Το 25,5% του γερμανικού πληθυσμού έχει μεταναστευτικό υπόβαθρο. Καθιστά αυτό αυτομάτως την γερμανική κοινωνία ανοιχτή; Δύο έλληνες μετανάστες μιλούν για τις εμπειρίες τους στη νέα πατρίδα.«Η Γερμανία δεν είναι μια ανοιχτή κοινωνία», διαπιστώνει ο κινέζος αντικαθεστωτικός καλλιτέχνης Άι Γουέι Γουέι στην γερμανική εφημερίδα Die Welt. «Είναι μια κοινωνία που θα ήθελε να είναι ανοιχτή αλλά στην πραγματικότητα κλείνεται στο καβούκι της για να προστατεύσει τον εαυτό της. Η γερμανική κουλτούρα είναι τόσο ισχυρή και δεν αποδέχεται διαφορετικές ιδέες ή επιχειρήματα», δήλωνε τον περασμένο Αύγουστο ο κινέζος καλλιτέχνης, ο οποίος αποφάσισε για το λόγο αυτό να εγκαταλείψει τη Γερμανία, στην οποία έζησε τα τελευταία χρόνια.
Είναι όμως πράγματι η Γερμανία μια κλειστή κοινωνία; Το 2018 ζούσαν στη χώρα σχεδόν 21 εκ. άνθρωποι με μεταναστευτικό υπόβαθρο, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 25,5% του συνολικού πληθυσμού. Από αυτούς σχεδόν 11 εκ. έχουν γερμανικό διαβατήριο ενώ 13,5 εκ. γεννήθηκαν στο εξωτερικό και μετανάστευσαν στη Γερμανία.
Πώς όμως ορίζεται η ανοιχτή κοινωνία; Ο Φίλιπ Χούζεμαν είναι επικεφαλής της πρωτοβουλίας «Ανοιχτή Κοινωνία», η οποία ιδρύθηκε το 2015 στο Βερολίνο. Αφορμή στάθηκε η ενίσχυση του λαϊκισμού στη Γερμανία, το Brexit και τη πολιτική του Αμερικανού Προέδρου Τραμπ: «Μια ανοιχτή κοινωνία διαθέτει ένα φιλελεύθερο δημοκρατικό πολίτευμα που δεν είναι δημοκρατικό μόνο στα χαρτιά. Οι κύριες αξίες είναι ότι η κατοχύρωση του απαραβίαστου της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, η ελευθερία της γνώμης και η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας».
Πρόβλημα για τους ξένους η γραφειοκρατία
Η καθημερινότητα είναι ωστόσο κάποιες φορές διαφορετική. Ο ψυχίατρος Θεόκριτος Βεσκούκης, ο οποίος μιλά γερμανικά, μετακόμισε τον Ιανουάριο στο Ντίσελντοφ. Όχι λόγω της κρίσης αλλά για να εξελιχθεί επαγγελματικά. Ο 26χρονος περιγράφει τις επαφές του με τις γερμανικές αρχές ως δύσκολες και γραφειοκρατικές. Λέει για παράδειγμα ότι για την αίτηση χορήγησης άδειας εξάσκησης επαγγέλματος, οι ώρες κοινού είναι μόνο μια φορά την εβδομάδα κάθε Δευτέρα μεταξύ 1:00 μμ και 2:30μμ και περιμένουν χιλιάδες άνθρωποι να εξυπηρετηθούν. Για την οριστική απάντηση της αρμόδιας αρχής ο χρόνος αναμονής φθάνει μέχρι και τους 8 μήνες.
Παρόμοιες εμπειρίες με τις γερμανικές δημόσιες υπηρεσίες έκανε και ο σκηνοθέτης Κώστας Αγιαννίτης, ο οποίος λόγω της κρίσης εγκαταστάθηκε τον περασμένο Ιανουάριο στη Κολωνία. Δεν μιλά ακόμα καλά γερμανικά και κατά την άποψή του αυτός είναι και ο λόγος που δεν μπορεί να βρει μια «δουλειά της προκοπής». Λέει ότι οι υπάλληλοι των γερμανικών αρχών τον αντιμετώπισαν σε γενικές γραμμές με ευγένεια. Θεωρεί ωστόσο ότι υπάρχει γραφειοκρατία και πως η συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών είναι προβληματική.
Δεν είναι όμως όλα άσχημα στη Γερμανία. Το αντίθετο. Οι δύο Έλληνες χαίρονται που μπορούν και μένουν σε αυτή τη χώρα. «Η πολιτιστική ζωή είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Επισκέπτομαι μουσεία, συναυλίες, έχω δεσμό με μια γερμανίδα υψίφωνο και γνώρισα πολλούς καλλιτέχνες. Δεν έχω κανένα πρόβλημα με τους Γερμανούς. Το μόνο πρόβλημα είναι η γλώσσα και κάνω ότι μπορώ για να το λύσω», τονίζει ο Κώστας Αγιαννίτης.
Δεν σκοπεύουν να επιστρέψουν στην Ελλάδα
Ο Θεόκριτος Βεσκούκης έχει μόνο τα καλύτερα να πει για τους συναδέλφους του στην ψυχιατρική κλινική του Ντίσελντορφ. Τονίζει ότι «βρίσκουν πάντα χρόνο και απαντούν υπομονετικά σε όλες τις ερωτήσεις μου». Παρά τις αρχικές δυσκολίες και τα γραφειοκρατικά εμπόδια δεν σκοπεύει να επιστρέψει, προς το παρόν τουλάχιστον, στην Ελλάδα. Παρόμοια σκέπτεται και ο Κώστας Αγιαννίτης. «Παντού είναι δύσκολα όταν είσαι ξένος», λέει.
Ο Φίλιπ Χούζεμαν από την πρωτοβουλία «Ανοιχτή Κοινωνία» πιστεύει ότι: «η Γερμανία είναι μια ανοιχτή κοινωνία, την οποία με τις ενέργειές μας υπερασπιζόμαστε. Δεν ισχυριζόμαστε ότι όλα είναι τέλεια στη χώρα. Ακόμα και για το διάσημο Αυστριακό φιλόσοφο Καρλ Πόπερ, η ιδανική, η τέλεια ανοιχτή κοινωνία δεν υπάρχει. Κατά συνέπεια πρέπει καθημερινά να εργαζόμαστε για τη βελτίωση της κοινωνίας στην οποία ζούμε».
Μαρία Ρηγούτσου
