Συνέντευξη με τη συγγραφέα Γλυκερία Κακούρη.

 Επιμέλεια: Βάσω Β. Παππά

Vas_nikpap@yahoo.gr

 Αφορμή για τούτη τη συνέντευξη στάθηκε το βιβλίο «Ένοχες Σιωπές». Ένα μυθιστόρημα που σκιαγραφεί σε βάθος ευάλωτες υπάρξεις και θίγει το ευαίσθητο θέμα της ενδοοικογενειακής βίας εξαίροντας τη σημασία του αυτοσεβασμού και της αξιοπρέπειας του ατόμου. Η Γλυκερία Κακούρη εργάζεται ως φιλόλογος σε σχολεία της μέσης εκπαίδευσης και ασχολείται με τη συγγραφή μυθιστορημάτων και παραμυθιών.

Kυρία Kακούρη, πριν λίγες μέρες εκδόθηκε το βιβλίο σας που φέρει τον τίτλο «Ένοχες Σιωπές». Θέλετε να μας μιλήσετε λίγο γι’ αυτό…

Είμαι πολύ χαρούμενη και περήφανη συνάμα γι αυτό το βιβλίο μου, το τέταρτο κατά σειρά, που τιτλοφορείται «Ένοχες Σιωπές» και κυκλοφορεί από τη Δυάς Εκδοτική. Όπως και τα προηγούμενα, το αγάπησα πολύ κατά τη διάρκεια της συγγραφής του. Δέθηκα με τους ήρωές του, προσπάθησα να αποκρυπτογραφήσω τις σκέψεις τους, να κατανοήσω τα κίνητρα των πράξεών τους, να εισχωρήσω στα άδυτα της ψυχής τους αναζητώντας κάποιο ελαφρυντικό, όταν υπέκυπταν σε ατόπημα.

Η πρωταγωνίστρια του έργου, Αντιγόνη, είναι μια νεαρή φιλόλογος, που καταφθάνει στο χωριό με όνειρα και αισιοδοξία. Η διαφορετικότητά της θα παρεξηγηθεί και ο ψυχολογικός πόλεμος εναντίον της θα είναι αδυσώπητος. Πώς αντιδρά ένας άνθρωπος, όταν δέχεται άδικες επιθέσεις; Πόσο μπορεί να αντέξει τη διαπόμπευση της προσωπικότητάς του; Κι ακόμα, πώς μπορεί το έργο και η προσωπικότητα ενός εκπαιδευτικού να ασκήσουν γόνιμη επίδραση, τη στιγμή που η ίδια η κοινωνία και οι πολίτες απαξιώνουν το θεσμό του σχολείου;

Επιπλέον, το συντηρητικό περιβάλλον του χωριού δρα καταλυτικά στη διαμόρφωση των κοινωνικών ρόλων των δύο φύλων και στις μεταξύ τους σχέσεις. Παρακολουθεί στενά κάθε τους κίνηση, έτοιμο να καταδικάσει κάθε παρεκτροπή θάβοντας στους κόλπους του αβοήθητες υπάρξεις. Το έγκλημα τιμής, που θα πέσει σαν κεραυνός εν αιθρία και θα ταράξει τα βαλτώδη νερά της κλειστής κοινωνίας, αποτελεί ουσιαστικά το επισφράγισμα των αδιάσειστων επιταγών της… Ποια θα είναι η αντίδραση των κατοίκων; Πώς θα μπορέσουν να περισώσουν την τιμή του χωριού τους; Κατά πόσο είναι εφικτή η παρείσφρηση του «καινούριου» και πόσο επώδυνη η αποδοχή μιας αλλαγής;

Γιατί επιλέξατε τον τίτλο «Ένοχες Σιωπές» για το τελευταίο σας μυθιστόρημα;

Ένα από τα βασικότερα θέματα που θίγεται στο βιβλίο, και αποκτά δραματικές διαστάσεις κατά την εξέλιξη της πλοκής, είναι το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας. Σωματικής, ψυχολογικής, σεξουαλικής. Δύσκολο να το ομολογήσει κανείς, ακόμα και στις μέρες μας. Πόσο μάλλον σε μια κλειστή κοινωνία… Τα θύματα υποφέρουν, αλλά σιωπούν. Θέμα-ταμπού, απαγορευμένο. Πολλές φορές πίσω από το προσωπείο μιας ευτυχισμένης και αξιοπρεπούς οικογένειας, κρύβονται τα χειρότερα εγκλήματα. Οι αβοήθητες υπάρξεις, παγιδευμένες στο δίχτυ της άγνοιας και της ντροπής, αποδέχονται την άρρωστη κατάσταση σαν κάτι δεδομένο, ενοχοποιώντας ίσως και τον ίδιο τους τον εαυτό, γι αυτό που συμβαίνει. Αδυνατούν να ομολογήσουν την αλήθεια. Αρνούνται να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους, γιατί έχουν χάσει την ελπίδα… Οι σιωπές τους είναι αιματηρές κραυγές, είναι η μόνη τους άμυνα στην καταρράκωση της αξιοπρέπειάς τους…

Πώς ενέσκηψε η συγγραφή; Έχετε σκεφθεί ποτέ πώς θα είχε εξελιχθεί η ζωή σας αν δεν είχατε ασχοληθεί με το γράψιμο;

Είμαι της άποψης ότι το οποιοδήποτε χάρισμα είναι έμφυτο στον άνθρωπο. Στη δική του βούληση επαφίεται το αν θα το αξιοποιήσει ή όχι. Από τη στιγμή που κράτησα μολύβι στα χέρια μου, με επισκέφθηκε και το «μικρόβιο» της συγγραφής. Και λέω «μικρόβιο», γιατί αποτελεί μια διαρκή ανησυχία, μια επαγρύπνηση. Δε σε δεσμεύει, απλά σε καλεί. Και σε θέτει προ των ευθυνών σου. Σκέψεις, ιδέες, προβληματισμοί, περιμένουν υπομονετικά στην άκρη του μυαλού μέχρι να επέλθει το πλήρωμα του χρόνου για να εκμαιευθούν και να έρθουν σε γόνιμη επαφή με τους άλλους.

Πιστεύω ότι η ζωή μου, φαινομενικά τουλάχιστον, δε θα είχε εξελιχθεί διαφορετικά, αν δεν είχα ασχοληθεί με το γράψιμο. Εννοώ σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο. Όμως, κάτι θα μου έλειπε… Η συγγραφή είναι για μένα το απαραίτητο οξυγόνο, μία ακόμα αποστολή, που μου έλαχε να εκπληρώσω… Έτσι αισθάνομαι. Ειλικρινά, δε θα μπορούσα να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς τη συγγραφή.

Πώς βλέπετε τα πράγματα στον εκδοτικό χώρο; Πιστεύετε ότι γράφονται σήμερα καλά και διαχρονικά βιβλία;

Ο εκδοτικός χώρος έχει χτυπηθεί και αυτός από την οικονομική κρίση. Ο κόσμος δεν έχει τη δυνατότητα να αγοράζει βιβλία με την ίδια ευκολία, που το έκανε παλαιότερα. Αυτό δε σημαίνει ότι δε γράφονται καλά και διαχρονικά βιβλία. Έλλειψη λογοτεχνικής παραγωγής θα σήμαινε πνευματικό τέλμα. Ευτυχώς, υπάρχουν και σήμερα άξιοι λογοτέχνες, που καλλιεργούν, ανανεώνουν και εμπλουτίζουν την παράδοση της νεοελληνικής λογοτεχνίας.

Ασφαλώς, λόγω της πληθώρας των εκδοθέντων έργων το τελευταίο διάστημα, κοντά στα «καλά» βιβλία-που δεν είναι πάντα ευρέως γνωστά-κυκλοφορούν και πολλά «εύπεπτα». Γι αυτό και δεν μπορούμε να έχουμε πλήρη εικόνα για το μέγεθος και το ποιόν της παρούσας λογοτεχνικής παραγωγής. Ο χρόνος είναι εν τέλει αυτός που θα κάνει τη διαλογή. Σίγουρα, οι μελλοντικοί ερευνητές της νεοελληνικής λογοτεχνίας θα έχουν πλούσιο υλικό προς κρίση και αξιολόγηση.

Ποιοι συγγραφείς σας έχουν επηρεάσει; Υπάρχουν άνθρωποι που αισθάνεστε ότι σας έχουν επηρεάσει πάρα πολύ;

Η επαφή με τα βιβλία κάνει τον άνθρωπο «πλουσιότερο». Όσο περισσότερο διαβάζει κανείς, τόσο περισσότερες εμπειρίες αποκτά, τόσο περισσότερο γεμίζει η ψυχή του. Ενσυνείδητα ή ασυνείδητα.

Αισθάνομαι ότι έχω επηρεαστεί από τη νεοελληνική λογοτεχνία, γιατί αγαπώ και θαυμάζω το έργο πολλών λογοτεχνών, παλαιότερων και σύγχρονων. Ξενόπουλος, Μυριβήλης, Βενέζης, Καζαντζάκης, Βουτυράς, Πολίτης, Τσίρκας, Αξιώτη… Από τους σύγχρονους εκτιμώ πολύ τη γραφή της Ρέας Γαλανάκη, της Αλκυόνης Παπαδάκη, του Θωμά Κοροβίνη, του Ισίδωρου Ζουργού…

Δε νομίζω ότι υπάρχουν άνθρωποι που να μ’ έχουν επηρεάσει πάρα πολύ. Τουλάχιστον συνειδητά. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι οι αφηγήσεις κάποιων κέντρισαν το ενδιαφέρον μου, και θέλησα να τις αξιοποιήσω λογοτεχνικά.

Αγαπημένη φράση που προέρχεται από την «Αναφορά στον Γκρέκο» του Καζαντζάκη: «Αυτό που θέλει ο νους είναι το αίτημα της φοβερής στιγμής όπου έλαχε να γεννηθούμε, και πρέπει, αν θες η ζωή σου να’ ναι γόνιμη να πάρεις μιαν απόφαση που ν’ αρμονίζεται με τον φοβερό ρυθμό του καιρού σου». Έχω την εντύπωση, γνωρίζοντας τη δουλειά σας πώς το δικό σας ταξίδι είναι προς αυτή την κατεύθυνση.

Το αίτημα της φοβερής στιγμής της γέννησής μας… Έχω τη γνώμη ότι πρόκειται για την αποστολή, για την οποία είναι γεννημένος ο καθένας, για το σκοπό που καλείται να φέρει εις πέρας, με αφορμή κάποιο προίκισμα που διαθέτει, μια ιδιαίτερη κλίση… Στο χέρι του είναι να την ανακαλύψει, να την καλλιεργήσει ή να την αψηφήσει, να δώσει τον εαυτό του ή να την απορρίψει. Σε κάθε περίπτωση, είναι υπεύθυνος για τις συνέπειες των πράξεών του.

Εγώ το έχω επιλέξει το μονοπάτι μου. Δε θα μπορούσα να κάνω διαφορετικά. Το δικό μου ταξίδι είναι μια προσπάθεια, που πηγάζει από την ψυχή μου και γεμίζει τη ζωή μου με τη χαρά της δημιουργικότητας. Πολλές φορές οι ρυθμοί του καιρού μας είναι αυτοί που μας επιβάλλουν να μην εγκαταλείψουμε τον αγώνα, αλλά να συνεχίσουμε ακάθεκτοι να παλεύουμε για τα «πιστεύω» μας. Μόνο έτσι θα βγούμε αλώβητοι από κάθε δοκιμασία, ικανοποιημένοι με τον εαυτό μας.

Τι διαφορά έχει η περιπέτεια της τέχνης από αυτή της ζωής; Η τέχνη έχει απαντήσεις για την κρίση της εποχής μας ή παρακολουθεί με αμηχανία και εξαρτημένη με όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας;

Η τέχνη είναι μαγεία, είναι έμπνευση, είναι μια εσωτερική διαδρομή της ψυχής με πολλές διακυμάνσεις και εκπλήξεις. Για να έχει όμως νόημα, πρέπει να επικοινωνεί με τη ζωή, να διοχετεύει εκεί τους πολύτιμους καρπούς της. Να την αφουγκράζεται, να τη νιώθει, να την αναδεικνύει, να την εξυψώνει… Να την κρατά από το χέρι και να την ανασηκώνει, κάθε φορά που η δεύτερη λυγίζει… Αλίμονο αν τέχνη και ζωή πορεύονταν με γυρισμένες πλάτες… Κι αλίμονο αν η τέχνη επαναπαυόταν αυτάρεσκα στις δάφνες της, παρακολουθώντας αμήχανα τις καταιγιστικές εξελίξεις της ζωής. Η πραγματική τέχνη έχει απαντήσεις, αρκεί να είμαστε σε θέση να τις δούμε και να τις ακούσουμε. Αρκεί να έχουμε την οξύνοια του νου να εκτιμήσουμε το πραγματικά ωραία και να μην αψηφήσουμε τα ύψιστα ιδανικά, που εκείνη πρεσβεύει.

Από το σύγχρονο άνθρωπο, ποιο συναίσθημα πιστεύετε ότι απουσιάζει περισσότερο; Σ’ εσάς υπερισχύει το συναίσθημα ή η λογική πιο πολύ;

Πιστεύω ότι απουσιάζει η ενσυναίσθηση, η ικανότητα του να μπαίνεις στη θέση του άλλου. Αυτό τα περικλείει όλα. Το αίσθημα της δικαιοσύνης, την ειλικρίνεια στις ανθρώπινες σχέσεις, την αλληλοκατανόηση, το σεβασμό. Δυστυχώς, οι περισσότεροι σκέφτονται μονοδιάστατα, ετικετοποιώντας άκριτα τους συνανθρώπους τους, βάζοντας στην κορυφή της πυραμίδας ένα αλάνθαστο «εγώ». Γι αυτό και είναι ανίκανοι να δουν τις ανάγκες του άλλου και να τον βοηθήσουν πραγματικά. Σε μένα θα έλεγα ότι υπερισχύει περισσότερο το συναίσθημα και όχι η ψυχρή αντιμετώπιση των πραγμάτων. Παρ’ όλα αυτά, δε φτάνω στα άκρα, δεν αφήνομαι να παρασυρθώ από αυτό. Προσπαθώ να κρατήσω τις ισορροπίες. Η σωστή απόφαση είναι αυτή που υποδεικνύει η καρδιά σου, αλλά δεν αναιρεί η λογική σου. Παν μέτρον άριστον.

Κλείνοντας, ποια τα μελλοντικά σας σχέδια κυρία Κακούρη;

Τα σχέδια είναι μέρος της ζωής μας, αν και δεν πρέπει να γίνονται αυτοσκοπός. Ενταγμένα αρμονικά μέσα στην καθημερινότητά μας, στέλνουν το φως της ελπίδας και χτίζονται λιθαράκι-λιθαράκι. Έχω πολλές νιογέννητες ιδέες στο μυαλό μου. Για συγγραφή μυθιστορημάτων, διηγημάτων, παραμυθιών… Αυτή τη στιγμή ασχολούμαι μ’ ένα ιστορικό μυθιστόρημα, έχω βάλει στοίχημα με τον εαυτό μου. Μια καινούρια εμπειρία… Αυτό που επιθυμώ είναι να συνεχίσω να γράφω, όσο μπορώ, καταθέτοντας πάντα ένα κομμάτι της ψυχής μου…

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ