά διέθετε ένα μυστικιστικό συνειρμό της διαδραστικής αναπαραγωγής του ήχου των  κινήσεων των νερών των ποταμών με τον ήχο των νοερά συμπλεόντων ακουσμάτων των θαλάσσιων θηλαστικών και των πολεμικών υποβρυχίων αλλά και τη γέφυρα των ακουσμάτων,  που ενώνει και το «πριν» με το «μετά» και την Ανατολή με τη Δύση.

Βασικά, η ηχητική και η οπτική ιδιότητα του νερού αποκρίνονταν με τελετουργικές κινήσεις  των χεριών της σολίστ και των δύο άλλων συνοδών σε κάποιους άγνωστους μύθους της κόρης του Ουράνιου Ποταμού, όπου το παλλόμενο νερό  αποκτούσε ρόλο μουσικού οργάνου, δίνοντάς μας, μέσω της ηχητικής ενέργειας του  Aquaphone, το συγκινησιακό στοιχείο της αειφόρου αυτοποίησης του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και δείγματα μουσικής γραφής ήχων και υδάτων που θυμίζουν τζίτζικα να αποβάλλει το κέλυφός του (… η αλληγορία των αντιθέσεων σε κινεζική μουσική). Από την ενέργεια των μη παραδοσιακών κρουστών του κονσέρτου μια μουσική έβγαινε από την αφάνεια, απεικονιζόταν το αποτέλεσμα μιας διαφορετικής νοηματικής έκφρασης των υδάτινων κινούμενων κυκλικών επιπέδων και των ήχων της υγρής ορμητικότητας και της ταχύτητας της ζωοδότρας ροής του μουσικού νερού. Γιατί κάθε φορά που τα χέρια της σολίστ και των συνοδών της άλλαζαν ορμητικά το βάθος των αντιθετικών κυκλικών στροφών του κρουστού στο νερό, μάς οδηγούσε σε θύμησες ηρακλείτειων αναλογιών των αντίρροπων ρευμάτων – ένιωθε ο θεατής τη μουσική να εκρήγνυται,  να γίνεται ένα με την ενέργεια των αντιθετικών κινήσεων του νερού. Με αυτή την μουσική σύλληψη του Dun, το αναδυόμενο υγρό ορμητικό στοιχείο σκόρπιζε και πραγματικές και νοερές σταγόνες χρυσής βροχής, που γεφύρωνε την ενότητα των αισθήσεων, δίνοντας στη συναισθησία πνοή Νερού. Ο μαέστρος διεύθυνε με κινήσεις των χεριών του. Ο χωροχρονικός ρυθμός της παραδοσιακής ορχήστρας και των μη παραδοσιακών κρουστών  ήταν σε μια εξαιρετικά συγχρονισμένη απόδοση.  Η επικοινωνία με τις διαδραστικές οδηγίες του χεριού και της μπαγκέτας αλλά και του στιγμιαίου κινούμενου βλέμματος του μαέστρου, άγγιζε το βλέμμα και του πιο απομακρυσμένου ήχου της ορχήστρας, την ίδια στιγμή που υποκλινόταν με σεβασμό στη σολίστ, εκεί που η μονωδία του Aquaphone εξασφάλιζε την απαραίτητη συμφωνική αλληλουχία σ’ αυτή την πολύπλοκη ηχητική και νοητική επικοινωνία των «παλίντονων» αντιθετικών μουσικών συνειρμών.

Η ομορφιά της ερμηνείας αυτής της συναυλίας είναι ότι, συναντούσε κανείς την διαλεκτική ομορφιά της φύσης του Νερού να επικοινωνεί με την ομορφιά της ορχηστρικής μουσικής, κάτι που ισχύει και αντιστρόφως, όπου και τα δύο είναι δημιούργημα τέχνης και μόνο τέχνης. Επρόκειτο για μια μουσική ερμηνευτική εξίσωση, όπου η φύση μπήκε στη τέχνη για να μιμηθεί την τέχνη και όχι αντιθέτως (… η αλληγορία της παραδοξότητας).

Ένα εγχειρηματικό ταξίδι με Debussy στο πηδάλιο, “LA MER

τρία συμφωνικά σκίτσα, L.109 (1903-05, αναθ. 1908)

The shattered storm has left its trace

Upon this huge and heaving dome,

For the thin threads of yellow foam                                                                                                                          

Float on the waves like ravelled lace.      

OSCAR WILD (La Mer)                                                                                     

H Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου τίμησε στο πρόσωπο του Claude Debussy και την Παγκόσμια Ημέρα ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΡΟ και τη Διεθνή Ημέρα FRANCOPHONIE, με την ορχηστρική τριλογία, “LA MER”, έργο που σηματοδότησε και το πέρασμα από τη ρομαντική εποχή στην μοντέρνα μουσική του 20ού αιώνα. Επρόκειτο για ένα κομβικό σταθμό, γραμμένο μεταξύ των καλλιτεχνικών  ρευμάτων αλλαγής χιλιετηρίδας, έργο φιλόδοξο και πρωτότυπο, που στην εποχή του Debussy έτυχε μικρής αναγνώρισης. Ωστόσο, σήμερα αντιμετωπίζεται από όλες τις συναυλίες του κόσμου με σεβασμό ως ένα από τα πιο σημαντικά έργα του Γάλλου συνθέτη, αφού η ΘΑΛΑΣΣΑ, παραμένει ορόσημο για το συνθετικό του ύφος.

Γράφτηκε από την Jenny Lee για τον Debussy και τη ΘΑΛΑΣΣΑ του (… 2012) ότι,  «Η μουσική του αντιπροσωπεύει μια επανάσταση, ομορφιά και ποίηση και ότι,  από τα κομμάτια του πιάνου θεωρείται κληρονόμος των Liszt και Chopin, που πολύ θαύμαζε τη μουσική τους». «Ωστόσο», προσθέτει, «ο Debussy με τέτοια ιδιοφυΐα, κάποτε υποστήριξε ότι, αν δεν είχε επιλέξει τη μουσική ζωή, θα ήταν ναυτικός […]».

Ανάμεσα στο παζλ ενός διαλόγου στη συγχρονία με τις Μούσες, εκεί δηλαδή που η ποίηση εμπνέει τη μουσική και η μουσική την ποίηση και τη μυθοπλασία, με φιλοσοφική άδεια από τις εμπνευσμένες Μούσες, αποκαλύπτεται στην ερμηνεία του Bachmann μια εξπρεσιονιστική  αντίθεση σε αναφορά με το “LA MER”. Η μουσική πινελιά των κυμάτων και των θαλασσών ενός «αργοναύτη» μουσικοσυνθέτη, βρέθηκε στις κινήσεις της μπαγκέτας ενός σύγχρονου συνταξιδιώτη-μαέστρου εν πλω στον ορίζοντα του παρόντος  («παρόν, παρελθόν – παρόν, μέλλον). Στο πηδάλιο της «Αργώ» ο καπετάνιος σαρώνει το πεντάγραμμο των ηλιοστάλακτων κυμάτων της θάλασσας της Μασσαλίας, αναζητώντας τα ρεύματα του νόστου προς την μυθολογική Κολχίδα. Ποιητές σε αυτό το φαντασμαγορικό μουσικό ταξίδι, ακόμη ζωγραφίζουν “φθόγγους” της έναρθρης φωνής του κλασικού ανθρώπου και με λυρικά χρώματα La Mer και Vagues de la Mer εικαστικοί απαγγέλλουν την καλλιτεχνική οδύσσεια του Γάλλου μουσικοσυνθέτη.

Η αγάπη του Debussy για τον Ωκεανό είναι το ερώτημα. Τον ενέπνευσε να γράψει το “LA MER”. Όμως, αυτή η εκφραστικότητα της αγάπης του δημιουργού, με τους διαχρονικούς φθόγγους συναισθημάτων που ενώνουν το «πριν» με το «μετά» στα πεντάγραμμα της δημιουργίας και της ερμηνείας, απουσιάζει από τους κριτικούς μιας κλειστής ιμπρεσιονιστικής εποχής. Οι κριτικοί της τέχνης της εποχής του Debussy, θεωρούσαν τον συνθέτη, μαζί και τον Maurice Ravel, ως κορυφαία προσωπικότητα στον αποκλειστικό, όμως, χώρο του ιμπρεσιονισμού – ετικέτα που ο Debussy απορρίπτει (… 1808). Την απορρίπτει και ο Ravel. Με ένα οιονεί πνευματικό διάλογο με τους γαλλόφωνους ποιητές και εικαστικούς της εποχής του, εκεί που νοερά επιτρέπεται ο αντίλογος να ταξιδεύσει στον χρόνο, απαντούσε ο Claude Debussy στους κριτικούς του, «… μπορεί να μην ξέρετε ότι ήμουν προορισμένος για τη ζωή ενός ναυτικού, και ότι είχα πάντα παθιασμένη αγάπη γι’  Αυτήν (… τη θάλασσα) !!!» (… 1903). Αυτό το κεφαλαίο “Α”, το κράτησε η Συμφωνική Ορχήστρα για να το εξαργυρώσει την Ημέρα του Νερού και του μήνα Francophonie. Πράγματι, η ζωή και η δημιουργικότητα του Γάλλου Συνθέτη συνδεόταν άρρηκτα με το νερό. Και, η αγάπη του για τη θάλασσα τον οδηγούσε σε δημιουργία που απεγκλώβιζε το έργο του από τη στενή φυσιολατρική διάσταση του απόλυτου ιμπρεσιονισμού. Ο Μαέστρος Jens Georg Bachmann αναζήτησε τον σεβασμό που έπρεπε να προσφερθεί προς τον αθέατο στοχασμό που προσωποποιεί το Δημιουργούν. Το ακροατήριο ένιωσε αυτή την υπέροχη ομορφιά στην ερμηνεία του “LA MER”, ως υπόθεση καλλιτεχνικής αλήθειας.

Προκειμένου να απαντηθεί ο τρόπος ερμηνείας με μαθηματικούς όρους τυπικής λογικής, ανεξαρτήτως τι θα ήθελε ένας καλλιτέχνης, προσφεύγουμε στο πρότυπο του Άγγλου μαθηματικού-φιλοσόφου George Spencer Brawn, Laws of Form (… New York 1972), όπου η αρχική διαφορά παράγεται ως αποτέλεσμα μιας «σήμανσης» ενός σημείου αφαίρεσης. Αυτή την σήμανση, ακολουθώντας τον τρόπο που όρισε ο Ludwig Wittgenstein τη φιλοσοφία «ως μια πάλη ενάντια στη γοητεία που ασκείται στη σκέψη μας μέσω της γλώσσας» (…της μουσικής των αντιθέσεων), την ονομάζουμε με το χαριτωμένο «ΓΟΗΤΕΙΑ», αποφεύγοντας τον όρο “Μορφή” του Wittgenstein που αποκτά νόημα «εγχειρηματικού υπολογισμού» στον χώρο της συμπεριφοράς των κοινωνικών συστημάτων. Κάθε μουσική ΓΟΗΤΕΙΑ έχει δύο όψεις: μια εσωτερική και μια εξωτερική, όπου η κάθε μια από αυτές τις όψεις διατηρεί την αυτοτέλεια της και δεν μπορεί να ταυτιστεί με την άλλη, χωρίς να ακυρώσει την ίδια τη ΜΟΡΦΗ, ή τη ΓΟΗΤΕΙΑ της ερμηνείας. Αναζητώντας στη γοητεία της «πάλης» την αισθητική απόλαυση σε αναφορά με το LA MER φτάνω σε ένα σημείο εκπομπής ενός κβαντικού “ήχου” (… η αλληγορία της συναισθηματικής αγωνίας). Η ερμηνεία του ΗΧΟΥ εξαρτάται πώς κατανοείται ο «ήχος» (… η αλληγορία της ενέργειας της μουσικής), μέσα στο όλο μουσικό παιγνίδι της μουσικής γοητείας[1]. Είναι τότε που μπορούμε να μιλάμε «περί γοητείας που ασκείται στη σκέψη μας μέσω της μουσικής» που, με φιλοσοφικά κριτήρια του Wittgenstein και διαλεκτικά της ηρακλείτειας πάλης των παλίντονων αντιθέσεων “ενάντια στη γοητεία ενός ρεύματος μουσικής”, φτάνουμε μέχρι τον «ήχο» του εξπρεσιονισμού: την αθέατη καλλιτεχνική αλήθεια του στοχασμού του συνθέτη. Μόνο ο Όμηρος θα μπορούσε να περιγράψει τι σκεφτόταν εκείνη τη στιγμή ο συνθέτης.  

Πρόκειται για μια ενέργεια «ήχου» που την νιώθει κανείς να εκπέμπεται από ένα σύμπλεγμα αφηρημένων ακολουθιών του δαιδαλώδους στοχασμού ενός συνθέτη-καπετάνιου (… η αλληγορία της ενσυναίσθησης) ως η πρώτη όψη της ΓΟΗΤΕΙΑΣ, και με ετεροαναφορά την εγρήγορση της αρχικής διαφοράς της σύνθεσης με τiς θαλάσσιες εικόνες των κινούμενων χρωμάτων (… η αλληγορία της φυσιολατρίας), ως η δεύτερη όψη.

Σε αναφορά με τον Debussy, η Θάλασσά του, δεν ήταν απλά ένα αντικείμενο τεχνικής μουσικής γραφής, είναι το Δημιουργούν μιας ζωντανής περιοχής: η τελείωση ενός εκφραστικού οράματος. Δημιουργώντας, ο Γάλλος συνθέτης ένιωθε τον εσωτερικό διάλογο του “εγώ” με τη Θάλασσα των προσδοκιών του. Πρόκειται για μια διανοητική περιπέτεια ανάμεσα στη χαρά της δημιουργίας και τη συναισθηματική αγωνία για τη ζωή από την οποία δεν υπήρξε στιγμή που απουσίαζε ο νόστος. Με μουσική κριτική επίγνωση ανώτερου διαμετρήματος, ο Bachmann, έδωσε  σεβασμό  στον στοχασμό του δημιουργού· πέτυχε την είσοδο της συναισθηματικής αγωνίας του συνθέτη να μπει στην κινούμενη γοητεία του «διαλόγου των Κυμάτων με τον Άνεμο». Η είσοδος μιας Μορφής μέσα στην άλλη Μορφή (… τρίτο sketch του LA MER)  δεν οδηγεί σε εικόνες απόλυτου ιμπρεσιονισμού. Αντίθετα  από την παράδοση που βάζει χρονικά όρια και ανελαστικά αξιώματα στα καλλιτεχνικά ρεύματα, ο σύγχρονος μαέστρος αναζητεί την ερμηνεία της συνθετικής αλήθειας του μουσικού λόγου.  Γιατί η αλήθεια σε μια δημιουργία δεν είναι ποτέ ακίνητη ούτε κινείται αποκλειστικά εντός ενός ενιαίου για όλα χρόνου. Η αλήθεια, φανερή ή σε λανθάνουσα κατάσταση ενυπάρχει στην ερμηνεία που, εν κινήσει, σε ένα συστημικό αρθρωτό χρόνο προσδιορίζεται ανάλογα με την απάντηση που δίδεται κάθε φορά στο ερώτημα: «χρόνος και ερμηνεία».

No man is an island entire of itself; every man 
is a piece of the continent, a part of the main; …

(JOHN DONNE (1572 – 1631)

Με αισθητικά κριτήρια συστημικής σκέψης το παραπάνω απόφθεγμα από την ποιητική του JOHN DONNE, μάς παραπέμπει τόσο στην αρχιτεκτονική σύνθεση των συμφωνικών θαλάσσιων σκίτσων (sketches) του LA MER, όσο  και στη συνδεσμική σχέση της ίδιας σύνθεσης με την όλη συναυλία Handel, Dun, Debussy και του Κόσμου του Νερού, όπως φαίνεται στον σχεδιασμό του προγράμματος.

Στην ερμηνεία του έργου περιλήφθηκαν τα τρία υπέροχα ορχηστρικά σκίτσα (sketches) του Debussy, όπως ο ίδιος ο συνθέτης ονόμαζε με ευειδή και χαριτωμένο εικαστικό όρο το συμφωνικό του τρίπτυχο LΑ MER – μια συμφωνία που γράφτηκε για πλήρη ορχήστρα. Η μουσική καθαρότητα της θαλάσσιας φύσης στη μουσική του Debussy με την απειρότητα των φυσικών φαινομένων, πραγματικών και συμβολικών, φύσει και θέσει, προκαλεί στον φυσιολάτρη θεατή ποικίλες αισθητικές συγκινήσεις. Το κρατούμε αυτό για την ερμηνεία του Jens Georg Bachmann.  Καθοδήγησε την ορχήστρα ιχνηλατώντας όλες τις κινούμενες αλλαγές των υδάτινων ηχοχρωματισμών, με ένα τρόπο που έδινε την πνοή και τον στοχασμό του συνθέτη στη θαλάσσια κίνηση των σκίτσων του:

– με αργή μουσική όρχηση (… B minor) εμψυχώνεται η μουσική ΘΑΛΑΣΣΑ από τα αυγινά χρώματα της ανατολής, με αλλαγές που φτάνουν μέχρι τη μεσημεριανή κίνηση του ήλιου: «Γεννηθήτω φῶς»! – Για τον μουσικολάτρη κυνηγό έγινε το φως, και έγινε η ερμηνεία στο πρώτο σκίτσο·

– συνεχίζει το δεύτερο σκίτσο για τον μουσικολάτρη ψαρά: “το Παιγνίδι των Κυμάτων” – allegro (με πολύ ευπροσάρμοστο ρυθμό), όπου τα εμψυχωμένα κύματα διατηρούν «δομικές συζεύξεις» με τα μουσικά παιγνιδίσματα που θυμίζουν χορό από τις μυθοστόλιστες και τις γαλαζόλευκες νύφες του Αιγαίου και από την επίσκεψη του Οδυσσέα στο νησί των Φαιάκων, τελευταίος σταθμός του Νόστου (…C sharp minor)·

– κλείνει η ορχηστρική συμφωνία με το τρίτο σκίτσο της κινούμενης τρίαινας του Ποσειδώνα – Τρικυμία –  Ταραχώδης “Διάλογος του Ανέμου με τη Θάλασσα”.

Κατσουσίκα Χακουσάι, ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΚΥΜΑ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΝΑΖΑΟΥΑ (υλικό: μελάνι σε χαρτί (έγχρωμη ξυλογραφία), έτος δημιουργίας: μεταξύ 1826-1833, Τόπος διατήρησης: Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης Ν.Υ., Διαστάσεις: 26 Χ 38 cm.).

 

 

 

 

 

 

 

 

Με το περίφημο εικαστικό κύμα του Χακουσάι που επέλεξε ο Debussy στο εξώφυλλο έκδοσης της “LA MER”  ( … 1905), εκεί, δηλαδή, που εμφανίζονται αντιτιθέμενα τα φράκταλ του μεγάλου κύματος να απεικονίζουν προβολικά ένα ισομορφικό πρότυπο από τη θεμελιώδη δοξασία του Ηράκλειτου περί άμεσης συνεπαφής (όλων και όχι όλων) των αντιτιθέμενων μελών στον σχηματισμό μιας ενότητας και, των αναλογικών με τη διπλή σε κίνηση εικόνων των «παλίντονων» κινήσεων του τόξου και της λύρας, εμφανίζονται οι  Μουσικές συγκρούσεις από την οργή της θαλάσσιας φύσης –  ο Άνεμος στο τελευταίο σκίτσο κάνει διάλογο από τη θέση του ισχυρού με το Κύμα, γιατί κρατεί το σμιλάρι του Αιόλου που πλαστουργεί οδύσσειες – χαώδεις οι σταγόνες συρίζουν ανάμεσα στα φράκταλ των Κυμάτων…, όμως, πάλι, χαλαρώνει ελαφρά ο ήχος και το αφρώδες χρώμα των συγκρούσεων· εκεί που το νόημα των κυμάτων είναι να θέλουν να σε απορροφήσουν, κυρίαρχο μουσικό στοιχείο στη ψυχή του μουσικολάτρη καπετάνιου είναι ο Νόστος (… C sharp minor).

– Οι εικόνες νόστου, ανεξάρτητα αν αποτελούν εξιστόρηση ή όχι μιας πλοκής από την σκέψη του συνθέτη, ίσως, όμως να είναι ο στόχος της κλασικής μουσικής για να αποκαλυφθεί ο εαυτός μας…

–  Ένας άλλος φιλόμουσος ψαράς, ή κυνηγός, ή ιχνηλάτης της κλασικής μουσικής θα μπορούσε να κάνει δικό του άλλο σενάριο, αυτό είναι το υπέροχο επακόλουθο της γνησιότητας μιας ορχηστρικής ερμηνείας. Γιατί η ενδελέχειά της επιτυγχάνεται εκεί όπου η μουσική υπαγορεύει στη συνείδηση την ελευθερία της δημιουργικής σκέψης και τη δημιουργική εκφραστική υπέρβαση.

Η αξία της μουσικής από κριτικούς μιας εποχής, ένα αιώνα πριν, όπου η τέχνη αντιμετωπιζόταν με τα “γνωστικά κριτήρια” ενός ρεύματος εντυπωσιασμού των μουσικών εικόνων – στη συγκεκριμένη περίπτωση του LA MER, το ενδιαφέρον επικεντρωνόταν στην αισθητική περιγραφή της θαλάσσιας φύσης. Όμως, δεν είναι το ίδιο με τα σημερινά κριτήρια των αισθητικών χαρακτηρισμών. Γιατί θα μπορούσε να πει κανείς ότι, στη δική μας εποχή, η κρίση δεν μπορεί να περιορίζεται αποκλειστικά από τη γοητεία και την ομορφιά μουσικών ηχοχρωματισμών, δίνοντας  μονομέρεια στην εξωτερική εντύπωση περί ωραίου.

Η σύζευξη των τριών, μουσική-εικαστικό-ποίηση, οδηγεί στην αλληγορία της αρμονίας άνθρωπος-φύση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην αφαιρετική αποτίμηση της σχέσης Ουμανισμός της φύσης και Νατουραλισμός του ανθρώπου. Σε αναφορά με το αφιέρωμα της Διεθνούς  Ημέρας για Νερό σε όλους,  ερωτάται, γιατί πρέπει να ακούμε κραυγή ανθρώπου για τις κλιματολογικές αλλαγές, για την τρύπα του όζοντος αλλά  και γιατί η θάλασσά μας που, καλυμμένη από αποπνικτικό μαζούτ, αγωνιά για τη φυσική ζωή που είχε εμπιστευθεί η Θεία Γένεση και στη φύση και στον άνθρωπο; Θεωρούμε ότι, η ερμηνεία της Θάλασσας του Debussy από τη Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου ανέδειξε κάτι πολύ πέρα από το αισθητικό κριτήριο των μουσικών ηχοχρωματισμών: την αισθητική απόλαυση που, με διαδραστικά κριτήρια, μάς ΔΕΧΝΕΙ πώς η μουσική συμβάλλει στο να παράγει σπέρμα ανθρώπινης αγωνίας. – Γιατί το αφιέρωμα στο Νερό ως Δικαίωμα για όλους στη συγκεκριμένη συναυλία, οι σύγχρονες «προκλήσεις» από την κίνηση προσφυγικών οικογενειών στη Μεσόγειο ως Δικαίωμα ζωής αλλά και άλλες συνδεσμικές σύγχρονες αυτοαναφορές με περιβάλλον τη θάλασσα, αποτελούν εσωτερικευμένες όψεις χωρίς φραγμούς ανάμεσα στη συνείδηση και την αισθητική απόλαυση. Ανεξάρτητα αν η ερμηνεία διατηρεί τον ιδιάζοντα χαρακτήρα της σύνθεσης, η ίδια ερμηνεία ούτε είναι ακίνητη ούτε κινείται εντός ενός ενιαίου για όλα χρόνου, προσδιορίζεται ανάλογα με τον τρόπο που μπορεί να συναισθανθεί κανείς την ερμηνεία στην αισθητική απόλαυση, γιατί η απάντηση δίδεται κάθε φορά στο δυαδικό ερώτημα «χρόνος – εσωτερικευμένες όψεις».  Ακόμη και με τεχνικούς όρους, η κίνηση των πολιτιστικών ρευμάτων οδηγεί στο ελεύθερο πνεύμα.  Γιατί χωρίς την ενέργεια της αισθητικής απόλαυσης δεν θα μπορούσε το συναίσθημα να οδηγήσει στη γένεση της μεταϊμπρεσιονιστικής εποχής του Πωλ Σεζάν και της αφαίρεσης του Καντίνσκι.

Στο ερώτημα κατά πόσο η αρχιτεκτονική του προγράμματος πρόσθεσε ή αφαίρεσε στην αισθητική απόλαυση, είναι προφανές πως η απάντηση υπαγορεύεται από μια λανθάνουσα λειτουργική υποκειμενικότητα του δέκτη. Όμως, η συγκεκριμένη αρχιτεκτονική του ρεπερτορίου Handel, Dun, Debussy απέδωσε το αφιέρωμα για το Νερό, ερμηνεύοντας το ως πολιτισμική διάσταση στις αξίες της ίδιας της συναυλίας. Η επιτυχία του μηνύματος διαπιστώνεται και σε κάθε μια ερμηνεία ξεχωριστά. Όμως το νόημα της ερμηνείας αποκορυφώνεται στο όλο, το συνδεσμικό όλο ως στοιχείο της αρχιτεκτονικής του προγράμματος.

Αναφορικά με το LA MER θεωρούμε πως λειτούργησαν διαδραστικά προς τον δέκτη κάποιες  χαλαρές διασυνδέσεις από τη μια συμφωνία στην άλλη, μέσα από το σύνολο του ρεπερτορίου, με τρόπο, ώστε, και ένας κυνηγός και ένας ψαράς μουσικολάτρης να συναισθανθεί αυτή την παράλληλη αύρα της ζωντανής θάλασσας. Η συνδεσμική χάρη μιας αυτοαναφερόμενης εισροής συναισθήματος από τις έμμεσες συναρτήσεις ακολουθιών της ολιστικής σχέσης του LA MER με το υπόλοιπο  πρόγραμμα που προηγήθηκε, δεν αφαίρεσε τίποτα από τον ιδιάζοντα χαρακτήρα της συμφωνίας τουDebussy. Αντιθέτως, η ευστοχία του όλου ρεπερτορίου Handel, Dun, Debussy για την Ημέρα  του Νερού με το αξιακό αφιέρωμα του Δικαιώματος Πρόσβασης Όλων στην Πηγή της Ζωής, λειτούργησε μέσα στην όλη αύρα ως υφήλιος – όχι ως νησί, όπως ακριβώς λειτουργεί η αισθητική απόλαυση ως συναίσθημα,  όχι ως αίσθημα (… η αλληγορία από το ποίημα του JOHN DONNE).

Καταληκτικά, ολοκληρώθηκε ένα μουσικό ταξίδι για το Νερό. Καταχειροκροτήθηκε η πολύ ευχάριστη διαδρομή με τη Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου στη σύναψη με την προσωπικότητα του Μαέστρου της, Jens Georg Bachmann, ο οποίος με τη μπαγκέτα του, μαζί με την αρμονία που διαγράφει στον αέρα που, άλλοτε με τρόπο άμεσο και άλλοτε με τρόπο έμμεσο, κάνει αποδεκτά τα ποικίλα μηνύματα της Ημέρας του Νερού, είτε κύρια είτε δευτερότερα από τον ακροατή. Γνώστης ο ίδιος της ελληνικής φύσης και του ελληνικού πνεύματος πρωτογενώς, με την αμεσότητα των βιωμάτων του, γίνεται ο αγωγός μετάγγισης της παγκοσμιότητας των διαχρονικών αξιών.

 

 

Η ΣΥΜΦΩΝΙΚΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΙ Ο ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΗΣ

Από την αισθητική απόλαυση στο συναίσθημα – ερμηνεία και αποστολή της Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου

«…ἔστι δὲ ὁμοιώματα μάλιστα παρὰ τὰς ἀληθινὰς φύσεις ἐν τοῖς ῥυθμοῖς καὶ τοῖς μέλεσιν ὀργῆς καὶ πραότητος, ἔτι δ’ ἀνδρείας καὶ σωφροσύνης καὶ πάντων τῶν ἐναντίων τούτοις καὶ τῶν ἄλλων ἠθῶν…»

 

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ VIII, 1340a

Από τα προλεγόμενα κατανονοείται πως η σημερινή μορφή της Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου είναι αλληλένδετη με την παρουσία του Καλλιτεχνικού Διευθυντή-Μαέστρου Jens Georg Bachmann, κορυφαία μουσική προσωπικότητα που ιδιαίτερα αγαπήθηκε από το Λεμεσιανό κοινό. Ο Bachmann, απόφοιτος μαέστρος του Hochschule für Musik “Hanns Eisler” του Βερολίνου στο βιολί και στη διεύθυνση ορχήστρας και της Σχολής Juilliard της Νέας Υόρκης, έφερε μια διαφορετική μουσική άνοιξη στον κόσμο της Κύπρου. Γιατί με τις υπέροχες κλασικές ερμηνείες μεγάλων δημιουργών καταφέρνει να προσεγγίζει φαντασμαγορικές αναζητήσεις που εισάγουν πτυχές του σύγχρονου στο μουσικό νόημα του κλασσικού, ωθώντας τη μουσική καλολογική εκφραστικότητα του κάθε μουσικού αλλά και του όλου μουσικού συγκροτήματος να φτάσει στην αριστεία της αποστολής της ορχήστρας.

 

Στο πλαίσιο αυτής της μελέτης, μάς ενδιαφέρει, όχι μόνο να ανιχνεύσουμε το πώς μπορεί να συναισθανθεί κανείς (θεατής) την αισθητική απόλαυση αλλά και την αποτίμηση του πνεύματος αξιών της κλασικής μουσικής. Γιατί στη δική μας εποχή οι αισθητικές θεωρίες της σύγχρονης  τέχνης (… συναυλίες, χορός, μιούζικαλ) αντιμετωπίζουν το νόημα με σαφή φιλοσοφικά κριτήρια αξιών, ως σχέση της ερμηνείας και της σύνθεσης. Η Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου, υπό τη διεύθυνση του Μαέστρου της, απέδειξε ότι αναπτύσσει έναν λειτουργικό μηχανισμό του οποίου η εμβέλεια μειώνει την πολυπλοκότητα των συγκρουόμενων αισθητικών θεωριών. Και αυτό με στόχο: να περνούν οι αξίες της σύνθεσης ως αυτοσκοπός της ερμηνείας.

Με «θέσπιν ἀοιδόν» (θεολάλητος αοιδός) μουσικής αλήθειας των Μουσών η μουσική διατρέχει τους αιώνες, διαχέοντας την ιδιότητα μιας ασταμάτητης ροής (τέρψης) που εξημερώνει την ψυχή του ανθρώπου. Και εκεί που ο άνθρωπος νιώθει κατάφαση στη μουσική, το  ρεύμα της καλλιτεχνικής του αυτοπραγμάτωσης γίνεται και προσωπική αποστολή της Συμφωνικής Ορχήστρας, στοιχείο αλληλένδετο με το πρότυπο ενός Μαέστρου αριστείας που  επενδύει στον πολιτισμό του “εὖ ζῆν” με προτεραιότητα  την ερμηνεία της μουσικής αρετής που πετυχαίνει να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας. Χρησιμοποιώντας τον όρο «ἀρετή» με το αρχαιοπρεπές μεγαλείο του νοήματος που απέδιδε ο Αριστοτέλης, ο Μαέστρος, Jens Georg Bachmann, εμψυχωμένος με καλολογική έκφραση προς την προαγωγή Κυπρίων δημιουργών καθοδηγούσε την ορχήστρα προς το συνθεωρείν μιας καθόλα ανιδιοτελούς προσφοράς έργου που ευεργετούσε ό,τι άξιο.

Οι παρενθέσεις αυτές δείχνουν ότι η πολιτισμική αποστολή της Συμφωνικής Ορχήστρας είναι παρούσα μέσα στην κουλτούρα της κυπριακής κοινωνίας. Η αισθητική απόλαυση της μουσικής ποιοτικής ομορφιάς της Ορχήστρας έγινε το μέσον για τη συναισθηματική τελείωση του ανθρώπου και τη ψυχική και ηθική αυτοπραγμάτωση του. Είναι αναντίρρητη η έκφραση ότι, στη σημερινή της μορφή, η Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου διαθέτει το στοιχείο μιας αλήθειας ότι, μουσικός και μουσική αλληλοσυμπληρώνονται σε αντιστοιχία με το αισθητικό αποτέλεσμα της αποστολής της.

Η Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου, υπό τη διεύθυνση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή-Μαέστρου Jens Georg Bachmann.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

– Θεωρούμε ότι, η αισθητική απόλαυση από το μουσικό αυτό ταξίδι ερμηνεύεται από ένα συστημικό ορθολογισμό αυτοποίησης του συναισθήματος. Η κατανόηση μιας κλασικής δημιουργίας με τη διαδικασία της αυτοποίησης ανάγει το μυστήριο της μουσικής σε συναίσθημα και τη διάσταση της ερμηνείας σε κοινωνική αποστολή. Με όρους του Αριστοτέλη εξακολουθεί σε αυτή τη διαδικασία να είναι σύγχρονο στη σκέψη ότι, το συναίσθημα αποδίδεται διά της μιμήσεως που οδηγεί στην κατανόηση του δράματος. Είναι τότε που η θεατρικότητα της μουσικής εκρήγνυται ως συναίσθημα που οικοδομεί καλολογικά μια ερμηνεία. Όλα τα παραπάνω φωτογραφίζουν την ταυτότητα των ανησυχιών της Συμφωνικής Ορχήστρας της Κύπρου, αλλά και το νόημα της αποστολής της.

– Πώς αλλιώτικα η μουσική έκφραση θα λειτουργούσε, αν δεν άγγιζε ήθη, πάθη και πράξεις; (…  η αλληγορία της πνευματικής διάθεσης, της παροδικής συγκίνησης, της εξωτερίκευσης των ψυχικών διεργασιών)·

– Πώς αλλιώτικα ερμηνεύεται η μεγάλη στροφή αγάπης τόσων πολλών Κυπρίων προς το κλασικό στοιχείο της μουσικής;  (… η αλληγορία της κινούμενης κουλτούρας που δεν επιτρέπει να χαθεί το παρελθόν) ·

– Πώς αλλιώτικα δικαιολογείται και η ανιδιοτελής, ειλικρινής και ελεύθερη αποθέωση της μουσικής ομορφιάς; ( … η ψυχική και συναισθηματική αλληγορία της αισθητικής απόλαυσης του ωραίου, του υπέροχου και του αληθινού).

Συνειδητά, με το ευρύτατο φάσμα ρεπερτορίων της, η Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου, υπό τη διεύθυνση του Μαέστρου της, προάγει το σπέρμα της αυτοποίησης (αὐτό+ποιῶ) του μουσικού πολιτισμού στο περιβάλλον της Κύπρου. Έτσι, μιλάμε περί λειτουργικής μουσικής συνείδησης με αποστολή τη μουσική δημιουργία και την αναδημιουργία της καλολογικής υπόστασης της μουσικής τέχνης και της μουσικής ομορφιάς. Πρόκειται για μια δημιουργική διάσταση που οδηγεί μέσω της τέχνης τον άνθρωπο στη φύση και στον άλλο άνθρωπο, με τέτοιο τρόπο, ώστε, να μπορεί κανείς αυθόρμητα να συναισθανθεί την αλτρουιστική υπόσταση του κλασικού κόσμου  που περνά από τις ερμηνείες της Συμφωνικής μας Ορχήστρας!

Το ζωντανό έργο της Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου έφτασε στο ύψος μιας διαλεκτικής που επικοινωνεί με το κοινό της Κύπρου, ανοίγοντας παράθυρο στον παγκόσμιο ποιοτικό χάρτη συναίσθησης της κλασικής δημιουργικής ερμηνείας. Η πηγαία πρωτοποριακή ποικιλομορφία του έργου της -ανεξάρτητα από το περιεχόμενο της κάθε συναυλίας- έχει αποτιμηθεί ως ένα πρότυπο προβολικής μουσικής τελειότητας, μιας αριστείας ευρύτερων πολιτισμικών αναζητήσεων που δίνει σεβασμό στον άνθρωπο και στη φύση. Όμως το έργο αυτό απαιτεί εξαιρετικό ταλέντο, και αυτό το έχει σε υπερθετικό βαθμό ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής-Μαέστρος Jens Georg Bachmann. Του πρέπουν ευγνώμονες ευχαριστίες για την ιδιαίτερη του αυτή αγάπη στην Κύπρο μας.

 

 ΠΑΡΕΝΘΕΤΙΚΟ ΕΠΙΜΕΤΡΟN

Η ανακήρυξη Παγκόσμιας Ημέρας Ελληνικής Αρχαιογνωσίας

«Ἡ Έλλάς κατακτηθεῖσα ὑπὸ τῶν Ρωμαίων 

κατέκτησε μετὰ ταῦτα τὸν ἂγριον νικητήν»

ΟΡΑΤΙΟΣ

Ο Μάρτης, είναι και ο Διεθνής Μήνας των Ποιητών.  Όμως, πάλι, είναι και ο μήνας του Ελληνισμού που με ευλάβεια γιορτάζουν την 25η Μαρτίου όλοι οι Έλληνες ως την πιο σημαντική ημέρα πνευματικού εθνισμούόχι εθνικισμού, γιατί  η συμβολική ημερομηνία εκφράζει και την ταυτότητα της ελευθερίας ως ιδέα των όπου γης Ελλήνων, θυσίες Ευρωπαίων φιλελλήνων  για τον ξεσηκωμό των σκλάβων της Ελληνικής Επανάστασης (1821) που, ως πράξη φυσικής δικαιοσύνης, αγκαλιάζει τους υπόδουλους λαούς του κόσμου in extenso.

– Όμως, ακόμη, ο υπαρκτός τεράστιος πλούτος της ανεξίτηλης σύνδεσης της αρχαίας ελληνικής γραμματείας με το παγκόσμιο καλλιτεχνικό και γραμματοσυντακτικό γίγνεσθαι του 21ού αιώνα παραμένει στην αθέατη πλευρά των επιλογών της σύγχρονης ευρωπαϊκής και διεθνούς γραμματείας (… UNESCO, ΟΗΕ, Συμβούλιο της Ευρώπης). Η σφαίρα της ηθικής αποτίμησης των τεχνών, των γραμμάτων και των επιστημών παραμένει φτωχότερη από την άποψη ότι ακόμη σιωπά η διεθνής φιλοσοφική διανόηση για την ανακήρυξη μιας Παγκόσμιας Ημέρας Ελληνικής Αρχαιογνωσίας.

Αυτό το οφειλόμενο χρέος όλων των κριτικών θεωριών της ανθρωπότητας δεοντολογικά το ζητά η διεθνής διανόηση, για να μην στερέψουν οι πηγές των ποταμών των Μουσών που ποτίζουν τη σοφία του ευρωπαϊκού πνεύματος με το χρυσό νερό της καθαρότητας και της αριστείας του Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος.  Και, επειδή, η εισήγησή μας, για την καθιέρωση Παγκόσμιας Ημέρας Ελληνικής Αρχαιογνωσίας, πέρασε ως “ψήφισμα” από τη «Βουλή των Ποιητών του Κόσμου», οι υπογραφές των Σέλλεϋ, Νίτσε,  Φάλκε, Ουγκώ, Ρενάν …, μάς οδηγούν προς ένα σκεπτικό που φέρνει μπροστά στο μέλλον την ψυχή του αιώνιου τεχνίτη θεού της κοσμογονίας του “Τιμαίου”. Προτείνεται ως καλύτερος μήνας ο Μάρτης των γλυκειών  Ημερών της Ευτυχίας, της Γης, των Ποιητών, του Θεάτρου, των Νερών, της Γαλλοφωνίας του Νορούζ …,  για  να φιλοξενήσει την Παγκόσμια ημέρα της φιλίας του κόσμου προς τη σοφία που ενώνει το αρχαίο πνεύμα με τη σοφία της οικουμένης.  Χρειάζεται το φως μιας ανοιξιάτικης γιορταστικής εποχής του κάθε παρόντος για την εδραίωση της αρχαιογνωσίας από την αθέατη πλευρά του παρόντος σε θεατή πλευρά του μέλλοντος. Η ανακήρυξη της πρώτης εναρκτήριας ημέρας του Μάρτη, ή της τελευταίας  ημέρας του ίδιου Μήνα, ως Παγκόσμιας Ημέρας Ελληνικής Αρχαιογνωσίας, συμπληρώνει ένα αίτημα χρέους της ανθρωπότητας προς τον κόσμο του Ομήρου.

 

 

 

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ