Μιλά σήμερα στην “ΕΓ” ο διαπρεπής καρδιοχειρουργός Δρ. Αριστοτέλης Πάνος, με τη διεθνή λαμπρή ακαδημαϊκή του εξέλιξη και τις πρωτοποριακές καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις του, ένας από τους λαμπρούς Έλληνες επιστήμονες της διασποράς.
Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη.
Ο Αριστοτέλης Πάνος είναι ομογενής έλληνας εξ Ελβετίας και ένας εκ των ελλήνων επιστημόνων της Ελληνικής Διασποράς που διαπρέπουν στο Εξωτερικό αλλά και στη Πατρίδα μας. Γεννήθηκε στη Γενεύη –Ελβετία το 1966 από έλληνες γονείς και ο πατέρας του ήταν εκεί ως καρδιολόγος. Μεγάλωσε και σπούδασε Βιολογία και στη συνέχεια Ιατρική στην ίδια πόλη. Ειδικεύτηκε στη Καρδιοχειρουργική και Αγγειοχειρουργική στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Γενεύης. Συνέχισε με υπερειδίκευση στα πανεπιστημιακά νοσοκομεία της Λυώνος (Louis Pradel) και των Παρισίων (Pitie-Salpetrière και Broussais). ??Ηταν διευθυντής καρδιοχειρουργικής κλινικής του Παν. Νοσοκομείου της Γενεύης ως το 2009 και Υφηγητής και Privat Dozent της Ιατρικής σχολής της Γενεύης απο το 2007. Ηρθε στην Ελλάδα προ πενταετίας περίπου και μάλιστα σε μια εποχή που η Πατρίδα μας άρχισε να μαστίζεται από μεγάλες κρίσεις πάσης φύσεως και κυρίως οικονομική, τη στιγμή που πολλοί νέοι έλληνες επιστήμονες εγκατέλειπαν τη Χώρα μας. Με την αφιξή του στην Ελλάδα, ονομάσθηκε Διευθυντής στη Γ΄ Καρδιοχειρουργική Κλινική του Νοσοκομείου « Υγεία » Αθηνών. Ο κ. Πάνος καθιέρωσε στην Ελλάδα πρωτοποριακά και μοναδικά, την Καρδιοχειρουργική Αιχμής και κυρίως την ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΗ και ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ Καρδιοχειρουργική (δηλ. χωρίς διάνοιξη του θώρακα). Απο το 2009, εχει χειρουργήσει εκαντοντάδες ασθενείς με ενδοσκοπικές και ρομποτικές καρδιοχειρουργικές τεχνικές, με άριστα αποτελέσματα και αυτά τα αποτελέσματα έχουν παρουσιαστέι σε πολλά διεθνή επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια. Την ανωτέρω Καρδιοχειρουργική Αιχμής (Ενδοσκοπική και Ρομποτική) καθιέρωσε ο κ.Πάνος και στην Ελβετία. Τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά του στη χειρουργική ειναι η επιδιόρθωση των βαλβίδων της καρδιάς, η ελάχιστα επεμβατική καρδιοχειρουργική, η ρομποτική καρδιοχειρουργική καθώς και η χειρουργική και ενδοαγγειακή θεραπεία της αορτής. ??Ειναι συγραφεύς 3 διδακτορικών εργασιών και πλήθους διεθνώς δημοσιευμένων εργασιών με διακρίσεις αριστείας και διεθνή πανεπιστημιακή εκπαίδευση στη Καρδιοχειροουργική καθώς και πλούσιο Διδακτικό, Ερευνητικό και Συγγραφικό ιατρικό έργο συνεχώς αυξανόμενο. Ο κ. Πάνος είναι ο έλληνο-ελβετός καρδιοχειρουργός «που χειρουργεί πάντοτε με ελβετική ακρίβεια……», όπως τον αποκαλούν σήμερα στην Ελλάδα. Εχει επίσης σημαντική ανθρωπιστική δραστηριότητα με χειρουργικές αποστολές σε υπο ανάπτυξη χώρες δια μέσου της φιλανθρωπικής οργάνωσης με την επωνυμία «GREEK HΕART», που δημιούργησε και λειτουργεί με δυναμισμό και ζήλο για δωρεάν καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις καθώς και συμβουλές για την οργάνωση καρδιοχειρουργικών κέντρων σε αυτές τις χώρες. Σήμερα μιλάει στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ.
«Πολλοί νομίζουν ότι κάνω μόνο ρομποτική χειρουργική! Δεν είναι έτσι. Η ρομποτική και θωρακοσκοπική χειρουργική είναι το πιο προχωρημένο στάδιο της καρδιοχειρουργικής και έτσι πρέπει κανείς να γνωρίζει πολύ καλά την κλασική καρδιοχειρουργική πριν να μπορέσει να ασχοληθεί με την ρομποτική. Είναι σαν ένα παιδί που πρώτα πρέπει να μάθει να περπατάει καλά και μετά να μάθει να τρέχει».
Αυτά τα λόγια ανήκουν στον διαπρεπή καρδιοχειρουργό Δρ. Αριστοτέλη Πάνο, ο οποίος διακρίνεται για τη διεθνή λαμπρή ακαδημαϊκή του εξέλιξη και τις πρωτοποριακές καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις του, έχοντας παρουσιάσει το επιστημονικό έργο του κορυφαία ΜΜΕ σε όλο τον πλανήτη. Ο Δρ. Αριστοτέλης Πάνος είναι γιος του γνωστού καρδιολόγου Ιωάννη Πάνου.
-Δύο πρωτοποριακές καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις πού έγιναν με απόλυτη επιτυχία και για πρώτη φορά στην Ελβετία στη πόλη της Γενεύης με το Ρομπότ DA VINCI, πραγματοποιήθηκαν αποκλειστικά από εσάς… Μπορείτε να αναφερθείτε πιο αναλυτικά σε αυτές; Ποιά άλλα ευεργετήματα αποκομίζουμε με το Ρομπότ Ντα Βίνσι;
«Ασχολούμαι από το 1997 με την ελάχιστα επεμβατική καρδιοχειρουργική και έτσι ήμουν μέρος όλης της εξέλιξης σε αυτόν το τομέα. Από το 2001 ήμουν υπεύθυνος του τμήματος ρομποτικής και ελάχιστα επεμβατικής καρδιοχειρουργικής του Πανεπιστημιακού νοσοκομείου της Λυών και κατόπιν της Γενεύης όπου και πήρα τη θέση του Privat Dozent το 2007. Το Δεκέμβριο του 2008 πραγματοποίησα την πρώτη επέμβαση επιδιόρθωσης της μιτροειδούς βαλβίδας με το ρομπότ Ντα Βίνσι στην Ελβετία και τον Απρίλιο του 2012 την πρώτη επέμβαση μπαι-πας, πάλι στη Γενεύη με το ρομπότ Ντα Βίντσι. Λόγω του πρωτοποριακού χαρακτήρα αυτών των επεμβάσεων υπήρξε ευρεία κάλυψη από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε ελβετικό και πανευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτή η επέμβαση επιτρέπει στον ασθενή αφενός να διατηρήσει τη βαλβίδα του δηλ. αποφεύγουμε την αντικατάστασή της με τεχνητή βαλβίδα και αφετέρου αποφεύγεται η κλασική διάνοιξη του θώρακα του ασθενή (μέση στερνοτομή). Όλη η επέμβαση γίνεται μέσα από μικρές οπές, ανάμεσα από τα πλευρά του ασθενή. Τα ειδικά εργαλεία και η κάμερα του Ντα Βίνσι εισάγονται μέσα από αυτές τις μικρές οπές στο θώρακα του ασθενή και ελέγχονται από τον χειρουργό μέσω μιας κονσόλας που βρίσκεται 1 με 2 μέτρα πιο μακριά από τον ασθενή. Ο χειρουργός εκτελεί όλη την επέμβαση με τρομερή ακρίβεια έχοντας μια τρισδιάστατη όραση και εκτελώντας χειρισμούς σε κοιλότητες που χωρίς τη βοήθεια του ρομπότ δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν. Επιπλέον χάριν σε αυτή τη μέθοδο ο ασθενής μπορεί να κινητοποιηθεί πλήρως ήδη την επόμενη μέρα της επέμβασης, συντομεύεται η παραμονή στο νοσοκομείο, αποφεύγονται οι πολλές μεταγγίσεις αίματος, ο μετεγχειρητικός πόνος είναι σχεδόν ανύπαρκτος και το αισθητικό αποτέλεσμα απαράμιλλο μιας και οι τομές είναι πολύ μικρές και στις γυναίκες τοποθετούνται κάτω από το στήθος. Βέβαια, για αυτή τη μέθοδο χρειάζεται ειδική και μακρά εκπαίδευση του χειρουργού”.
-Μπορούμε να πούμε ότι το ρομπότ αποτελεί το μέλλον στην σύγχρονη ιατρική; Ποια η άποψή σας;
“Εδώ και αρκετά χρόνια, σε όλες τις ειδικότητες, γίνεται μια προσπάθεια ελαχιστοποίησης του τραύματος που προκαλεί η χειρουργική αντιμετώπιση των ασθενών. Το ρομπότ ήρθε να καλύψει αυτήν την ανάγκη επιτρέποντας όπως αναφέραμε πριν, την εκτέλεση σύνθετων χειρουργικών επεμβάσεων μέσα από μικρές τομές, ελαχιστοποιώντας την επιβάρυνση του οργανισμού. Στην καρδιοχειρουργική αναπτύχθηκαν όμως και άλλες μέθοδοι ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής που ήρθαν να συμπληρώσουν το ρομπότ όπως η βίντεο-υποβοηθούμενη (video-assisted) θωρακοσκοπική καρδιοχειρουργική που μας επιτρέπει, σε ορισμένες παθήσεις, όπως η ανεπάρκεια η στένωση της μιτροειδούς και αορτικής βαλβίδας, να επιτύχουμε το ίδιο καλό χειρουργικό αποτέλεσμα χωρίς την δαπανηρή αρωγή του Ντα Βίνσι. Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε αυτή την τεχνική με τη λαπαροσκοπική χειρουργική της χολής που όλοι μας γνωρίζουμε. Έτσι πιστεύω ότι το μέλλον της χειρουργικής θα είναι η γενίκευση των ελάχιστα επεμβατικών μεθόδων με τη βοήθεια νέων συστημάτων τύπου ρομπότ που θα είναι όλο και πιο «έξυπνα» και θα μας «βοηθάνε» καλλίτερα. Ένα από τα σημαντικά προβλήματα του ρομπότ είναι η έλλειψη απτικής αίσθησης, δηλαδή όταν τραβάμε τους ιστούς η τα ράμματα δεν αισθανόμαστε την αντίσταση τους με συνέπεια τον κίνδυνο ρήξης των. Ο χειρουργός μαθαίνει έτσι να «αισθάνεται» με τα μάτια και να αποφεύγει να σπάσει π.χ. το ράμμα. Η τεχνολογία σε λίγο θα μπορεί να μας δώσει και αυτή την αίσθηση πάνω στα νέα χειρουργικά συστήματα. Βέβαια αυτά τα συστήματα δεν θα μπορέσουν αλλά και δεν είναι ο σκοπός τους να αντικαταστήσουν το χειρουργό ο οποίος θα έχει τον τελικό και απόλυτο έλεγχο του συστήματος. Έτσι η «αυτονόμηση» του ρομπότ όπως αυτή την βλέπουμε στα έργα επιστημονικής φαντασίας δεν είναι δυνατή”.
-«Οι παλαιότεροι γιατροί έζησαν ένα μύθο γύρω από τη καρδιοχειρουργική γιατί αυτή ήταν σε φάση ανάπτυξης. Η γενιά μου ανακάλυψε ότι η καρδιά είναι απλώς ένα όργανο, όπως όλα τα άλλα και μάλιστα πολύ ανθεκτικό». Αυτά τα λόγια ανήκουν σε εσάς. Τι θέλετε ακριβώς να πείτε;
“Ένας ονομαστός χειρουργός στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, είχε πει ότι “όποιος χειρουργός τολμήσει να βάλει ράμμα στην καρδιά δεν αξίζει πλέον το σεβασμό των συναδέρφων του”!
Στα μέσα της δεκαετίας του ‘50 αρχίσαμε να βλέπουμε ότι η καρδιά είναι ένα όργανο σαν τα άλλα με τη διαφορά ότι κινείται/πάλλεται και κατά συνέπεια πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν μας αυτή την ιδιαιτερότητα για να την επιδιορθώσουμε με αποτελεσματικότητα. Έτσι άρχισε η απομυθοποίηση της καρδιοχειρουργικής. Είδαμε ότι με τους σωστούς χειρισμούς μπορούμε να επιτύχουμε θεαματικά αποτελέσματα. Όλες αυτές οι πρόοδοι δεν θα ήταν φυσικά δυνατές χωρίς τη βοήθεια της εξωσωματικής κυκλοφορίας δηλ του μηχανήματος που αντικαθιστά την καρδιά και τους πνεύμονες κατά τη διάρκεια που η καρδιά είναι σταματημένη”.
-Έχετε αντιμετωπίσει περιστατικά για τα οποία είχατε πιστέψει πώς δεν θα πάνε καλά αλλά τελικά τα κατάφεραν; Δηλαδή μέσα στο χειρουργείο εκτός από την επιστημονική ομάδα υπάρχει και ο θεός;
“Χειρουργώ συχνά δύσκολα περιστατικά που συνήθως έχουν χαρακτηρισθεί ως “ανεγχείρητα”. Αυτοί οι ασθενείς μπορούν να εμφανίσουν κατά τη διάρκεια του χειρουργείου ή και στη μετεγχειρητική περίοδο σοβαρές επιπλοκές αλλά τελικά τα καταφέρνουν! Ναι πιστεύω ότι υπάρχει και Θεός.
Μεγάλη σημασία για την καλή έκβαση των χειρουργικών ασθενών έχει η μετεγχειρητική περίοδος. Πολλοί πιστεύουν, δυστυχώς ακόμη και συνάδερφοι χειρουργοί, ότι το έργο του χειρουργού τελειώνει στην έξοδο του χειρουργείου. Δεν είναι όμως έτσι, ο χειρουργός πρέπει να παρακολουθεί συνεχώς τους ασθενείς του σε όλα τα στάδια της ανάρρωσής τους και αυτός είναι ο λόγος που πιστεύω ακράδαντα στη μεγάλη σημασία της πρωινής και βραδινής επίσκεψης στο κρεβάτι του ασθενούς, όπως επίσης στην άριστη επικοινωνία του χειρουργού και της ομάδος του”.
-Πιστεύετε πώς η καρδιά είναι κάτι το χειροπιαστό, το πολύ δυναμικό, πού τη βλέπουμε να κινείται;
“Η καρδιά είναι ένα όργανο που πάντα με γοήτευε! Από τα παιδικά μου χρόνια χάριν στις εξηγήσεις του πατέρα μου, του γνωστού καρδιολόγου Ιωάννη Πάνου, η λειτουργία της καρδιάς με συνεπήρε, μου άρεσε η δυναμικότητα του έργου της καθώς και η αμεσότητα με την οποία ανταποκρίνεται σε αυτά που της ζητάμε π.χ. όταν πάμε να τρέξουμε ανεβάζει άμεσα τους παλμούς της για να μας επιτρέψει να τρέξουμε! Με την ίδια αμεσότητα αντιδρά και στις χειρουργικές θεραπείες. Μπορούμε να δούμε αμέσως το αποτέλεσμα της πράξης μας. Βέβαια με την ίδια ταχύτητα μπορούμε να χάσουμε τον ασθενή όταν η θεραπεία δεν είναι η κατάλληλη η λόγω μιας επιπλοκής. Όταν πιάνεις τη καρδιά στο χέρι σου τη στιγμή που χτυπάει είναι μια αίσθηση μοναδική που δεν τη συνηθίζεις καμία φορά και αυτό κάθε φορά σου θυμίζει το μεγαλείο της ζωής!
Αυτή η γοητεία για την καρδιά και τη λειτουργία της ήταν αφορμή να αναπτύξω αρκετές πρωτοποριακές τεχνικές για την χειρουργική επιδιόρθωση των βαλβίδων της καρδιάς (βαλβιδοπλαστική) καθώς και στη χειρουργική της αορτής. Αυτές οι τεχνικές έχουν γίνει γνωστές παγκοσμίως μέσα από τις πολλαπλές διεθνείς δημοσιεύσεις και παρουσιάσεις σε συνέδρια.
Πολλοί νομίζουν ότι κάνω μόνο ρομποτική χειρουργική! Δεν είναι έτσι. Η ρομποτική και θωρακοσκοπική χειρουργική είναι το πιο προχωρημένο στάδιο της καρδιοχειρουργικής και έτσι πρέπει κανείς να γνωρίζει πολύ καλά την κλασική καρδιοχειρουργική πριν να μπορέσει να ασχοληθεί με την ρομποτική. Είναι σαν ένα παιδί που πρώτα πρέπει να μάθει να περπατάει καλά και μετά να μάθει να τρέχει”.
-Ποιά είναι τα επόμενα σχεδιά σας;
Απο το 2008, έχω χειρουργήσει εκαντοντάδες ασθενείς με ενδοσκοπικές καρδιοχειρουργικές τεχνικές, με άριστα αποτελέσματα και αυτά τα αποτελέσματα έχουν παρουσιαστέι σε πολλά διεθνή επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια. Ετσι θα παρουσιάσω αυτή την εμπειρία στη Νέα Υόρκη και στο Ιντερλάκεν αντίστοιχα. Επιπλέον και με τη βοήθεια του καρδιολόγου πατέρα μου αναπτύσουμε στην Ελλάδα τον καρδιοχειρουργικό τουρισμό διεθνώς με την επωνυμία «Διεθνές καρδιοχειρουργικό τουριστικό καταφύγιο στην Ελλάδα».