Ο αποπεμφθείς υπουργός Εξωτερικών, με τη βαριά φωνή, τη χαρακτηριστική τεξανική προφορά και τη συγκρατημένη στάση του, λειτουργούσε κατευναστικά στις ανεξέλεγκτες προκλήσεις που εξαπέλυε μέσω twitter ο Ντόναλντ Τραμπ. Επί της ουσίας όμως το πρώην κορυφαίο στέλεχος της πετρελαϊκής Exxon Mobil δεν μπορούσε να συνεισφέρει πολλά. Η εντύπωση των ειδικών σε θέματα εξωτερικής πολιτικής στις Βρυξέλλες ήταν ότι τα νήματα κινούν ο αμερικανός πρόεδρος και το περιβάλλον του, και ότι ο Τίλερσον απλά προσπαθούσε να μεταφέρει μια εικόνα σύνεσης. Πάντως μέχρι το τέλος της σύντομης θητείας του, ο Ρεξ Τίλερσον κατάφερε να αποτρέψει την κατάργηση της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν εκ μέρους των ΗΠΑ.
Κακή επικοινωνία με την Ευρώπη
Το τελευταίο διάστημα ο Ρεξ Τίλερσον φάνηκε να μην συμμετέχει στη χάραξη πολιτικής εκ μέρους του προέδρου Τραμπ. Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών κλήθηκε να «πουλήσει» τη μεταφορά της αμερικανικής πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ προκαλώντας την οργή των ευρωπαίων εταίρων. Ο Τίλερσον δεν μπόρεσε ούτε να βελτιώσει τις διμερείς σχέσεις με τη Ρωσία, παρότι είχε αρχικά επαινεθεί ως προσωπικότητα που κατανοεί των ρώσο πρόεδρο Πούτιν και την πολιτική του. Στη Σύνοδο των G20 στο Αμβούργο και στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, επιχείρησε επανειλημμένα να ανασκευάσει ελαφρώς αιχμηρές δηλώσεις που είχε κάνει προηγουμένως ο Ντόναλντ Τραμπ. Σε ό,τι αφορά την ουσία του πράγματος δεν μπορούσε όμως να αλλάξει τίποτα.
Κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στις Βρυξέλλες, παραδέχθηκε μιλώντας σε στελέχη της τοπικής αμερικανικής πρεσβείας, ότι ο ένας χρόνος Τραμπ δεν απέφερε μεν αξιοσημείωτα επιτεύγματα, ωστόσο οι ΗΠΑ είναι κατά τη γνώμη του σε καλύτερη κατάσταση υπηρετώντας το δόγμα "Πρώτα η Αμερική" σε σύγκριση με τη διακυβέρνηση Ομπάμα.
Επίσης ο Ρεξ Τίλερσον επαναλάμβανε διαρκώς τους αβάσιμους ισχυρισμούς του Ντόναλντ Τραμπ περί ανεξόφλητων χρεών των νατοϊκών συμμάχων προς τις ΗΠΑ. Ο Τίλερσον έδινε συχνά την εντύπωση ότι απλά αναπαρήγαγε απόψεις τις οποίες φαινόταν να μην συμμερίζεται καν ο ίδιος.
Η αποπομπή Τίλερσον δεν ήταν απροσδόκητη
Η ξαφνική αποπομπή του Ρεξ Τίλερσον από τον κόσμο του προέδρου Τραμπ δεν συνιστά έκπληξη σύμφωνα με πολλούς παρατηρητές στις Βρυξέλλες. Το αργότερο όταν φέρεται να αποκάλεσε τον αμερικανό πρόεδρο «ανόητο» το καλοκαίρι του 2017, ήταν πλέον σαφές ότι είχε κουραστεί από την άσκηση του αξιώματός του.
Το αν η συνεργασία με τον διάδοχο του Τίλερσον, Μάικ Πομπέο, επιφυλάσσει κάτι διαφορετικό, βεβαίως δεν το γνωρίζουν ακόμη η Φεντερίκα Μογκερίνι και οι συνεργάτες της. Επίσημες τοποθετήσεις επ' αυτού δεν υπάρχουν. Το ίδιο και από την πλευρά του ΝΑΤΟ, το οποίο δεν θέλησε να σχολιάσει την απόφαση αποπομπής. Ωστόσο και στο περιβάλλον της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας αναρωτιούνται τι θα μπορούσε να αλλάξει στο εξής.
Στην έδρα της ΕΕ εντείνεται η αβεβαιότητα για τις περαιτέρω εξελίξεις. Εφόσον ο Τραμπ στηρίξει ανοιχτά το Brexit και εκφράζεται υπέρ λαϊκιστικών κομμάτων στην Ευρώπη, μπορεί να περιμένει κανείς μόνον το χειρότερο, ήταν η πεποίθηση ευρωπαίων διπλωματών πριν ακόμη λάβει τέλος η σύντομη θητεία Τίλερσον.
Μπερντ Ρίγκερτ / Άρης Καλτιριμτζής
