Του Νίκου Κοτζιά*.

Η Κυβέρνηση εμφανίζει τις μνημονιακές επιλογές ως «κοινωνικά αναγκαίο εθνικό μονόδρομο».  Μετά από τρία χρόνια μνημονιακής πολιτικής έχει, πλέον, αποδειχτεί ότι αυτό δεν ισχύει. Αντίθετα οι πολλαπλές αντιπροτάσεις που απορρίφθηκαν από τους μονοδρομικούς μνημονιακούς αποδείχτηκαν ορθές. Πιο συγκεκριμένα:

Πρώτο, όταν η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, εκτίμησε ότι η χώρα βρίσκεται σε κρίση, αντί να σιωπήσει και να προσπαθήσει να βρει λύσεις, κάλεσε φωναχτά τον ξένο παράγοντα να «τιμωρήσει» τους έλληνες. Στη συνέχεια δε, αρνήθηκε να πάρει το φτηνό χρήμα που προσφερόταν τον Χειμώνα του 2009/10 στις αγορές. Χειρισμοί ολότελα λάθος αφού ήταν υποταγμένος στην θεωρία το μονόδρομου.

Δεύτερο, η Κυβέρνηση συμφώνησε με την τρόικα ότι η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να δανειστεί από τρίτους χωρίς τη συγκατάθεση της τελευταίας. Θυμίζω ότι το Φεβρουάριο του 2010 προτάθηκε να απευθυνθούμε στα αραβικά Funds, στην Κίνα και τη Ρωσία. H πρόταση χαρακτηρίστηκε αντιευρωπαϊκή και τριτοκοσμική. Σήμερα, πλέον, γνωρίζουμε, ότι η Κίνα έχει ήδη αγοράσει Ομόλογα κρατών του Ευρωπαϊκού Νότου αξίας άνω των 100 δισεκατομμυρίων Ευρώ. Παραμένει, κατά προέκταση, το ερωτηματικό για ποιους λόγους απαγορεύτηκε το 2010 ο δανεισμός της Ελλάδας από τρίτες –εκτός τρόικα- χώρες.

Τρίτο, τον Μάιο του 2010 προτάθηκε το κούρεμα του ελληνικού χρέους. Τότε θα γινόταν από την Ελλάδα. Τυχόν διαφορές με τους ξένους δανειστές θα κρινόταν στα ελληνικά δικαστήρια. Η κυβέρνηση απέρριψε την πρόταση. Ντε φάκτο έδωσε χρόνο σε γερμανικές και γαλλικές τράπεζες καθώς και ασφαλιστικά ταμεία να ξεφορτωθούν τα ελληνικά ομόλογά που κατείχαν. Αντίθετα η Ελλάδα αύξησε τα δικά της και πλήρωσε ουσιαστικά εκείνη το κούρεμα. Εφυγαν λεφτά από ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία, Νοσοκομεία και ΑΕΙ και πήγαν σε τράπεζες. Μια τρομοκρατική αναδιανομή. Επιπρόσθετα τα περισσότερα από τα ομόλογα που τα είχαν ξένοι ιδιώτες πέρασαν σε δημόσιους τομείς καθιστώντας το επόμενο κούρεμα μια πιο σύνθετη υπόθεση. Στο όνομα του Μονόδρομου ικανοποιήθηκαν οι ανάγκες των ξένων και απαξιώθηκε η Ελληνική οικονομία.

 

Στη συνέχεια, τέταρτο, προτάθηκε η χώρα, να δανειστεί προκειμένου να αγοράσει στη δευτερογενή αγορά ομόλογα που η αξία τους είχε πέσει κατά πολύ. Σε δημόσιες συζητήσεις στελέχη της σημερινής συγκυβέρνησης διατείνονταν «ότι αυτά δεν γίνονται». Όταν, όμως, έρθει η στιγμή που η Γερμανία θα προωθήσει μια τέτοια λύση, οι μνημονιακοί δεν θα έχουν καμιά αντίρρηση. Μόνο που τότε η επαναγορά θα αφορά σχετικά μικρά ποσά και θα προωθηθεί προκειμένου να αποφευχθούν τα ριζικά κουρέματα που ζητά ακόμα και το ΔΝΤ. Όπως και στην υπόθεση του κουρέματος το 2011, ανάλογα και η σημερινή άρνηση επαναγοράς δανείων προπαγανδιζόταν ως μονόδρομος. Όταν θα αλλάξει γνώμη η Γερμανία, τότε θα «πάψει» να είναι «αναγκαίος μονόδρομος».

 

Πέμπτον, προτάθηκε να διεκδικηθεί παραγωγή/τύπωμα χρήματος από την ΕΚΤ, ώστε μέσω του πληθωρισμού να υποτιμηθούν τα χρέη στο ήμισυ τους. Μια τέτοια επιλογή δεν αρέσει καθόλου στη Γερμανία. Δυστυχώς οι κυβερνήσεις των Αθηνών, όντας υποταγμένες, εμφάνισαν την γερμανική ενόχληση ως μονόδρομο για τη χώρα.

 

Έκτο, το καλοκαίρι του 2012, στη Σύνοδο Κορυφής, επέβαλαν οι Ιταλοί και Ισπανοί, με την απειλή χρήσης Βέτο, στη Γερμανία τον μη συνυπολογισμό στο δημόσιο χρέος εκείνου των τραπεζών. Η Ελληνική κυβέρνηση δεν σκέφτηκε καν να τους ακολουθήσει. Περιορίστηκε εκ των υστέρων να διατείνεται ότι αν μείνει μονοδρομικά καλό παιδί μπορεί να συμπεριληφθεί σε αυτή τη ρύθμιση.

 

Ακόμα μεγαλύτερη σημασία έχει το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν τολμά, έβδομο,  να διανοηθεί μια συμφωνία που θα προβλέπει ότι οι Δημόσιες Επενδύσεις, για λόγους ανάπτυξης, δεν θα περιλαμβάνονται στο δημόσιο χρέος. Αδυνατεί να φανταστεί ότι δεν θα προωθεί μονοδιάστατα πολιτικές εξυπηρέτησης τραπεζιτών και δανειστών. Στην ίδια λογική, όγδοο, αποδέχτηκε την «μονοδρομική» θέση του δεύτερου μνημονίου με την οποία απαγορεύτηκε ο συμψηφισμός των δανείων που υφάρπαξε η Γερμανία από την Ελλάδα με τα δάνεια που λαμβάνουμε αυτή την περίοδο. Τέλος, ένατο, η κυβέρνηση δεν πρότεινε στους εταίρους της μια «ρήτρα ύφεσης». Ρήτρα που προβλήθηκε πριν τρία χρόνια ως μοναδική λύση από το γερμανικό Ινστιτούτο Παγκόσμιας Οικονομίας του Κιέλου.

Εντέλει, οι περί μονόδρομων φιλολογία, εκφράζει την άρνηση κυβέρνησης και κατεστημένου να υιοθετήσουν υπαρκτές εναλλακτικές λύσεις όταν αυτές εξυπηρετούν τη χώρα και το λαό αντί την τρόικα

*Ο Νίκος Κοτζιάς σπούδασε οικονομικές επιστήμες (πτυχίο), πολιτική και φιλοσοφία (μεταπτυχιακά), δίκαιο, καθώς και πολιτική της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης (διδακτορικό και post-doc) στην Ελλάδα και στη Γερμανία.

Εργάστηκε ως ερευνητής και δίδαξε στα Πανεπιστήμια του Χάρβαρντ, της Οξφόρδης και του Μαρβούργου. Σήμερα είναι καθηγητής «Πολιτικών Θεωριών των Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών» στο Πανεπιστήμιο του Πειραιά. Διετέλεσε πρόεδρος του Ινστιτούτου Στρατηγικών και Αναπτυξιακών Μελετών (ΙΣΤΑΜΕ). Υπήρξε μέλος της FEG (Ερευνητική Ομάδα για την Ε.Ε.) στο Μαρβούργο Γερμανίας, Senior Associated Member στο St. Antony’s College του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Senior Fellow στο Weatherhead Centre for International Affairs του Χάρβαρντ.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ