Γράφει ο Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλος.
Με τον άνθρωπο που πολέμησε κατά του απαρτχάϊντ με πάθος και ουτοπική ευγένεια, συναντηθήκαμε δύο φορές, αμφότερες στο Στρασβούργο. Την πρώτη φορά ήταν το 1990, λίγους μήνες μετά την έξοδό του από την φυλακή, όταν ήλθε στην πρωτεύουσα της Αλσατίας για να παραλάβει το Βραβείο Α. Ζαχάρωφ που τού είχε απονεμηθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 1988, ενώ ήταν φυλακισμένος στην Νότιο Αφρική. Η δεύτερη φορά ήταν το 1993, όταν επισκέφθηκε εκ νέου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πριν τις εκλογές του 1994 στην χώρα του για να ζητήσει την στήριξη και την βοήθεια της Ευρώπης. Γιατί ο εντυπωσιακά φιλέλληνας –προφανώς λόγω της στενής φιλίας του με Έλληνα δικηγόρο στην Νότιο Αφρική– Νέλσον Μαντέλα έτρεφε μεγάλη εκτίμηση στον ευρωπαϊκό πολιτισμό και πίστευε ότι αυτοί που τον είχαν φυλακίσει στην ουσία ήσαν οι νεκροθάφτες του πολιτισμού αυτού.
Σε δύο δεκάλεπτες συνομιλίες που είχαμε, με εντυπωσίασαν η ψυχική γενναιοδωρία του ανδρός, ο ουτοπικός πραγματισμός του και η απέχθειά του για την πολιτική απάτη. Αν και φιλικός κάποτε προς την κομμουνιστική ιδεολογία, ο Νέλσον Μαντέλα δεν έκρυψε ποτέ την απογοήτευσή που τού προκαλούσαν αυτοί που, όπως μάς είπε, «θέτουν το όραμα της δημοκρατίας, της αδελφοσύνης και της ελευθερίας στην υπηρεσία της εξουσίας και της άσκησής της».
Θυμάμαι τα λόγια του απαντώντας σε ερώτησή μου: «Όλη μου την ζωή την αφιέρωσα στην μάχη κατά της καταπίεσης, είτε αυτή είναι λευκού χρώματος είτε όχι. Αγωνίζομαι για μια δημοκρατική κοινωνία, στην οποία η ελευθερία και η αρμονία θα επιτρέπουν στο καθένα να προκόβει και να πραγματοποιεί αυτά που ο ίδιος μπορεί να φέρει εις πέρας. Πιστεύω επίσης στην ισότητα των ευκαιριών και θεωρώ ότι αυτές δεν προσφέρονται από ανώνυμες εξουσίες, αλλά κατακτώνται από ελεύθερους ανθρώπους…». Με τα λόγια αυτά ήταν φανερό ότι ο Νέλσον Μαντέλα, που ήταν βαθύτατα απλός και ανθρώπινος, ήθελε να διαχωρίσει την θέση του από το κόμμα που τον είχε στηρίξει, το ANC, στο οποίο, ως γνωστόν, κυριαρχούσαν φιλικά προς την κομμουνιστική ιδεολογία άτομα.
Εξάλλου, το γεγονός ότι στο εναρκτήριο δείπνο της προεδρίας του είχε προσκαλέσει τον εισαγγελέα που το 1962 τον καταδίκαζε σε θάνατο και τον πρώην λευκό πρόεδρο Μπόθα, υπέρμαχο του απαρτχάϊντ, δείχνει σε ποιον βαθμό ο άνθρωπος που έφερε την δημοκρατία στην Νότιο Αφρική χωρίς αιματοχυσίες, ήταν απομακρυσμένος από ταξικές και φυλετικές γελοιότητες. Αυτές που επικαλούνται οι άνθρωποι της βίας και του μίσους, προκειμένου να εξαπατήσουν προς ίδιον όφελος.
Υπό αυτή την έννοια, ο Νέλσον Μαντέλα υπήρξε ένας μεγάλος Ηγέτης, το παράδειγμα του οποίου θα πρέπει να αποτελέσει και διδακτέα ύλη για όλους αυτούς που «οραματίζονται» ηγεσίες, συνήθως κατά τρόπο επικινδύνως απλοϊκό.
Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλος
