Μία μικρή συνεισφορά για την Ημέρα της Γυναίκας: Συνέντευξη στην DW με τρεις Ελληνίδες που “κατακτούν” ανδροκρατούμενους χώρους.Οι γυναίκες κατακτούν την κορυφή. Και κυριολεκτικά. Το αποδεικνύει η Βανέσα Αρχοντίδου, διευθυντικό στέλεχος πολυεθνικών επιχειρήσεων, σύζυγος, μητέρα δύο παιδιών και μέλος της πρώτης ελληνικής γυνακείας ορειβατικής αποστολής που ανέβηκε στην κορυφή του Έβερεστ. Το σχέδιό της είναι να κατακτήσει τα Seven Summits, τις επτά υψηλότερες κορυφές του κόσμου. Αν και, όπως λέει η ίδια στην Deutsche Welle, «δεν μου αρέσει η λέξη ‘κατακτήσει’. Το λέω πιο πολύ γιατί τις έχω κατακτήσει μέσα μου, έχω κατακτήσει την εμπειρία, στην πραγματικότητα τα βουνά δεν κατακτιούνται». Ποιο ήταν όμως το κίνητρο για ένα τόσο τολμηρό εγχείρημα; «Στην αρχή ήταν καθαρά προσωπικά τα κίνητρα, ήθελα να αποδείξω στον εαυτό μου ότι οι γυναίκες έχουν τη δυνατότητα να κάνουν πράγματα, τα οποία δεν είναι στον ρόλο που οι περισσότεροι έχουν συνηθίσει. Αυτό μου έδινε προσωπική ικανοποίηση. Σιγά σιγά όμως, ήταν και κάτι άλλο που μου έδινε δύναμη να συνεχίσω, το παράδειγμα το οποίο έδινα σε άλλες γυναίκες, που ήθελαν να κάνουν το προσωπικό τους όνειρο πραγματικότητα». Προφανώς η εμπειρία προσέφερε πολλά και στην ίδια. Μάλλον δεν αγχώνεσαι ιδιαίτερα για το επόμενο μίτινγκ, όταν έχεις ανέβει στο Έβερεστ, έτσι δεν είναι; «Αυτό είναι πάρα πολύ σωστό», λέει. «Σου δίνει άλλη προοπτική το βουνό. Σου μαθαίνει ότι αυτό που είναι μεγαλύτερο από σένα είναι η φύση, εσύ είσαι απλά ένα περαστικό ον. Γι αυτό θα πρέπει να παίρνουμε τον εαυτό μας λιγότερο στα σοβαρά και τις καταστάσεις που ζούμε στις δουλειές μας ακόμη πιο λίγο στα σοβαρά».
Μέχρι σήμερα η Βανέσα Αρχοντίδου έχει ανέβει στις έξι από τις επτά υψηλότερες κορυφές του κόσμου. Απομένει μόνο η Ανταρκτική. Το προγραμματίζει για το καλοκαίρι. Τότε θα έχει κατακτήσει τα Seven Summits, την απόλυτη καταξίωση για κάθε αλπινιστή. Όλα αυτά δεν ήταν εύκολα. Πολλά τα προσκόμματα, ακόμη περισσότερα τα στερεότυπα. «Ως γυναίκα ήταν πάρα πολύ δύσκολο να γίνω αποδεκτή, κατ΄αρχήν στο ορειβατικό κομμάτι», λέει η 44χρονη αλπινίστρια. «Οι περισσότεροι θεωρούν ότι οι γυναίκες που ανεβαίνουν στα βουνά είναι φίλες, σύζυγοι ή σύντροφοι ανδρών ορειβατών, πάντως δεν είναι αυτόνομες προσωπικότητες, οι οποίες αποφασίζουν να κάνουν μία τέτοια δράση. Ήθελα να αποδείξω ότι δεν ισχύει κάτι τέτοιο και πράγματι αντιμετώπισα έναν σκεπτικισμό. Ακόμη και τώρα υπάρχουν φορές που κάνω ομιλίες και με ρωτάνε ‘Τελικά εσείς σε πιο υψόμετρο φτάσατε στο Έβερεστ;’ Δεν μπορούν να πιστέψουν ότι έφτασα στην κορυφή, στα 8.848 μέτρα».
«Βήματα προς τα εμπρός τα τελευταία χρόνια»
Σε ακαδημαϊκές κορυφές στοχεύει η οικονομολόγος Δάφνη Γρηγοριάδη. Με σπουδές Φιλοσοφίας και Οικονομικών, ολοκληρώνει το διδακτορικό της στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, ενώ συνεργάζεται με ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς. Σε ηλικία μόλις 24 ετών εξέδωσε το πρώτο της βιβλίο με τίτλο «Χρηματοοικονομική Φιλοσοφία», στο οποίο επιχειρεί να «παντρέψει» τις δύο επιστήμες. Άλλωστε, επισημαίνει, «οι πρώτοι οικονομολόγοι ήταν φιλόσοφοι». Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για μία νέα γυναίκα να προχωρήσει στις οικονομικές επιστήμες; «Η αλήθεια είναι πως ακόμη είναι ένας χώρος ανδροκρατούμενος, αν και θεωρώ ότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει βήματα προς τα εμπρός, ειδικά στο ακαδημαϊκό κομμάτι» λέει η ίδια στην Deutsche Welle. «Μάλιστα δεν είναι τυχαίο ότι η καθηγήτρια που έχω επιλέξει, δηλαδή το άτομο που επιβλέπει τη διδακτορική μου διατριβή, είναι γυναίκα. Θεωρώ ότι οι ανισότητες είναι πιο έντονες σε άλλους τομείς, όπως για παράδειγμα στον τομέα της εξουσίας, αλλά και της οικονομικής ισχύος. Χαρακτηριστικό είναι ότι στα διοικητικά συμβούλια των μεγαλύτερων εισηγμένων εταιριών στη χώρα μας το ποσοστό γυναικών είναι μόλις 9%.»
Η Δάφνη Γρηγοριάδη θεωρεί ότι η κατάσταση των γυναικών μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά μετά από νομοθετική παρέμβαση, η οποία ενσωματώνει πρόσφατη κοινοτική οδηγία στην ελληνική έννομη τάξη. «Το 2020 είχαμε ένα εύστοχο και πολύ αναγκαίο νομοθέτημα από την κυβέρνηση, τον νόμο 4706, σύμφωνα με τον οποίο οι εισηγμένες εταιρίες είναι υποχρεωμένες να έχουν εκπροσώπηση και των δύο φύλων, συγκεκριμένα οι γυναίκες θα πρέπει να έχουν εκπροσώπηση σε ποσοστό τουλάχιστον 25%. Ένα πάρα πολύ σημαντικό νομοθέτημα, θεωρώ εξαιρετική αυτή την πρωτοβουλία». Επιβαρυντικό είναι βέβαια το γεγονός ότι η νεότερες γενιές τα τελευταία χρόνια δεν έχουν βιώσει κάτι άλλο, παρά μόνο κρίσεις. Αρχικά η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση, μετά η ελληνική κρίση χρέους και τώρα η κρίση της πανδημίας που, κατά πολλούς, εγκυμονεί μία ακόμη κρίση χρέους. «Υπάρχει η τάση να αυξηθούν οι ανισότητες, λόγω του ότι οι συνέπειες κατανέμονται άνισα», εκτιμά η Δάφνη Γρηγοριάδη. «Φέτος είμαστε σε μία κατάσταση-γυάλα, όπως την ονομάζω, όπου έχουμε παγώσει την οικονομία, αλλά βγαίνοντας από αυτή την κατάσταση, το μεγαλύτερο πρόβλημα που θεωρώ ότι έχουμε να λύσουμε είναι το ζήτημα των κοινωνικών ανισοτήτων…»
Οικονομική στήριξη από σπόνσορες
Ακόμη και σε περιόδους ευημερίας ο σχεδιασμός των ορειβατικών αποστολών δεν ήταν εύκολος για τη Βανέσα Αρχοντίδου. Πολλά τα έξοδα, αναπόφευκτη λύση οι ιδιωτικοί χορηγοί, αλλά και αυτοί μάλλον δυσεύρετοι. «Υπάρχει μεγάλη δυσκολία. Στην Ελλάδα ακόμα και ολυμπιακές ομάδες δεν καταφέρνουν να βρουν πόρους για να χρηματοδοτήσουν τις δικές τους προσπάθειες, πόσο μάλλον μία ομάδα, η οποία δεν έχει τη φιλοδοξία να βγει πρώτη σε ένα ολυμπιακό άθλημα…» λέει η ίδια. «Υπάρχουν όμως άνθρωποι ανοιχτόμυαλοι- γιατί οι εταιρίες από ανθρώπους απαρτίζονται- οι οποίοι έχουν οράματα. Εγώ ευτυχώς μέσα από τη δουλειά μου βρήκα τέτοιους ανθρώπους. Κι αυτό που έχω μάθει από όλη αυτή τη διαδικασία- γιατί έφαγα και πολλές πόρτες πρέπει να πω- είναι ότι δεν πρέπει να σταματάς να τους ψάχνεις». Τα μελλοντικά σχέδια δεν σταματούν στην Ανταρκτική. Η Βανέσα Αρχοντίδου έχει ιδρύσει τη δράση «A Woman can be» με στόχο να ενθαρρύνει τις γυναίκες να επιτύχουν τους προσωπικούς στόχους που έχουν θέσει, αλλά και να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο για περιβαλλοντικές απειλές που «δεν είναι και τόσο μακριά όσο νομίζουμε», όπως λέει η ίδια.
Θέλω να ρωτήσω πώς τα καταφέρνει όλα αυτά με δύο παιδιά, μάλλον θα απαντούσε πως αυτή η ερώτηση δεν θα γινόταν σε έναν άνδρα, αλλά θα το αποτολμήσω εξομολογούμενος τον προβληματισμό μου κι επίσης ότι δεν βλέπω τον λόγο να μην κάνω την ίδια ερώτηση σε άνδρα. «Θα μπορούσα να πω ακριβώς αυτό που λέτε: I object» λέει η Βανέσα Αρχοντίδου. «Αλλά δεν θα το κάνω, γιατί όντως έχετε ένα δίκιο σε αυτό, άνδρες και γυναίκες έχουμε πάρα πολλά πράγματα, τα οποία πρέπει να χωρέσουμε στη ζωή μας. Ένα σημαντικό κομμάτι που έχει βοηθήσει τα τελευταία χρόνια είναι η τεχνολογία. Προσπαθούσα πάντα να κάνω αυτό το multitasking από το κινητό μου, από διάφορα μέρη στα οποία βρισκόμουν και είδα ότι με σωστό προγραμματισμό, αλλά και με σωστή επικοινωνία- γιατί χρειάζεται επικοινωνία με την οικογένεια, τα παιδιά, τον σύντροφο- όλα γίνονται. Είναι και θέμα προτεραιότητας. Αν βάλεις σωστές προτεραιότητες, μπορεί να χάσεις έναν μήνα από τη ζωή των παιδιών σου και την καθημερινότητα της δουλειάς, αλλά δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο διαφορετική είναι η παραγωγικότητα που μπορεί να φέρει κάποιος, όταν έχει τέτοιου είδους εμπειρίες στο μυαλό του και στο ενεργητικό του».
Σταντ Απ με γυναικεία υπογραφή
Τα πιο σοβαρά πράγματα λέγονται με κωμικό τρόπο, πιστεύει η Ελπίδα Μηναδάκη. Δίκιο έχει μάλλον, γιατί γελάμε στο τηλέφωνο συζητώντας πολύ σοβαρά. Στα 42 της χρόνια είναι κειμενογράφος σε διαφημιστικές εταιρίες και συγγραφέας παιδικών βιβλίων, ενώ παράλληλα κάνει μεταπτυχιακό στην Αγγλία στο κωμικό σενάριο και τα τελευταία χρόνια είναι μία από τις θαρραλέες Ελληνίδες που δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους στην σταντ απ κόμεντι. Μιλάμε για ένα ανδρικό άθλημα, μέχρι πρότινος. Ή μήπως όχι; «Στην Ελλάδα η αλήθεια είναι ότι ήταν για πολλά χρόνια ανδροκρατούμενος χώρος, τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει και ανοίγει» λέει η Ελπίδα Μηναδάκη στην Deutsche Welle. Επισημαίνει ότι ήδη υπάρχουν τρεις γυναίκες κωμικοί που έχουν κάνει όνομα: Κατερίνα Βρανά, Χρύσα Κατσαρίνη, Ήρα Κατσούδα. «Είναι και οι τρεις αξιοθαύμαστες», λέει. «Αλλά είναι εντυπωσιακό ότι έχουμε αρχίσει όλο και περισσότερες. Είναι κάτι που αναπτύσσεται…»
Ισχύει άραγε το παλαιό στερεότυπο που έλεγε ότι ο Έλληνας στην πραγματικότητα δεν εκτιμά το χιούμορ, αλλά περισσότερο τη χοντρή πλάκα; «Οι παλαιότεροι είναι ακόμη λίγο κολλημένοι στην πλάκα, αλλά όχι, ο Έλληνας έχει χιούμορ», λέει η Ελπίδα Μηναδάκη. «Τα νεότερα παιδιά έχουν πάρα πολύ, μπορώ να πω κιόλας. Κι επειδή έχουν πολλά ερεθίσματα από το εξωτερικό, πολλές φορές το χιούμορ τους είναι πιο ευρωπαϊκό». Απομένει τώρα να εκλείψει ένα άλλο στερεότυπο, εκείνο που θέλει τη γυναίκα είτε σεμνότυφη και διακριτική, είτε μοιραία και επικίνδυνη, αλλά πάντως όχι πνευματώδη και εκδηλωτική. «Ήταν λίγο το στερότυπο ότι η γυναίκα είναι κάτι λεπτεπίλεπτο, ότι δεν μπορεί να βρίζει ή να μιλάει ανοιχτά» λέει η Ελπίδα Μηναδάκη. «Νομίζω πια ότι η γυναίκα μπορεί να μιλήσει και για τη σεξουαλικότητά της και για την καθημερινότητα και γι αυτά που δέχεται και αντιμετωπίζει σε όλους τους χώρους. Έχει κατακτήσει πάρα πολλούς ρόλους, γιατί όχι και την κωμωδία; Χιούμορ είχε πάντοτε, απλά τώρα μπορεί να το στηρίζει με μεγαλύτερη άνεση». Για το μέλλον μία υπόσχεση και απειλή ταυτόχρονα, όπως επισημαίνει: «Να περιμένετε πολλά από τις γυναίκες κωμικούς στα επόμενα χρόνια».
Γιάννης Παπαδημητρίου
