Δήλωση του Μητροπολίτου Γερμανίας Αυγουστίνου.
Μὲ ἀφορμὴ τὶς φανατικὲς ρητορεῖες καὶ τὶς ἀκραῖες ἐνέργειες, ποὺ ἀντιστοίχως ἀκούγονται καὶ λαμβάνουν χώρα ἐντὸς καὶ ἐκτὸς Ἑλλάδος, ἐκφράζω τὴ βαθιά μου θλίψη καὶ ἀνησυχία.
Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καταδικάζει ἀπερίφραστα τὴν ξενοφοβία καὶ τὸ ρατσισμὸ ἀπ᾽ ὅπου κι ἂν προέρχονται. Ὅσοι προπαγανδίζουν τέτοιες ἰδέες, διαμετρικῶς ἀντίθετες πρὸς τὸ πνεῦμα καὶ τὴν οὐσία τοῦ Εὐαγγελίου, καὶ δροῦν ἀναλόγως, θέτουν ἑαυτοὺς ἐκτὸς Ἐκκλησίας.
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ
του σεβ. Μητροπολίτου Γερμανίας κ. Αυγουστίνου
43o Ιερατικό Συνέδριο
της Ιεράς Μητροπόλεως Γερμανίας
Εξαρχίας Κεντρώας Ευρώπης
Θέμα: «Το εκκλησιαστικό φρόνημα ως δεδομένο και ζητούμενο»
Herten – Mülheim a. d. Ruhr – Oberhausen
15-18 Οκτωβρίου 2012
Σεβασμιώτατε άγιε Μεσσηνίας,
Πανιερώτατε άγιε Βελεστίνου,
Θεοφιλέστατοι,
αγαπητοί μου πατέρες,
αδελφές και αδελφοί εν Χριστώ,
με τη χάρη του Θεού συναντιώμαστε και φέτος σε αυτή την ιερατική μας σύναξη, για να ανανεώσουμε την αγάπη που μας ενώνει και μας συγκροτεί σε μια μεγάλη αδελφότητα διακονίας του λαού του Θεού στην χώρα αυτή, που από ξένη, δηλαδή φιλόξενη, έγινε δεύτερη πατρίδα για τους περισσότερους από μάς, αλλά κυρίως για τα παιδιά μας.
Συναντιώμαστε φέτος σε αυτή την τόσο σημαντική για τη Γερμανία μητροπολιτική περιοχή του ποταμού Ruhr. Μια περιοχή, η οποία εδώ και δεκαετίες είναι μια μεγαλούπολη σε εξέλιξη, και αν θεωρήσει κανείς το σύνολο των πόλεων που την αποτελούν ως μια πολεοδομική ενότητα, αυτή αποτελεί με τα πλέον των πέντε εκατομμύρια κατοίκων της τη μεγαλύτερη πόλη της Γερμανίας, η οποία μάλιστα πριν από δυό χρόνια είχε διατελέσει και πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, επιδεικνύοντας με καμάρι όχι μόνο το βιομηχανικό της πολιτιστικό πλούτο (αφού αποτελεί μια από τις κυριότερες βιομηχανικές περιοχές της Ευρώπης), αλλά και τη σημαντική της συμβολή στη σύγχρονη πολιτιστική κίνηση.
Ακριβώς λόγω αυτής της βαριάς βιομηχανίας το Ruhrgebiet είναι και μια περιοχή σημαντική για τον Ελληνισμό της Γερμανίας, αφού εδώ κατέφθανε τις δεκαετίες του ΄60 και του ΄70 και βρίσκεται σήμερα ένα μεγάλο μέρος των ανθρώπων μας. Οι στατιστικές μιλάνε για το 10% των Ελλήνων της Γερμανίας και το 30% του κρατιδίου της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας. Την έντονη αυτή ελληνική παρουσία τη βλέπουμε στη ζωντανή ενοριακή ζωή στο Dortmund, το Oberhausen, το Duisburg, το Herten και το Hagen και σε άλλες μικρότερες πόλεις της περιοχής. Ο Έλληνας εδώ αποτελεί αναμφίβολα αναπόσπαστο μέρος της κοινωνίας του Ruhrgebiet, φορέας του πολιτισμού του, αλλά και μέτοχος των προβλημάτων του, όπως για παράδειγμα της μεγάλης ανεργίας που έχει κληρονομήσει στην περιοχή η αλλαγή του οικονομικο-πολιτικού σχεδιασμού του γερμανικού κράτους.
Το θέμα του φετινού συνεδρίου μας δεν αποτελεί ενασχόληση με «το ηδύοσμον, το άνηθον και το κύμινον» (Μθ 23,23), αλλά με το κέντρο της ορθοδόξης μας πίστης και ζωής. Στο μήνυμά του η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότητα, ο Οικουμενικός μας Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος ορίζει το εκκλησιαστικό φρόνημα σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας ως ορθό δόγμα, άσκηση και ζωή. Διαφορετικά θα λέγαμε ότι το ορθό εκκλησιαστικό φρόνημα το ορίζει η ορθοδοξία και η ορθοπραξία.
Στην προς Ρωμαίους επιστολή του ο απόστολος Παύλος στο όγδοο κεφάλαιο αναφέρεται στο φρόνημα της σαρκός και στο φρόνημα του πνεύματος, το κοσμικό και το εκκλησιαστικό φρόνημα, και μας υποδεικνύει το δεύτερο ως οδό σωτηρίας. Ως τρόπο με τον οποίο θα αγαπήσουμε το Θεό όχι συναισθηματικά, αλλά «εξ όλης της καρδίας σου και εξ όλης της ψυχής σου και εξ όλης της διανοίας σου και εξ όλης της ισχύος σου» (Μκ 12,30). Από την αγάπη του Θεού τίποτα δεν θα μπορεί να μας χωρήσει: «πέπεισμαι γαρ ότι ούτε θάνατος ούτε ζωή ούτε άγγελοι ούτε αρχαί ούτε δυνάμεις ούτε ενεστώτα ούτε μέλλοντα, ούτε ύψωμα ούτε βάθος ούτε τις κτίσις ετέρα δυνήσεται ημάς χωρίσαι από της αγάπης του Θεού της εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών» (Ρωμ 8,38-39). Η αγάπη αυτή ως πραγματικότητα και όχι ως φτηνός συναισθηματισμός είναι η φανέρωση του ορθού εκκλησιαστικού φρονήματος.
Η αγάπη αυτή προβλέπει και την υπακοή· ο Πατριάρχης τονίζει «[υπακοή] εις τους πνευματικούς πατέρας ημών και την ιεραρχίαν της Εκκλησίας». Μια υπακοή που θα είναι ελεύθερη όχι δουλική, που θα φανερώνει αναφορά και όχι δέσμευση, χάρη και όχι καταναγκασμό. «Αι γυναίκες τοις ιδίοις ανδράσιν υποτάσσεσθαι ως τω Κυρίω… αντί τούτου καταλήψει άνθρωπος τον πατέρα και την μητέρα και προσκολληθήσεται προς την γυναίκα αυτού…» (Εφ 5,22.31). Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως στην εκκλησιαστική ιστορία η παραφθορά του αυτεξουσίου είναι η αυτοκεφαλία. Και δεν είναι τυχαίο ότι ο λαός μας τους περιπλανώμενους σκύλους τους ονομάζει αδέσποτους…
Η υπακοή αυτή θα οδηγήσει και στο κοινό φρόνημα· «… το αυτό φρονείν εν Κυρίω…», επιτάσσει το αγιογραφικό χωρίο από την προς Φιλιππησίους επιστολή (4,2) που νοηματοδοτεί το θέμα του συνεδρίου μας. Το αυτό φρόνημα, που κανείς δεν θα μπορέσει να κάμψει. Το φρόνημα του Πέτρου, πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε η Εκκλησία «και πύλαι άδου ου κατισχύσουσιν αυτής» (Μθ 16,18).
Από την άλλη η λέξη φρόνημα μας είναι γνωστή από τα περίφημα «πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων», τα οποία αποτελούσαν έγγραφη μαρτυρία του διχασμού που επικρατούσε στην ελληνική κοινωνία τον προηγούμενο αιώνα. Οι παλαιότεροι από μας τα θυμούνται σίγουρα, καθώς κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο είδαν το όνομα τους γραμμένο σε ένα από αυτά. Το περίεργο είναι ότι τούτα τα πιστοποιητικά δίναν πολλές φορές υποτίθεται μαρτυρία για το εκκλησιαστικό φρόνημα του καθενός, αποτελούσαν δηλαδή και «πιστοποιητικά εκκλησιαστικών φρονημάτων». Σε αυτό όχι μικρό ρόλο έπαιξε και η δράση διαφόρων ομάδων, οι οποίες – και με αυτόν τον τρόπο – μπάσαν από την πίσω πόρτα το δυτικό – κι εδώ εννοείται το όχι ορθόδοξο – εκκλησιαστικό φρόνημα. Το φρόνημα που βλέπει την εκκλησία σαν οργάνωση, σαν σωματείο, όπου δεν υπάρχουν πιστοί, αλλά μέλη. Ένα ηθικιστικό και νομικιστικό φρόνημα που δεν απαιτεί τη συμμετοχή στο μυστήριο της Εκκλησίας ως απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωτηρία αλλά – για να χρησιμοποιήσω μια εικόνα – την προσκόμιση ενώπιον του Κριτού έγκυρης «ταυτότητας μέλους» και ισχύοντος «πιστοποιητικού εκκλησιαστικών φρονημάτων»…
Βέβαια το να μιλά κανείς για το εκκλησιαστικό φρόνημα μετά τον Παναγιώτατο Οικουμενικό μας Πατριάρχη και πριν από τον Σεβασμιώτατο άγιο Μεσσηνίας αναγκαστικά τον κάνει να συντομεύει, για να μη παρασυρθεί ο λόγος του σε κακοφωνία ανάμεσα στις λαμπρές συμφωνίες ορθοδόξου διδασκαλίας των δύο προαναφερθέντων. Και γι΄ αυτό παρακαλώ τον παρόντα άγιο Μεσσηνίας να με συγχωρέσει, αν ο λόγος μου υπερέβη το μέτρο. Σεβασμιώτατε, καλωσήλθατε! Σάς ευχαριστούμε που μάς κάνετε την τιμή να βρίσκεστε κοντά μας και να μας επιτρέψετε να εκμεταλλευτούμε αυτή σας την παρουσία στο έπακρο για να μάθουμε από τη σοφία σας. Πιστεύω ότι δεν χρειάζεστε ιδιαίτερες συστάσεις, αφού είστε σε όλους μας γνωστός μέσα από τα γραπτά σας, τις παρεμβάσεις σας στον τύπο, αλλά και την εν γένει παρουσία σας στο εκκλησιαστικό γίγνεσθαι. Χαίρομαι και σάς θαυμάζω που σε καιρούς πνευματικής φτώχιας και εκκλησιαστικής κακομοιριάς προβάλλετε την υπακοή στο θέλημά Του ως γνήσιο εκκλησιαστικό φρόνημα.
Χαίρομαι, επίσης, ιδιαίτερα που ανάμεσά μας βρίσκεται ο φίλτατος Μητροπολίτης Βελεστίνου κ. Δαμασκηνός, με τον οποίο συνδέομαι προσωπικά από τεσσαρακονταετίας, όταν είχα την ευκαιρία να το έχω για λίγο συνεφημέριο στην ενορία του τότε Δυτικού Βερολίνου. Ο άγιος Βελεστίνου, για όσους δεν το γνωρίζουν, διακόνησε χρόνια πολλά τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, τόσο στο Βόλο, όσο και στην Αθήνα, αλλά υπήρξε και πρωτοτοσυγγελεύων τού νυν Αρχιεπισκόπου κ. Ιερωνύμου τον πρώτο καιρό της εκλογής του στην αρχιεπισκοπική καθέδρα της Εκκλησίας της Ελλάδος. Άγιε Βελεστίνου, καλωσήλθες και πάλι στη Γερμανία.
Ξέχωρα, αλλά το ίδιο θερμά, να καλωσορίσω και τον αδελφό άγιο Δημητριάδος κ. Ιγνάτιο στα πρόσωπα των κληρικών του που βρίσκονται και πάλι ανάμεσά μας: τον Πρωτοσύγκελλο του π. Δαμασκηνό, τον π. Χρήστο, υπεύθυνο του Συνδέσμου Νέων της Μητροπόλεως Δημητριάδος, και τον Αρχιδιάκονο και κατά σάρκα ανεψιό του π. Καλλίνικο. Χαίρομαι που και φέτος συνεχίζεται η παράδοση αυτή της επικοινωνίας των δύο, να τολμήσω να πω, αδελφοποιημένων πλέον μητροπόλεων. Πιστεύω ότι ο άγιος Δημητριάδος και οι άλλοι ιερείς της Μητροπόλεώς σας, που έχουν βρεθεί κοντά μας, σας έχουν μεταφέρει το πνεύμα του συνεδρίου μας καθώς και την ανάγκη μας μέσα από αυτή την κοινωνία να διατηρήσουμε την επικοινωνία με την ορθόδοξη εκκλησιαστική ατμόσφαιρα της πατρίδας, η οποία τόσο ανόθευτα και παραδοσιακά διατηρείται στη Μητρόπολη Δημητριάδος. Σάς παρακαλώ να μεταφέρετε στον Ποιμενάρχη σας θερμές ευχαριστίες για την αγάπη και την αρωγή του και πολλή από τη μεριά μας ανυπόκριτη αγάπη.
Σε αυτό το συνέδριο η οργανωτική επιτροπή μοίρασε επιπλέον δουλειά στους θεοφιλεστάτους βοηθούς Επισκόπους, στον άγιο Αρίστης, τον άγιο Λεύκης και τον άγιο Αριανζού. Τους ευχαριστώ για την αποδοχή και αυτού του διακονήματος, όπως και για όλα τα διακονήματα που αναλαμβάνουν για να με ξεκουράσουν και να εξυπηρετήσουν, στο μέτρο του δυνατού, όλο και περισσότερες υποχρεώσεις της Μητροπόλεώς μας. Γιατί κι αυτό πρέπει να ειπωθεί: με την πάροδο του χρόνου ο άνθρωπος ανακαλύπτει πως ό,τι καταφέρνει, το καταφέρνει μέσα από τη συνεργασία. Η επιλογή δε των συνεργατών είναι πετυχημένη, όταν δεν είναι υπόθεση μια στιγμιαίας έμπνευσης, αλλά αποτέλεσμα έντονης προσευχής και ώριμης σκέψης. Τα δύο αυτά μας βοηθούν και στο να διακρίνουμε και να επιλέγουμε τους συνεργάτες μας με βάση το ορθό εκκλησιαστικό τους φρόνημα.
Και τούτο το φρόνημα το έχω διακρίνει σε όλους εσάς, που χάρη σ΄ αυτό διακονείτε το λαό του Θεού, όπου σας έταξε η χάρη Του. Ας με συγχωρέσει ο άγιος Μεσσηνίας για τη σύγκριση, αλλά μια έκφραση που λέω συχνά είναι ότι το Αμβούργο δεν είναι Καλαμάτα, και συνεπώς ο κληρικός μας που υπηρετεί εκεί φυλά Θερμοπύλες και πρέπει να προσέχει την παρακαταθήκη πολύ πιο επιμελημένα απ΄ ότι, εκεί όπου αισθάνεται την θαλπωρή της «νόμω κρατούσας» Εκκλησίας. Κάθε φορά όμως που σάς ανταμώνω σκέφτομαι πόσο σκανδαλωδώς έχω παρ’ αξία ευεργετηθεί από τον καλό Θεό μας. Σάς ευχαριστώ όλους για την αγάπη και την αφοσίωσή σας και προπάντων για την άοκνη προσφορά σας.
Κι ένα θερμό ευχαριστώ τέλος στον π. Απόστολο για την θερμή υποδοχή που μας επιφύλαξε χθές στο Herten· ο π. Απόστολος αυτό τον καιρό, ακόμα και με αυτή του την εκδήλωση χθές, αποτελεί προσωποποίηση της πίστης της Εκκλησίας μας στην Ανάσταση, προσωποποίηση του ορθού εκκλησιαστικού φρονήματος· π. Απόστολε, ο Θεός να αναπαύει την ψυχή του πρόωρα χαμένου γιού σου Ζήση. Θερμές ευχαριστίες και στον π. Παναγιώτη, για τη συνδρομή του στην οργάνωση αυτής της σύναξης, αλλά και για όλα όσα προσφέρει στην Μητρόπολή μας, τόσο στην ενορία του, όσο και στο μητροπολιτικό κέντρο στη Βόννη.
Σάς ευχαριστώ θερμά!
Εύχομαι ένα ευλογημένο συνέδριο!
