Μιλά σήμερα στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ο επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Γεωλογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Δημήτρης Κωστόπουλος

Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη

«Είναι απόλυτα σαφές ότι ο ορυκτός μας πλούτος αποτελεί αναπτυξιακή ελπίδα για τον τόπο. Είναι όμως επίσης σαφές ότι η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου δεν πρέπει να γίνει με εθνική πολιτική στοχευμένη μόνο εντός του πλαισίου πολιτικής της Ε.Ε.. Οι χώρες πρέπει να διατηρούν την κυριαρχία τους στην αναπτυξιακή τους πολιτική – ιδιαίτερα όσον αφορά την αξιοποίηση του ορυκτού τους πλούτου – με γνώμονα το ίδιον όφελος παρά τις όποιες διαφωνίες άλλων χωρών, οικονομικών/στρατιωτικών εταίρων ή μη». Αυτά δηλώνει σήμερα στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ  ο επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Γεωλογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Δημήτρης Κωστόπουλος.

Η συνέντευξη

Εκτιμάτε ότι ο Ορυκτός μας Πλούτος αποτελεί αναπτυξιακή ελπίδα για τον τόπο, που θα πρέπει να αξιοποιηθεί με στοχευμένη Εθνική Πολιτική εντός του πλαισίου πολιτικής της Ε.Ε.; Ποια η άποψή σας;

«Είναι απόλυτα σαφές ότι ο ορυκτός μας πλούτος αποτελεί αναπτυξιακή ελπίδα για τον τόπο. Είναι όμως επίσης σαφές ότι η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου δεν πρέπει να γίνει με εθνική πολιτική στοχευμένη μόνο εντός του πλαισίου πολιτικής της Ε.Ε.. Οι χώρες πρέπει να διατηρούν την κυριαρχία τους στην αναπτυξιακή τους πολιτική – ιδιαίτερα όσον αφορά την αξιοποίηση του ορυκτού τους πλούτου – με γνώμονα το ίδιον όφελος παρά τις όποιες διαφωνίες άλλων χωρών, οικονομικών/στρατιωτικών εταίρων ή μη. Σας θυμίζω την ανεξάρτητη πολιτική της Γαλλίας στην αξιοποίηση ορυκτών πρώτων υλών για παραγωγή πυρηνικής ενέργειας μετά τον Β΄ Π.Π., την αντίθεση των Η.Π.Α., Καναδά, Ιαπωνίας, Αυστραλίας, Ρωσίας και Νορβηγίας (Λέσχη του Άνθρακα) στο πρωτόκολλο του Κιότο για τις κλιματικές αλλαγές, κλπ. Ας δούμε όμως πρώτα το πλαίσιο πολιτικής της Ε.Ε. όσον αφορά τις ορυκτές πρώτες ύλες.

Η Ε.Ε., σύμφωνα με την πρωτοβουλία για τις ορυκτές πρώτες ύλες του επιτρόπου Verhaugen, έχει καθορίσει έναν κατάλογο των λεγομένων κρίσιμων πρώτων υλών με βάση την οικονομική σπουδαιότητα τους, τον κίνδυνο προμήθειάς τους και τον περιβαλλοντικό κίνδυνο. Έχει επίσης καθορίσει ένα πλαίσιο συνθηκών για την εξόρυξή τους.

Η Ε.Ε. είναι αυτάρκης σε δομικά υλικά από ορυκτές πρώτες ύλες, κυρίως αδρανή υλικά, και είναι σημαντικός παραγωγός γύψου και φυσικών λίθων σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι επίσης ο πρώτος ή δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός ορισμένων βιομηχανικών ορυκτών παγκοσμίως. Ωστόσο, εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές μεταλλευμάτων, επειδή η εγχώρια παραγωγή της περιορίζεται στο 3% περίπου της παγκόσμιας παραγωγής. Εκτός από τις πρωτογενείς πρώτες ύλες, η Ε.Ε. εξαρτάται επίσης σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις δευτερογενείς πρώτες ύλες. Η χρήση, για παράδειγμα, των ανακυκλωμένων απορριμμάτων μετάλλων αυξήθηκε σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες και αντιπροσωπεύει σήμερα το 40% έως 60% της πρώτης ύλης για την παραγωγή στην Ε.Ε..

Η Ε.Ε. εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές μετάλλων «υψηλής τεχνολογίας» όπως το αντιμόνιο, το κοβάλτιο, το λίθιο, το βολφράμιο, το ρήνιο, το ίνδιο, ο λευκόχρυσος, το παλλάδιο, οι σπάνιες γαίες (λανθανίδες), το νιόβιο, το ταντάλιο και το τιτάνιο. Παρόλο που συχνά τα μέταλλα αυτά απαιτούνται μόνο σε πολύ μικρές ποσότητες, η σημασία τους για την ανάπτυξη τεχνολογικά προηγμένων προϊόντων αυξάνεται συνεχώς λόγω του αυξανόμενου αριθμού των λειτουργικών δυνατοτήτων τους. Η Ε.Ε. δεν θα επιτύχει τη μετάβαση στη βιώσιμη παραγωγή και τα φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα χωρίς αυτά τα μέταλλα υψηλής τεχνολογίας. Η εθνική πολιτική της Ελλάδας, όσον αφορά την αξιοποίηση του ορυκτού της πλούτου, μπορεί κάλλιστα να είναι στοχευμένη κατά ένα σημαντικό ποσοστό στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Verhaugen, αλλά θα ήταν λάθος να μη ήταν στοχευμένη κατά ένα επίσης σημαντικό ποσοστό στις ίδιες ανάγκες για την ανάπτυξή της».

Ποιες περιοχές κατά τη γνώμη σας και ποια ορυκτά συγκεντρώνουν τα στοιχεία εκείνα ώστε να αξιοποιηθούν; Για τη Θεσσαλία έχετε κάποια στοιχεία;

«Η Ελλάδα είναι σημαντική παραγωγός χώρα περλίτη, μπεντονίτη, κίσσηρης (ελαφρόπετρας), χουντίτη, ατταπουλγκίτη (παλυγκορσκίτη) και βωξίτη (αλουμίνιο) σε διεθνές επίπεδο. Έχει επίσης αξιόλογο δυναμικό σε ολιβίνη, βερμικουλίτη, βολλαστονίτη, μαγνησίτη, ζεόλιθους, λιγνίτη, σμύριδα, μάρμαρα, λατερίτη (σίδηρος-νικέλιο), χρωμίτη (χρώμιο) και θειούχα μεταλλεύματα (χαλκός, μόλυβδος, ψευδάργυρος, χρυσός). Μακεδονία και Θράκη (πολλές περιοχές για να αναφερθούν μία-μία) κρατούν τα σκήπτρα του ορυκτού πλούτου και έχουν καταστεί παγκοσμίως γνωστές οι πολύ σημαντικές επενδύσεις των τελευταίων ετών στο θέμα του χρυσού και των θειούχων μεταλλευμάτων στη Ροδόπη και στη Χαλκιδική. Παρνασσός, Γκιώνα, Όρθρυς, Β. Εύβοια, Νάξος, Μήλος, Κίμωλος, Νίσυρος έχουν αποτελέσει παραδοσιακά χώρους έντονης εξορυκτικής δραστηριότητας. Ίσως όμως το κρυφό χαρτί να είναι το δυναμικό της χώρας μας σε πετρέλαιο, ιδιαίτερα στις περιοχές του Ιονίου και νότια και ανατολικά της Κρήτης, κάτι που θα μπορούσε να ανατρέψει την καθεστηκυία στάσιμη αναπτυξιακή κατάσταση. Εδώ θα ήθελα να τονίσω ότι η (βιομηχανική) ανάπτυξη προϋποθέτει φθηνή ηλεκτρική ενέργεια, κάτι που δεν συμβαίνει στην Ελλάδα. Προϋποθέτει επίσης φθηνό νερό, που θα πρέπει στην πατρίδα μας να περιφρουρηθεί ιδιαίτερα ώστε να μην καταντήσει εμπόρευμα στη χρηματιστηριακή αγορά.

Όσον αφορά τη Θεσσαλία υπάρχουν ήδη εκμεταλλεύσεις ορυκτών και πετρωμάτων με γνωστότερα ίσως παραδείγματα τους περίφημους σχιστόλιθους (πλάκες) Πηλίου καθώς και τα μάρμαρα και τους ασβεστόλιθους διαφόρων τοποθεσιών όπως η Ζάστενη, το Βενέτο, η Αργαλαστή και το Ανατολικό Τισαίο όρος Μαγνησίας και το Κλεινοβό Τρικάλων. Φλέβες γαλακτόχρου χαλαζία έχουν αναγνωρισθεί στις ορεινούς όγκους της Όσσας, του Μαυροβουνίου και του Πηλίου. Στην περιοχή της Ελασσόνας υπάρχουν διατομίτες και λιγνίτες.

Χρωμίτης μεταλλουργικού τύπου (δηλ. πλούσιος σε χρώμιο), συγκρίσιμος ποιοτικά με αυτόν του Βούρινου Κοζάνης, συνδέεται με  πετρώματα ωκεάνιας λιθόσφαιρας και εμφανίζεται στον Κάτω Όλυμπο, στο Μαυροβούνι, στο Νότιο Πήλιο (Καλά Νερά, Αργαλαστή, Νεοχώρι, Άγιος Γεώργιος) και στον Τίταρο (Λιβάδι Ελασσόνας). Με τα πετρώματα αυτά συνδέονται και εμφανίσεις μεταλλευμάτων μαγγανίου (Κόζιακας, Τίταρος), μαγνητίτη (Όσσα, Μαυροβούνι – σε μορφή ιδιόμορφων οκταέδρων) και τάλκη (Μαυροβούνι). Μεταλλεύματα μαγγανίου απαντούν επίσης εντός μαρμάρων στις ευρύτερες περιοχές Μεσοχωρίου (Μυλόγουστα) και Δομένικου Λάρισας.

Θειούχα μεταλλεύματα είναι επίσης γνωστά, ιδιαίτερα από τις ευρύτερες περιοχές Ζαγοράς-Τσαγκαράδας Πηλίου και Ελάφου-Καλαμακίου Μαυροβουνίου.

Προφανώς λοιπόν και η Θεσσαλία έχει μπροστά της ένα προσοδοφόρο εξορυκτικό μέλλον όσον αφορά συγκεκριμένες ορυκτές πρώτες ύλες».

Αν η Ελληνική Πολιτεία, πιστεύετε, καταφέρει να εφαρμόσει πολιτική αξιοποίησης του μεταλλευτικού δυναμικού της χώρας με σεβασμό στο περιβάλλον και στο πλαίσιο των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης, θα έχει κερδίσει ένα μεγάλο αναπτυξιακό στοίχημα και θα έχει δημιουργήσει μια μεγάλη ελπίδα και προοπτική, ώστε να ξεπεράσει τα σημερινά αδιέξοδα;

«Χωρίς αμφιβολία η ορθολογική αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου μιας χώρας οδηγεί σε ανάπτυξη δημιουργώντας πολλές θέσεις εργασίας για ένα ευρύ φάσμα ανθρώπινου δυναμικού και ειδικοτήτων και τονώνοντας με πολλαπλά οφέλη την εθνική οικονομία. Η παραγωγή και επεξεργασία ορυκτών πρώτων υλών θα δώσει μεγάλη ώθηση στην εγχώρια βιομηχανία με κατακόρυφη αύξηση των εξαγωγών και ταυτόχρονη μείωση των εισαγωγών. Φαντασθείτε πλυντήρια, ψυγεία, ηλεκτρικές κουζίνες, φούρνους μικροκυμάτων ελληνικής κατασκευής από ελληνικές πρώτες ύλες, κάτι που άλλωστε ήταν μερικώς πραγματικότητα πριν 40 χρόνια. Και γιατί όχι ελληνικό αυτοκίνητο, εφ’ όσον η χώρα μας είναι αυτάρκης σε χρώμιο, αλουμίνιο, σίδηρο και νικέλιο. Οι ενεργειακές πρώτες ύλες (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, γαιάνθρακες) θα εξασφαλίσουν ενεργειακή αυτονομία σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας της χώρας (από τη βαριά βιομηχανία και το στρατό μέχρι τα νοικοκυριά). Εναλλακτικά θα μπορούσε να γίνει μερική εξαγωγή ενεργειακών πρώτων υλών  (π.χ. λιγνίτης) και ως αντιστάθμισμα να γίνει εισαγωγή ενέργειας. Δεν γνωρίζω αν η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου από μόνη της αρκεί να οδηγήσει τη χώρα στο να ξεπεράσει τα σημερινά αδιέξοδα, είναι όμως βέβαιο ότι θα δημιουργήσει μεγάλη ελπίδα και προοπτική. Μια ματιά σε χώρες όπως η Νορβηγία με το 4ο υψηλότερο κατά κεφαλή ακαθάριστο εγχώριο προϊόν στον κόσμο που αποτελεί ταυτόχρονα και αδιαμφισβήτητο δείκτη ποιότητας ζωής θα σας δώσει το στίγμα της ορθολογικής αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου. Η αλόγιστη εξαγωγή (ακατέργαστων) ορυκτών πρώτων υλών δεν αποτελεί ανάπτυξη».

Η ανάδειξη του ορυκτού μας πλούτου δεν πρέπει να γίνει με διαφανείς διαδικασίες και κυρίως με στόχο τη μεγιστοποίηση των ωφελειών του δημοσίου και από την άλλη, στην ύπαρξη σοβαρών αντισταθμιστικών ωφελημάτων για τις τοπικές κοινωνίες, καθώς και την κοινωνικά δίκαιη κατανομή των εθνικών εσόδων; Εκτιμάτε πώς απουσιάζει ως ένα βαθμό η ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών;

«Ποιος έλλογος άνθρωπος θα μπορούσε να διαφωνήσει με το πρώτο σκέλος της ερώτησης; Διαφανείς διαδικασίες, μεγιστοποίηση ωφελειών δημοσίου, σοβαρά αντισταθμιστικά ωφελήματα για τις τοπικές κοινωνίες, κοινωνικά δίκαιη κατανομή των εθνικών εσόδων θεωρούνται αυτονόητα σε ευνομούμενες κοινωνίες. Ας ελπίσουμε ότι έτσι θα συμβεί από εδώ και εμπρός. Η ανισοκατανομή του πλούτου, η αδιαφάνεια και η λήστευση του δημοσίου χαρακτηρίζουν τυραννικά και ολιγαρχικά καθεστώτα, στερούμενα αρετής και ήθους. Και οι λαοί πού τα ανέχονται είναι άξιοι της μοίρας τους.

Η ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών δεν απουσιάζει ως ένα βαθμό, είναι απλώς απούσα. Όπως απόν είναι και το απαραίτητο υπόβαθρο για να γίνει η ενημέρωση του κόσμου. Το μάθημα της γεωλογίας απουσιάζει κραυγαλέα από την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση με εξαίρεση ίσως τις ολίγιστες σελίδες του βιβλίου της Α΄ γυμνασίου. Το αποτέλεσμα είναι η παντελής έλλειψη γνώσεων περί γεωλογικών φαινομένων, των αιτίων που τα δημιουργούν κλπ.. Μεταξύ αυτών και η φύση των ορυκτών πρώτων υλών, ο τρόπος γένεσής τους και η χρήση τους. Και κάτι με το οποίο δεν είμαστε εξοικειωμένοι ή το φοβόμαστε ή το δαιμονοποιούμε. Έτσι τα ανθρώπινα συναισθήματα γίνονται εργαλεία στα χέρια επιτηδείων προς επίτευξη ιδίων στόχων. Εξ ου και η έξοχα αρνητική στάση διαφόρων τοπικών κοινωνιών, όχι μόνο απέναντι σε κάθε εξορυκτική δραστηριότητα,  αλλά απέναντι ακόμα και σε γεωλογική έρευνα. Η βιομηχανική επανάσταση της Δ. Ευρώπης που ξεκίνησε το 1750 είχε σαν κινητήριο δύναμη τον άνθρακα και το ατσάλι. Αξιοποιώντας τον ορυκτό πλούτο, για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία το μέσο εισόδημα και ο πληθυσμός άρχισαν να παρουσιάζουν πρωτοφανή βιώσιμη ανάπτυξη. Τους δύο αιώνες που ακολούθησαν μετά το 1800, το παγκόσμιο κατά κεφαλήν εισόδημα αυξήθηκε πάνω δέκα φορές, κατά μέσον όρο. Η συμβολή της εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου σε αυτό είναι προφανής.

Πρέπει να συνηθίσουμε στην ιδέα της ορθολογικής αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου στην πατρίδα μας που θα μεγιστοποιήσει τις ωφέλειες του δημοσίου, θα φέρει σοβαρά αντισταθμιστικά ωφελήματα για τις τοπικές κοινωνίες και θα αυξήσει τα εθνικά έσοδα. Η ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών πρέπει να οργανωθεί σε μακροπρόθεσμη βάση, πρέπει να γίνει με υπομονή, με ηπιότητα και διεξοδική λογική, όπως πρέπει να επανέλθει και η σωστή διδασκαλία της γεωλογίας στα σχολεία».

Γιατί μέχρι τώρα, αν και η Χώρα μας μπορεί να θεωρηθεί από τις πλουσιότερες κοιτασματολογικές περιφέρειες της Ευρώπης, δεν έχουν γίνει ανάλογες προσπάθειες;

«Το 1947 εξεδόθη στην Αθήνα από το Γενικόν Βιβλιοπωλείον ‘ΤΑ ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ’ Α.Ε. το βιβλίο του οικονομολόγου και δικηγόρου Δ. Μπάτση: ‘Η Βαρειά Βιομηχανία Στην Ελλάδα’. Ένα έργο 511 σελίδων χωρισμένο σε 3 μέρη: Α΄. Η αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πόρων, Β΄. Το οικονομικό σχέδιο για την εκβιομηχάνιση, Γ΄. Εκβιομηχάνιση και βιωσιμότητα. Στον πρόλογο του βιβλίου, ο καθ. Ν. Κιτσίκης μεταξύ άλλων σημειώνει:

‘Βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα, δηλαδή αξιοποίηση και μεταλλουργική μετουσίωση του εκλεκτού, ποικίλου και άφθονου μεταλλευτικού πλούτου της, μηχανική επεξεργασία των προϊόντων της μεταλλουργίας, κατασκευή μηχανών και γενικότερα των μέσων παραγωγής, ίδρυση ναυπηγείων, εγκατάσταση ηλεκτροχημικών εργοστασίων, χωρίς προνομιακές παραχωρήσεις στο ξένο κεφάλαιο, αποτελεί τη μόνη διέξοδο από την οικονομική αποτελμάτωση, τον μόνο τρόπο για μια σταθερή προοδευτική οικονομική εξυγίανση και ανόρθωση, τον λυτρωμό της εθνικής οικονομίας. Βαρειά βιομηχανία μέσα σε πλαίσιο πραγματικής δημοκρατίας δημιουργεί λαό ικανό και του παρέχει τα μέσα για την αντιμετώπιση κάθε επιβουλής της ακεραιότητάς του, κάθε προσβολής της ανεξαρτησίας του. Εθνική βαρειά βιομηχανία σημαίνει οικονομική και επομένως πολιτική ανεξαρτησία της χώρας. Το τεράστιο ερωτηματικό για τη βιωσιμότητα της Ελλάδας συνδυάστηκε κατά τέτοιο τρόπο με τα ζητήματα των οικονομικών επανορθώσεων και των εδαφικών αξιώσεων, ώστε να προκύψει η πολιτική της επαιτείας, της οικονομικής υποδούλωσης και του ζωτικού χώρου.’

Στο βιβλίο του αυτό ο Μπάτσης αποκάλυψε την ύπαρξη της λεγόμενης ‘σύμβασης Cooper’ (υπεγράφη το 1940 και έληξε το 2010), βάσει της οποίας τα λεγόμενα ‘στρατηγικά ορυκτά’ της Ελλάδας καθώς και ο υδάτινός μας πλούτος, τίθενται υπό την αιγίδα ενός Αμερικάνικου consortium εταιρειών (Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος, 17 Φεβρουαρίου 1940, τεύχος πρώτον, αριθμός φύλλου 65, σ. 397-428).

Στο άρθρο 52 της ανωτέρω σύμβασης, παράγραφος 1 (σ. 421), αναφέρεται:

‘….παρέχεται εις τον Ανάδοχον το δικαίωμα όπως…ιδρύση εν Ελλάδι βιομηχανικάς εγκαταστάσεις ηλεκτρομεταλλουργίας και ηλεκτροχημίας, με το δικαίωμα να παράγη εν αυταίς τα εν άρθρω 56 της παρούσης συμβάσεως οριζόμενα προϊόντα άνευ ουδενός οιουδήποτε περιορισμού όσον αφορά την ποσότητα αυτών, την εφαρμοζομένην μέθοδον παρασκευής, παραγωγής, κατεργασίας, χρησιμοποιήσεως υλών και βιομηχανοποιήσεως ως και το σύστημα ή συστήματα των βιομηχανιών, τας ποσότητας και τα είδη των χρησιμοποιουμένων υλών και τέλος την πώλησιν των προϊόντων τούτων είτε εν Ελλάδι είτε εν τω εξωτερικώ, άτινα πάντοτε έσονται της απολύτου εκλογής του Αναδόχου.’

Στο δε άρθρο 56, παράγραφος 1 (σ. 422), αναφέρεται:

‘Ο Ανάδοχος θα δικαιούται να παράγη εις τας παρ’ αυτού ιδρυθησομένας βιομηχανίας πάντα ή τινά των κάτωθι προϊόντων: α΄) άζωτον (αζωτούχα προϊόντα), συνθετικήν αμμωνίαν, νιτρασβέστιον (NITRO-LIME), καυστικήν σόδαν, νιτρικόν οξύ. β΄) Μη σιδηρούχα μέταλλα (NONFERROUS METALS), αργίλιον και οξείδιον αργιλίου, μαγνήσιον, χαλκόν, νικέλιον, ψευδάργυρον, μαγγάνιον, μόλυβδον και κασσίτερον, είτε εις σχήματα όγκων, πλακών, ράβδων, φύλλων, κόνεως, καλωδίων είτε λειαντικών. γ΄) Χρώμιον εις σχήματα όγκων, πλακών, ράβδων ή φύλλων, δ΄) Πάντα συνδυασμόν των ανωτέρω μετάλλων.’

Όπως γνωρίζεται, η κυκλοφορία του βιβλίου του Μπάτση απαγορεύθηκε για δεκαετίες, ο ίδιος δε εκτελέσθηκε στις 30 Μαρτίου το 1952 μαζί με το Νίκο Μπελογιάννη.

Το 2010, στη σύμβαση δανειακής διευκόλυνσης που υπέγραψε η Ελλάδα ως δανειολήπτης, στη συμφωνία 14 (Εφαρμοστέο Δίκαιο και Δικαιοδοσία), άρθρο 5, αναφέρεται:

‘Με την παρούσα ο Δανειολήπτης αμετάκλητα και άνευ όρων παραιτείται από κάθε ασυλία που έχει ή πρόκειται να αποκτήσει, όσον αφορά τον ίδιο ή τα περιουσιακά του στοιχεία, από νομικές διαδικασίες σε σχέση με την παρούσα Σύμβαση, περιλαμβανομένων, χωρίς περιορισμούς, της ασυλίας όσον αφορά την άσκηση αγωγής, δικαστική απόφαση ή άλλη διαταγή, κατάσχεση, αναστολή εκτέλεσης δικαστικής απόφασης ή προσωρινή διαταγή, και όσον αφορά την εκτέλεση και επιβολή κατά των περιουσιακών στοιχείων του στο βαθμό που δεν το απαγορεύει αναγκαστικός νόμος.’

Ο νοών νοήτω».

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ