Το φαινόμενο της αιθαλομίχλης αποδεικνύει με τον πιο άμεσο και εμφανή τρόπο αυτό που ο οικολογικός χώρος είχε επισημάνει από την αρχή της κρίσης: ότι οι συνέπειές της θα είναι δυσμενέστατες και για το περιβάλλον και για την υγεία των πολιτών.
Εμφανίστηκε ως συνέπεια της μνημονιακής λιτότητας και της ανέχειας του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού και εντείνεται όσο επιδεινώνεται η ενεργειακή φτώχεια, υποβαθμίζοντας το περιβάλλον, επιβαρύνοντας την υγεία των πολιτών και θέτοντας σε πραγματικό κίνδυνο χιλιάδες ανθρώπους. Οι διαστάσεις του πολλαπλές: οικονομικές, περιβαλλοντικές, κοινωνικές, ηθικές. Αποκαλύπτει την οικονομική εξαθλίωση και τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης όλο και περισσότερων συνανθρώπων μας, την καταστροφική έλλειψη πολιτικής βούλησης για την προστασία του περιβάλλοντος, την εγκληματική αδιαφορία των αρχών για την προστασία του πληθυσμού, την εξοργιστική αμέλεια των αρμοδίων και την έλλειψη διορατικότητας για να μετατρέψουν το πρόβλημα σε ευκαιρία για ριζικές αλλαγές στον ενεργειακό σχεδιασμό και την απασχόληση.
Και, όπως ήταν αναμενόμενο, ούτε αυτή η κυβέρνηση μπορεί να αντιμετωπίσει το φαινόμενο, αφού ο ΣΥΡΙΖΑ ως αντιπολίτευση δεν είχε τίποτα περισσότερο να προτείνει από την κοντόφθαλμη μείωση του ΕΦΚ στο πετρέλαιο, ενώ με το 3ο μνημόνιο απλά εντείνει τα αίτια εμφάνισης αιθαλομίχλης.
Όσο, όμως, ο χρόνος κυλάει και… χάνεται, διαπιστώνονται και παράπλευρες επιπτώσεις, όπως η συνεχιζόμενη υποβάθμιση των δασών από τη λαθραία υλοτομία, το παραεμπόριο ξυλείας, ακόμα και η ανίχνευση στην ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης ραδιενεργού καισίου 137Cs. Το Εργαστήριο Πυρηνικής Φυσικής του ΑΠΘ, αξιολογώντας τις μετρήσεις των τελευταίων χρόνων, διαπίστωσε ότι το 137Cs εμφανίζεται μόνο τη χειμερινή περίοδο και συνοδεύεται από αντίστοιχη αύξηση 13-25% των μικροσωματιδίων (PM10 & PM2.5), γεγονός που αποδίδεται ευθέως στην καύση ξύλων από τα δάση της Κ. Μακεδονίας και της Βουλγαρίας, που είχαν «αποθηκεύσει» ραδιενεργό καίσιο στον κορμό των δέντρων τους την περίοδο μετά την καταστροφή στο Τσέρνομπιλ.
Την ίδια στιγμή, νέες μελέτες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας κάνουν λόγο για Λάρισα σε κατάσταση Πεκίνου από τις συνεχείς υπερβάσεις των ορίων και για Βόλο στο κόκκινο με έντονη την ανησυχία να εκφράζεται πλέον και από τον ιατρικό κόσμο.
Το Οικολογικό Δίκτυο Θεσσαλίας επιρρίπτει ευθύνες απευθείας στην Περιφέρεια Θεσσαλίας και τους Δήμους Λάρισας και Βόλου, καθώς η αιθαλομίχλη δεν εμφανίζεται φέτος για πρώτη φορά, ώστε να έχουν άγνοια κινδύνου. Τα προηγούμενα χρόνια αδιαφόρησαν παντελώς με αποτέλεσμα να χαθεί πολύτιμος χρόνος για να θωρακιστούν ενεργειακά οι πόλεις μας και να ληφθούν μια σειρά μέτρων και ενεργειών που θα προστάτευαν πολίτες και περιβάλλον και θα απέδιδαν ενέργεια στα σπίτια μας χωρίς ρύπους. Ειδικά ο Περιφερειάρχης επιδεικνύει περισσή υποκρισία να καλεί σε σύσκεψη για το θέμα και να δηλώνει ότι οι μετρήσεις δεν είναι αξιόπιστες, ενώ τον ίδιο καιρό πέρυσι (Ιανουάριος 2014) χαρακτήριζε ως επιτυχή τα (ανύπαρκτα) μέτρα που είχε λάβει η Περιφέρεια, τα οποία αφορούσαν μόνο σε μετρήσεις! Όσο για την απουσία εκπροσώπου του δήμου Βόλου από τη σύσκεψη, παρότι κλήθηκε, τα λόγια είναι περιττά…
Για την αντιμετώπιση του φαινομένου, το Οικολογικό Δίκτυο Θεσσαλίας προτείνει μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα, με έμφαση στην ενεργειακή θωράκιση των κτιρίων για την εξάλειψη της ενεργειακής φτώχειας, την εξοικονόμηση ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος. Είναι αναγκαίο και επιβάλλεται να δημιουργηθεί ένα δίκτυο μετρήσεων των ρύπων και να εντατικοποηθούν οι έλεγχοι, όμως αυτό δεν αρκεί. Με απλά λόγια, μετράμε, διαπιστώνουμε υπέρβαση των ορίων και μετά τι; ή έστω ότι δεν σημειώνονται υπερβάσεις: μας απασχολεί ή όχι η βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας και η εξοικονόμηση της ενέργειας που δαπανούμε (με το ανάλογο κόστος) για να ανταπεξέλθουμε στις δύσκολες καιρικές συνθήκες; Το Οικολογικό Δίκτυο Θεσσαλίας, λοιπόν, προτείνει:
- Άμεση δημοσιοποίηση on-line όλων των μετρήσεων που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση στις πόλεις, όπου υπάρχουν σταθμοί καταγραφής, ανεξαρτήτως του αν αυτοί εποπτεύονται από την κεντρική διοίκηση ή την αυτοδιοίκηση. Ειδικότερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην καλύτερη καταγραφή των μικροσωματιδίων PM2.5 και PM10 και στο ραδιενεργό καίσιο.
- πειστική καμπάνια για περιορισμό των ρύπων όταν αναμένεται υπέρβαση ορίων (απαγόρευση κυκλοφορίας βαρέων οχημάτων εντός πόλης, μη καύση τζακιών εντός πόλης, μέτρα για τις βιομηχανίες, κλπ).
- Ενημερωτική καμπάνια για τα «λάθη» των καταναλωτών στην προσπάθεια να ζεσταθούν (πχ υγρά ξύλα στο τζάκι, καύση αντικειμένων με τοξικές ουσίες, κλπ).
- αυστηρή επιτήρηση και δρακόντειες ποινές για παράνομη υλοτομία
- δειγματοληπτικοί έλεγχοι σε εισαγόμενη ξυλεία για ίχνη ραδιενέργειας
- μείωση φόρου στο Φυσικό Αέριο με επιτάχυνση της σύνδεσης κτιρίων στο δίκτυο
- κίνητρα για αντικατάσταση κλιματιστικών με σύγχρονα με COP > 4,5
- κίνητρα για μετατροπή των συμβατικών τζακιών σε ενεργειακά (καταναλώνουν 70% λιγότερα ξύλα για την ίδια ζέστη και μάλιστα με ελάχιστη ρύπανση εσωτερικών χώρων)
- θέσπιση προδιαγραφών για καύσιμα/καυστήρες βιομάζας, προαγωγή των λεβήτων πυρόλυσης
- ενημερωτική καμπάνια τόσο για τις μορφές θέρμανσης, την εξοικονόμηση ενέργειας τις οικονομικές δυνατότητες και τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές προεκτάσεις τους
- ενημερωτική καμπάνια για τις δυνατότητες εφαρμογής μεθόδων της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής στη θέρμανση και δροσισμό κτιρίων
- νέο μαζικό πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων, με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και καλύτερους δανειοδοτικούς όρους, ώστε να επωφεληθούν περισσότερα νοικοκυριά
- στήριξη τοπικών κοινωνικών επιχειρήσεων και δασικών συνεταιρισμών για παραγωγή βιομάζας από δασικά και αγροτικά υπολείμματα – θέσπιση όρων για την προστασία των δασών από την ανεξέλεγκτη απόληψη βιομάζας
- ανάπτυξη εγχώριας βιομηχανίας καυστήρων βιομάζας
- αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα της χώρας, με ιδιαίτερη έμφαση στα μικρά φωτοβολταϊκά στέγης (και σε δημόσια κτήρια) και στις ανεμογεννήτριες κοινωνικών συνεταιρισμών.
Είναι καιρός οι Δήμοι και η Περιφέρεια να σταματήσουν να αφήνουν ανεκμετάλλευτα τα ευρωπαϊκά κονδύλια για έργα στον τομέα της ενέργειας, αφήνοντας έκθετους τους δημότες στην ενεργειακή φτώχεια και στα αναπνευστικά προβλήματα. Οφείλουν να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που δίνονται και όχι στο όνομα της κρίσης να χρησιμοποιούν χρήματα όπως αυτά του ΕΣΠΑ για κοντόφθαλμα και ξεπερασμένης λογικής έργα. Άλλωστε, επιλέγοντας αυτό το δρόμο, ανοίγουν εκατοντάδες θέσεις εργασίας σε σχετικά με την οικοδομή και την ενέργεια επαγγέλματα, ενώ η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορεί να αναζωογονήσει την τοπική οικονομία και την απασχόληση στην ύπαιθρο.
Και από την άλλη, οι ίδιοι οι δήμοι οφείλουν να αυτονομηθούν ενεργειακά, να δημιουργήσουν δικά τους δίκτυα ενέργειας και τηλεθέρμανσης, να αξιοποιήσουν το ενεργειακό δυναμικό της περιοχής ευθύνης τους (βιομάζα, βιοαέριο, συμπαραγωγή με άλλες δραστηριότητες) ώστε να μετατραπούν σε κύριο παράγοντα ενεργειακής σταθερότητας της πόλης. Και τέλος να σχεδιάσουν μια πόλη που θα μπορεί να αξιοποιήσει τα γεωγραφικά της χαρακτηριστικά για να προστατεύεται από την πτώση ή την αύξηση της θερμοκρασίας. Ας μην ξεχνάμε, τέλος, ότι πρέπει να μειώσουμε τους ρύπους που παράγουμε για να προστατευτούμε από την κλιματική αλλαγή. Είναι στο χέρι μας να το κάνουμε!
*Το Οικολογικό Δίκτυο είναι ένα φόρουμ πολιτικού διαλόγου για το μέλλον του πράσινου χώρου και την κοινή δράση για την αντιμετώπιση των αιτίων και όχι μόνο των συμπτωμάτων της κρίσης. Προέκυψε από την αναγκαιότητα για μια ενεργό δικτύωση των ανθρώπων της πολιτικής οικολογίας, που θα δίνει έμφαση στην αποφασιστική υποστήριξη της οικολογικής σκέψης, του άλλου τρόπου ζωής και των πάγιων οικολογικών προτάσεων, που βασίζονται στην πλανητική συνείδηση αλλά δίνουν και άμεσα εφαρμόσιμες λύσεις στη ζωή, εξασφαλίζοντας μια βιώσιμη προοπτική και την ευημερία ανθρώπων και φύσης. Δικτύωση των ανθρώπων που δεν αρκούνται στο να συζητούν θεωρητικά μέσα σε αίθουσες ή από τον υπολογιστή τους αλλά συμμετέχουν τοπικά σε πρωτοβουλίες, ομάδες και σχήματα που διαμορφώνουν την καθημερινότητα και το μέλλον μας.
Τα μέλη του Οικολογικού Δικτύου θέλουμε να ξαναβρεί το οικολογικό κίνημα τις αξίες, την ταυτότητά του και την αξιοπιστία του. Όσοι/ες έχουν αναφορά στο διεθνές οικολογικό κίνημα και νιώθουν μέρος της πράσινης οικογένειας, γνωρίζουν ότι η ώρα για να συναντηθούμε είναι τώρα
