Πλήθος-μάζα-άνθρωποι

Της Χρυσούλας Δημητρακάκη
info@cdemetrakaki.gr

‘To να έχουμε δόξες στο παρελθόν και μια κοινή θέληση στο παρόν, το να έχουμε κάνει μεγάλα κατορθώματα μαζί και να θέλουμε να κάνουμε μεγαλύτερα, αυτοί είναι οι ουσιαστικοί όροι που συνιστούν έναν λαό’

Πώς να ερμηνεύεται το γεγονός ότι ο ορισμός του Ernest Renan, δεν σταματά να συγκινεί ακόμα και σήμερα με την θέρμη του;

Συμβάλλει η ποιητική οπτική του ορισμού ή το γεγονός ότι βρισκόμαστε στη θέση εκείνων που ψάχνουν παρηγοριά από τα λόγια μεγάλων ανθρώπων; Και ενώ χωρίς αμφιβολία η ελπίδα μας δοκιμάζεται και η πίστη μας σε ότι νομίζαμε ακλόνητο κλονίζεται, αναμφίβολα, η φωτιά του πνεύματος, θα αποτελέσει το τελευταίο προπύργιο της επιτιθέμενης ελπίδας μας.

Ποια είναι η πραγματική δύναμη, πέρα από τα γνωστά και ειπωμένα, που γεννά την κοινή ζωή ανθρώπων; Και ποια είναι η δομή που διαμόρφωσε την κοινοτική ζωή τόσων ανθρώπων, κάτω από την κυριαρχία μίας εξουσίας;

Και αν η κοινή γλώσσα, σήμερα είναι το λιγότερο που κάνει τους ανθρώπους να επικοινωνούν, ποιος νομίζει ότι γνωρίζει τόσα, για να μπορεί να υποθέσει τι ακριβώς συμβαίνει; Τη στιγμή που χωρίς να διαθέτουμε υψηλό δείκτη νοημοσύνης, είναι πλέον κοινό μυστικό η ανεπάρκεια διαχείρισης όσων δηλώνουν αρμόδιοι και η ανευθυνότητα όσων ανήκουν στα αντίπερα στρατόπεδα που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την περίσταση, για να ‘κτίσουν’ την προσωπική τους πολιτική διαδρομή.

Το παρελθόν, είναι μια κοινή κληρονομιά από μεγαλείο και πίκρες και το μέλλον είναι ένα πρόγραμμα με προοπτικές. Αν δεν υπάρχουν προοπτικές, όσα πρέπει να θυμηθούμε άλλα τόσα θα πρέπει και να ξεχάσουμε.

Η συνύπαρξή, του πολίτη και της αιρετής εξουσίας, υπόκειται σε μια καθημερινή αξίωση και με την ιδέα αυτής της καθημερινής επιβεβαίωσης, λειτουργούν απελευθερωτικά και οι δύο. Και αυτό συμβαίνει είτε κάποιος τα επιθυμεί, είτε όχι, είτε ακόμα θεωρεί δεδομένη την σχέση εξουσίας-πολίτη, είτε σχέση που ανά πάσα στιγμή μπορεί να ανατραπεί. Αλλά τώρα, που κανείς δεν έχει την πολυτέλεια να ακούει, οι άνθρωποι που αποτελούν το αντικείμενο ενός συστήματος -που χωρίς εκείνους δεν θα υπήρχε το ίδιο-, κατά ιστορικό λόγο, βρίσκονται στη μέση ενός κυκλώνα μαζί με το ίδιο το σύστημα. Και ενώ εκείνοι που όφειλαν να γνωρίζουν, δεν γνωρίζουν απολύτως τίποτα, ο κυκλώνας του οικονομικού περίγελου, απλώνεται μαζί με ένα βαθύ σκοτάδι, χωρίς να είναι καθόλου σίγουρο ότι έφτασε στο απόγειο της έντασης του, για να αρχίσει και η εκτόνωση.

Το κράτος, όποια και αν είναι η μορφή του, είναι πρόσκληση από ανθρώπους σε ανθρώπους, για να πραγματοποιήσουν ένα κοινό πρόγραμμα. Και όποιες και αν είναι οι ενδιάμεσες μακροχρόνιες διαδικασίες, οι έννοιες κράτος και άνθρωπος, παραμένουν άρρηκτα συνδεδεμένες. Σήμερα όμως είναι έτσι; Και αν το ‘bottle neck’ της σημερινής οικονομικής κατάστασης, έγινε φανερό με όσα συσσωρεύονταν δεκαετίες πριν, είναι σε θέση ένας ‘κάποιος’, να αποδειχθεί πραγματικός ηγέτης και για να κόψει τον ‘γόρδιο δεσμό’;

Τι συμβαίνει σήμερα που νομίζουμε ότι συμβαίνει και τι συνέβαινε στο διαρκές ‘χθες’ που δεν το γνωρίζαμε ; Και αν η ιστορία, φαίνεται μακριά από το σήμερα για να συγκριθεί με αυτό που πραγματικά θα καταγράψει στο μέλλον, η πραγματικότητα δεν μπορεί να είναι διαφορετική από αυτή που ζούμε, την στιγμή που οι κυκλώνες, όταν δημιουργηθούν είναι επόμενο πως θα ξεριζώνουν σπίτια και δένδρα.

Οι άνθρωποι δεν γεννήθηκαν για να ακούνε όμορφα ψέματα. Όσο και αν τους πικραίνει η αλήθεια, την προτιμούν από τα γλυκά ψεματάκια που έχουν τον αγαθό σκοπό να καλύψουν αυτό που στεναχωρεί. Και όσο αν είναι οδυνηρό να δεις την πραγματική κατάσταση, είναι αληθινό, να αντιμετωπίσεις σήμερα, αυτό που θα αναγκασθείς να αντιμετωπίσεις αύριο. Η αλήθεια, αναγκαστικά μας προσγειώνει, αλλά πάντα θα την προτιμούμε από τις ψεύτικες υποσχέσεις που ενδυναμώνουν εκείνον που υπόσχεται, για να διατηρηθεί στην επικαιρότητα.

Αν κάποιοι κυβέρνησαν ανεξέλεγκτα και κάποιοι υπάκουσαν, αυτό μπορεί να ονομάζεται ‘βόλεμα’ στην αρχή και ‘κρίση’ αργότερα. Μπορεί ακόμα να ονομάζεται αδυναμία στην αρχή και ένα λάθος που έγινε πολλά λάθη, αργότερα. Μπορεί να ονομάζεται δυαδικό πολιτικό σύστημα που οι αιρετοί μεταλλάχθηκαν, εξαγοράζοντας ψήφους με κάθε μέσο και με υποσχέσεις διευκολύνσεων, πάτησαν πάνω σε στέρεο έδαφος των αναγκών του ανθρώπου.

Και αν σε όλα αυτά που ακούγονται διάσπαρτα, κάποιος τα συμπληρώσει στο πάζλ, θα διαπιστώσει την δραματική παρανόηση της πραγματικότητας που προβάλλεται από εκείνη που είναι.

Όταν ένα πλήθος γίνεται αιφνίδια ορατό, την στιγμή που χρησιμοποιείται και την ώρα της ‘κρίσης’ περιθωριοποιείται στοιβαγμένο σε σωρούς, παύει να αποτελείται από πολίτες αλλά από μια άμορφη ‘κοινωνικής μάζα’, που δεν αποτελεί παρά μόνο εργαλείο όταν θα έλθει πάλι η ώρα της κρίσης των ψήφων. Και από αυτή την οπτική της δομής της διοίκησης, εκείνοι που βρίσκονται στην θέση της εξουσίας, εξασκούν κυριαρχία και όχι διοίκηση, χωρίς βαθιά εκτίμηση και χωρίς επιφύλαξη προς εκείνους που διοικούν.

Σήμερα από την μία οι πολίτες αισθάνονται ‘έρμαια’ της κατάστασης και καλούνται να επιβιώσουν με ‘ίδια μέσα’ που πιο πολύ βασίζονται στη φαντασία κάποιου που δεν ονειρεύτηκε να γίνει βουλευτής, παρά στον ρεαλισμό της επιβίωσης και από την άλλη το σύστημα βρίσκει χρόνο και τρόπο να στήνει στο ειδώλιο του κατηγορουμένου παραπτώματα κοινών ανθρώπων, η να ανασύρει από το ντουλάπι παραπτώματα ανθρώπων που πραγματικά υπηρετούν τον τόπο τους, ενώ δεν βρίσκει ποτέ επαρκεί τα στοιχεία για να καταλογισθεί η ευθύνη των βαρυποινιτών που κυκλοφορούν με ‘λευκό’ το ποινικό μητρώο.

Αν στην δημόσια ζωή, που δεν είναι μόνο πολιτική, αλλά κυρίως, πνευματική, πολιτισμική και οικονομική, διαπεράσουμε την επιφάνεια της λιτής παρατήρησης, θα διαπιστώσουμε μια απροσδόκητη πηγή, που έγκειται στη θέληση των ίδιων των ανθρώπων που την αποτελούν, να ζήσουν και να προχωρήσουν. Η έκπληξη, είναι η αρχή για να κατανοήσουμε καλύτερα εκείνο που θα αγαπήσουμε στο μέλλον. Αυτή θα παραμένει η πολυτέλεια της ζωής μας, για να μη γέρνουμε βαρετά, σε όσα γνωρίζουμε εκ των προτέρων ότι πρόκειται να συμβούν.

Οι γνώσεις που θα ξεπεράσουν τα μικροκομματικά όρια και θα ενωθούν για το καλό της πατρίδας, θα μπορούν να ξεπεράσουν τα ξαφνικά δεδομένα της οποιασδήποτε κρίσης και να πρωτοτυπήσουν.

Πριν από ογδόντα χρόνια, ο Jose Ortega Gasset, έγραφε ότι η Ευρώπη υφίστατο την μεγαλύτερη κρίση που μάστιζε, λαούς, έθνη και πολιτισμούς. Μια κρίση που μέχρι τότε (το 1930) έχει συμβεί πάνω από μία φορά στην ιστορία. Και η ιστορία μας απέδειξε ότι εκείνο που έχει συμβεί πάνω από μία φορά, είναι επόμενο να συμβεί πολλές. Και αν συνέβη πολλές φορές η κάθοδος, πολλές φορές θα συμβεί και η επάνοδος.

Το πεδίο είναι μεγάλο και είναι διαθέσιμο. Τίποτα δεν χάνεται έτσι απλά. Αρκεί να χρησιμοποιηθούν ιδέες που δεν αντιγράφονται από παλαιά μοντέλα και αρκεί η αγάπη για τον τόπο, να υπερβεί την προσωπική και κομματική ματαιοδοξία. Γιατί η συνέχιση των ίδιων λύσεων, επαναλαμβάνει τα ίδια λάθη και η πρωτοτυπία, δεν υπήρξε ποτέ ‘λογότυπο’ προ πώληση, γιατί εμπεριέχει την γενναιότητα εκείνων που δεν φοβούνται.

Αν δεν θέλουμε να στηριχθούμε στην μεγαλοσύνη εκείνων που αποφασίζουν για το μακρινό μέλλον μας, οφείλουμε να συστρατευθούμε και τότε ίσως και να ξεχάσουμε όσα πρέπει να ξεχάσουμε. Γιατί στην δική μας περίπτωση, εκείνος που πρέπει να ξεχάσει είναι οι πολίτες και όχι το κράτος.

Και οι κάθε τύπου διαμαρτυρίες που δεν απευθύνονται μόνο στα ΄καυτά’ θέματα δράσης που προκύπτουν στην μέρα, αλλά στοχεύουν στην ενστικτώδη άμυνα και προάσπιση δικαιωμάτων ελευθερίας του πολίτη, συμβάλλουν στις προοπτικές ενός πολίτη, που όταν δέχθηκε την ‘κρίση’, δεν μπορούσε να φαντασθεί ότι δεχόταν μία επίθεση μετωπική και σε όλο το εύρος της ζωής του.

Δεν αμφιβάλλουμε ότι η ζωή παραμένει αγώνας για να πραγματώνεις τον εαυτό σου και να καλυτερεύεις μέσα από τις εκάστοτε συνθήκες. Οι ‘εν καιρώ ειρήνης’ ήρωες, πρέπει να αποδείξουν ότι παραμένουν ήρωες και ‘εν καιρώ πολέμου’ και οι περιστασιακές διαμαρτυρίες δεν καταλήγουν σε εξαγορά της προσωπικής τους ησυχίας με πληρωμή όσο-όσο σε τίμημα και υποχωρήσεις.

Οι δυσκολίες, οι δυσχέρειες ακόμα και οι δοκιμασίες γεμάτες απόγνωση και πόνο, εγείρουν και κινητοποιούν τις δυνάμεις και τις ικανότητες του ανθρώπου. Τον αγώνα μας εμείς θα τον δώσουμε, θα συνεχίζουμε να βοηθάμε τους συνανθρώπους μας, από αυτό που δεν έχουμε δεύτερο και από όσα λιγοστά έχουμε, για να μη ‘καταντήσουμε’ πιο μίζεροι από τους μίζερους και πιο κακόμοιροι από τους κακομοίρηδες, σε μία κατάσταση που μας οδηγεί να λειτουργήσουμε έτσι. Γιατί στο τέλος, εκτός από τα εμπράγματα, θα έχουμε χάσει και τον εαυτό μας.

Οι συνθήκες ζωής, για λόγους συγκεκριμένους και θεμελιακούς, δεν κληρονομούνται. Ακόμα περισσότερο, δεν κληρονομούνται οι καλές συνθήκες, τη στιγμή που ο εαυτός εκείνου που τις κληρονόμησε, δεν έχει καμία σχέση με αυτό που προέκυψε χωρίς την προσωπική του συμβολή.

Η προοπτική μας, θα εξαρτηθεί από τις εξωτερικές συνθήκες, αλλά κυρίως από τη φωτιά του δικού μας πνεύματος.

Δύσκολα μπορούμε να το πιστέψουμε, ότι η συγκεκριμένη κρίση μα ήρθε από την παγκόσμια αγορά, ή ότι εκρίθη απαραίτητη, για να καθαρίσει ο δρόμος του μέλλοντος. Εμείς είμαστε έτοιμοι να παραδεχθούμε ότι κάναμε λάθος και είμαστε έτοιμοι να ξεχάσουμε, διαπιστώνοντας την μαγική μετάβαση από το σκοτεινό τούνελ, στην αυλή των θαυμάτων, που ας ελπίσουμε ότι ακόμα, υπάρχει.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ