Λόγω της εφαρμογής του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ.

Δημοσιεύτηκε, στο περιοδικό Photochemistry and Photobiology, μελέτη σχετικά με την πρόβλεψη της διακύμανσης των επιπέδων της υπεριώδους ακτινοβολίας και των περιστατικών καρκίνου του δέρματος που αποφεύχθηκαν από την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ. Το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ είναι μια διεθνής συνθήκη για την προστασία του στρώματος του όζοντος, αποτελεί την πιο ευρέως επικυρωμένη συνθήκη στην ιστορία των Ηνωμένων Εθνών και φέτος συμπληρώνονται 25 χρόνια από την υπογραφή του. Στη μελέτη συμμετείχαν επιστήμονες από τα παρακάτω  Ερευνητικά Ινστιτούτα.

Εθνικό Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας και Περιβάλλοντος της Ολλανδίας,  Πανεπιστήμιο του Cambridge,  Γερμανική Αεροδιαστημική Υπηρεσία,  Πανεπιστήμιο Πατρών και Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Αποτελέσματα

Η μελέτη συνδυάζει τις εκτιμήσεις από τις αναμενόμενες μεταβολές του στρώματος του όζοντος και της κλιματικής αλλαγής με τις επιπτώσεις στα περιστατικά καρκίνου του δέρματος.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης:

-Λόγω της εφαρμογής του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ εκτιμάται, αναφέρει ο επίκουρος καθηγητής στο πανεπιστήμιο Πατρών και στο εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας κ. Ανδρέας Καζαντζίδης (φωτό), ότι αποφεύχθηκαν δεκάδες εκατομμύρια περιστατικά καρκίνου του δέρματος παγκοσμίως. Ενδεικτικά, για το έτος 2030 προβλέπεται ότι θα εκδηλωθούν παγκοσμίως δύο εκατομμύρια λιγότερα περιστατικά καρκίνου του δέρματος. Το νούμερο αυτό αντιστοιχεί σε μείωση των περιστατικών καρκίνου του δέρματος κατά 14%. Για την περιοχή της Ελλάδας, εκτιμάται ότι λόγω της εφαρμογής του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ θα αποφευχθούν περίπου 10000 περιστατικά καρκίνου του δέρματος για το ίδιο έτος.

-Παρόλη την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ, η ήδη παρατηρούμενη μείωση του στρώματος του όζοντος αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση των περιστατικών καρκίνου του δέρματος μέσα στα επόμενα 40 χρόνια. Για την περιοχή της Ελλάδας, αναμένονται μέχρι και χίλια περισσότερα περιστατικά ανά έτος.

Τον περασμένο χρόνο δημοσιεύτηκε, στο περιοδικό Atmospheric Chemistry and Physics, μελέτη από πλήθος Ερευνητικών Οργανισμών (μεταξύ των οποίων και το Πανεπιστήμιο Πατρών) σχετικά με την πρόβλεψη της διακύμανσης των επιπέδων της υπεριώδους ακτινοβολίας  σε παγκόσμια κλίμακα κατά τον 21ο αιώνα. Η μελέτη λαμβάνει υπόψη τη μελλοντική ανάκαμψη του στρώματος του όζοντος, αλλά και τις μεταβολές της νέφωσης και των αερίων του θερμοκηπίου, οι οποίες σχετίζονται άμεσα με την προβλεπόμενη κλιματική αλλαγή. Για τα αποτελέσματα της μελέτης μιλώντας   ο επίκουρος καθηγητής στο πανεπιστήμιο Πατρών και στο εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας κ. Ανδρέας Καζαντζίδης,  μεταξύ άλλων ο ίδιος σημείωσε:

«Θα πρέπει όμως να σημειώσουμε και κάτι πολύ σημαντικό που συσχετίζεται με τη συγκεκριμένη μελέτη. Σε παγκόσμια κλίμακα, αναμένεται στα επόμενα 30 χρόνια σημαντική αύξηση των επιπτώσεων στην υγεία που σχετίζονται με την υπερέκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (π.χ. καρκίνοι του δέρματος). Με λίγα λόγια, ενώ φαίνεται ότι το ζήτημα με την ανάκαμψη του όζοντος και τη μείωση της υπεριώδους ακτινοβολίας έχει «τεχνικά» λυθεί, δεν αποφύγαμε την καταστροφή και οι επιπτώσεις από την λάθος συμπεριφορά μας απέναντι στο περιβάλλον είναι ακόμη μπροστά μας».

Ποια είναι τα βασικά στοιχεία της νέας μελέτης για την εξέλιξη των επιπέδων της υπεριώδους ακτινοβολίας, σε παγκόσμα κλίμακα και στον 21ο αιώνα;

«Τα βασικά αποτελέσματα της μελέτης μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
Σύμφωνα με τις υπάρχουσες ενδείξεις, είμαστε σε φάση έναρξης της επαναφοράς των επιπέδων της υπεριώδους ακτινοβολίας προς στα επίπεδα του 1980, όπου έγιναν και οι πρώτες ανακαλύψεις για την «τρύπα του όζοντος» στην Ανταρκτική.
Λόγω της κλιματικής αλλαγής, η υπεριώδης αναμένεται να μειωθεί και φτάσει σε ακόμη χαμηλότερα επίπεδα. Συγκεκριμένα, αναμένονται μειώσεις, σε σχέση με το 1980, κατά 12% στα μεγάλα γεωγραφικά πλάτη και 3% στα μεσαία γεωγραφικά πλάτη (όπου ανήκει και η Ελλάδα). Αντίθετα, αναμένεται μια ελαφρά αύξηση στην περιοχή των τροπικών. Συμπερασματικά, η μελέτη παρουσιάζει αισιόδοξα αποτελέσματα για το μέλλον. Έτσι λοιπόν, τα μέτρα που λήφθηκαν από την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ και τις επικαιροποιήσεις του, φαίνεται πως λειτουργούν και θα αποδώσουν αποτελέσματα. Από την άλλη, οι μεταβολές που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή, φαίνεται να οδηγούν στη μείωση της υπεριώδους ακτινοβολίας στις περισσότερες περιοχές του κόσμου. Η έκταση αυτής της μείωσης θα εξαρτηθεί σημαντικά και από τα μέτρα που θα συμφωνηθούν για την κλιματική αλλαγή».

Μπορείτε να αναφερθείτε πιο αναλυτικά για τις επιπτώσεις για τη χώρα μας και αν μπορείτε για τη Θεσσαλία;

«Η συγκεκριμένη μελέτη αφορά συνολικά τη Γη, με τη συμμετοχή 17 Ινστιτούτων (μεταξύ των οποίων η NASA, τa Πανεπιστήμια του Cambidge, Leeds, L’ Aquilla κ.α.),  από 10 χώρες (Ελλάδα, Ιαπωνία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο Γερμανία, Ιταλία, Ν. Ζηλανδία, Η.Π.Α., Καναδά, Ελβετία), με επικεφαλείς Έλληνες επιστήμονες από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Πανεπιστήμιο Πατρών.
Σε αυτή τη μελέτη, η Ελλάδα (και πολύ περισσότερο η Θεσσαλία), αποτελεί ένα πολύ μικρό τμήμα και είναι πολύ δύσκολο να μιλήσουμε ειδικά γι’ αυτό. Παρόλα αυτά, για μια ευρύτερη περιοχή που περιλαμβάνει και την Ελλάδα μπορούμε να καταλήξουμε στα εξής:
Η επιστροφή της υπεριώδους ακτινοβολίας στα επίπεδα του 1980 και του 1965  αναμένεται να συμβεί κοντά στα έτη  2023 και 2033 αντίστοιχα. Η αναφορά του 1965 έχει ειδική σημασία, μια που όπως δείχνει η συγκεκριμένη μελέτη, η καταστροφή του όζοντος στην στρατόσφαιρα ανακαλύφθηκε μεν τη δεκαετία του 1980, είχε όμως αρχίσει από τη δεκαετία του 1960.
Μετά τα έτη που σας ανέφερα αναμένεται, με βάση τα σενάρια που υπάρχουν για την επερχόμενη κλιματική αλλαγή, μια περεταίρω ελαφρά  μείωση της υπεριώδους ακτινοβολίας.
Θα πρέπει όμως να σημειώσουμε και κάτι πολύ σημαντικό που συσχετίζεται με τη συγκεκριμένη μελέτη. Σε παγκόσμια κλίμακα, αναμένεται στα επόμενα 30 χρόνια σημαντική αύξηση των επιπτώσεων στην υγεία που σχετίζονται με την υπερέκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (π.χ. καρκίνοι του δέρματος). Με λίγα λόγια, ενώ φαίνεται ότι το ζήτημα με την ανάκαμψη του όζοντος και τη μείωση της υπεριώδους ακτινοβολίας έχει «τεχνικά» λυθεί, δεν αποφύγαμε την καταστροφή και οι επιπτώσεις από την λάθος συμπεριφορά μας απέναντι στο περιβάλλον είναι ακόμη μπροστά μας».

Σε ποιους παράγοντες οφείλεται αυτή η προβλεπόμενη κλιματική αλλαγή;

«Η προβλεπόμενη αλλαγή οφείλεται στο γεγονός ότι κάποια στιγμή κινητοποιήθηκαν οι πάντες (πολίτες, κυβερνήσεις, βιομηχανίες) και συμφώνησαν σε πολύ αποτελεσματικά και σκληρά μέτρα.  Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι σε μια άλλη εποχή (όπως μας φαίνεται τώρα πια η δεκαετία του 1980), όπου δεν υπήρχε η ενημέρωση του κόσμου και η οικολογία όπως την ξέρουμε σήμερα, κάποιοι πάλεψαν για την αλλαγή και κάποιοι δέχθηκαν να αλλάξουν.  Δεν μπορώ να μη θυμηθώ τα λόγια του P. Crutzen, όταν βραβεύθηκε το 1995 με το Νόμπελ Χημείας για τη συνεισφορά του στην μελέτη του όζοντος: αφιέρωσε το Νόμπελ στη γενιά των εγγονιών του που θα γιορτάσουν την εξαφάνιση της τρύπας του όζοντος, ελπίζοντας ότι δεν θα τους έχει απογοητεύσει. Τέτοιες συμπεριφορές πρέπει να αποτελούν παράδειγμα για όλους μας».

Εκτιμάτε πώς τα επόμενα χρόνια θα έχουν σημαντικές αλλαγές στο κλίμα; Το φαινόμενο ποιο ρόλο θα έχει σε όλες αυτές; Θα ενταθούν και αυξηθούν τα ακραία καιρικά φαινόμενα;

Όλα τα γεγονότα τείνουν στο ότι οι αλλαγές θα είναι σημαντικές. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι μέσα από μια σειρά ακραίων φαινομένων θα προχωράμε σε πιο θερμές χρονιές. Να σας δώσω ένα παράδειγμα: Δημοσιεύτηκε πριν λίγες ημέρες μια αποτίμηση της κατάστασης του έτους 2010. Ενώ, σε παγκόσμια κλίμακα, ήταν ένα από τα 2 πιο θερμά που είχαμε ποτέ, παράλληλα συνέβησαν τα εξής: είχαμε περισσότερη από την αναμενόμενη βροχόπτωση στις ηπειρωτικές περιοχές, αλλά σημαντική μείωση στις βροχές πάνω από τη θάλασσα. Επίσης, είχαμε στη Γροιλανδία τις μεγαλύτερες απώλειες πάγου που έχουν μετρηθεί ποτέ, ενώ στην Ανταρκτική είχαμε σημαντική αύξηση του πάγου!
Όσον αφορά την ανάκαμψη του όζοντος και τη μελέτη μας θα πρέπει να τονίσουμε ότι είναι ένα φαινόμενο διαφορετικό από το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την κλιματική αλλαγή. Υπάρχει κάποια έμμεση συσχέτιση μεταξύ τους, αλλά, για παράδειγμα, η αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα δεν καταστρέφει το όζον. Θα ήθελα να το τονίσουμε αυτό, γιατί πολύς κόσμος συγχέει τα δύο αυτά φαινόμενα.

Πόσο ευθύνεται ο ανθρώπινος παράγοντας στη διαμόρφωση του κλίματος; Ποια η ευθύνη των ισχυρά βιομηχανικών χωρών;

Απ: Νομίζω, ότι πια ελάχιστοι διαφωνούν ότι ο ανθρώπινος παράγοντας είναι ο πλέον σημαντικός. Η ευθύνη των βιομηχανικών χωρών είναι μεγάλη και καθορίζεται από τα συμφέροντα που εξυπηρετούν. Να σας πω ότι για την περίπτωση της καταστροφής του όζοντος, αυτοί που πίεζαν τότε για την λήψη μέτρων ήταν οι Η.Π.Α. (όσο περίεργο κι αν ακούγεται), ο Καναδάς και οι σκανδιναβικές χώρες και αυτοί που αντιστέκονταν ήταν ο σκληρός πυρήνας (Δυτική Γερμανία, Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία) της τότε Ε.Ο.Κ. Αυτό συνέβαινε γιατί το 80% της παραγωγής των ενώσεων που χρησιμοποιούσαμε στα ψυγεία, τα spays και τα κλιματιστικά μας παράγονταν στην Ευρώπη. Τώρα, προφανώς τα συμφέροντα είναι διαφορετικά…

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ