Το βιβλίο του Γιώργου Συμπάρδη Υπόσχεση γάμου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος.
Ανακοινώθηκαν από τη Διεύθυνση Γραμμάτων της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2012, που αφορούν τις εκδόσεις έτους 2011. Η Επιτροπή απονέμει το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος στον Γιώργο Συμπάρδη για το βιβλίο του Υπόσχεση γάμου.
Σ’ αυτό το πολυπρόσωπο, ατμοσφαιρικό, παράξενο και υπαινικτικό, κωμικό και γοητευτικό μυθιστόρημα, ο Γιώργος Συμπάρδης δίνει φωνή και ζωή στους καθημερινούς ανθρώπους, βυθίζεται στον κόσμο τους και μας τραβάει απ’ το μανίκι να τους δούμε καλύτερα, εξάλλου ζουν και αναπνέουν δίπλα μας.
Ο Γιώργος Συμπάρδης γεννήθηκε στην Ελευσίνα το 1945. Το πρώτο του βιβλίο Μέντιουμ κυκλοφόρησε το 1987 και Ο άχρηστος Δημήτρης το 1998, τα οποία και απέσπασαν διθυραμβικές κριτικές. Όλα τα βιβλία του κυκλοφορούν από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ.
Σκεπτικό για το Βραβείο Μυθιστορήματος
Το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Υπόσχεση Γάμου», το οποίο ψηφίστηκε κατά πλειοψηφία από την Επιτροπή, αποτυπώνει με τρόπο διακριτικό το καθημερινό και το ασήμαντο το οποίο ανάγεται σε περιωπή.
Ο συγγραφέας φαίνεται να ενστερνίζεται τη θέση του Πλούταρχου «… ένα ασήμαντο γεγονός, ή μία λέξη, ή κάποιο παιγνίδι ακόμα, μπορούν να φανερώσουν το ήθος των προσώπων και των πράξεων περισσότερο απ’ όσο κάνουν αιματηρότατες μάχες και οι μεγαλύτεροι στρατοί και οι πολιορκίες πόλεων (Πλούταρχος «Βίοι Παράλληλοι», Αλέξανδρος).
Αυτό το ήθος αναδεικνύεται μέσα από την τυχαιότητα των καθημερινών συναντήσεων και συναναστροφών στην «Υπόσχεση γάμου». Ο συγγραφέας ως οξυδερκής παρατηρητής ανασύρει στην επιφάνεια συνηθισμένες συμπεριφορές, τις οποίες δεν συμβολοποιεί και ούτε επιχειρεί να νοηματοδοτήσει. Το σκηνικό της ιστόρησής του, οι λαϊκές και μικροαστικές συνοικίες της Αθήνας. Η Καλλιθέα, τα Πετράλωνα, ο Ταύρος, η διαδρομή του ηλεκτρικού Κηφισιά – Πειραιάς. Οι ήρωές του άνθρωποι ταπεινοί χωρίς λάμψη. Η πλοκή εμπρόθετα τετριμμένη καθώς και η ζωή των πρωταγωνιστών. Τίποτα το μεγαλειώδες δεν συντελείται. Αυτούς τους καθημερινούς ανθρώπους κατασκοπεύει επίμονα ο συγγραφέας, χωρίς να παρεμβαίνει ή να επινοεί με τη φαντασία του, δίχως να ερμηνεύει. Καταγράφει έτσι την αλήθεια των πραγμάτων και την καταμαρτυρεί. Αβίαστα αναδύεται μια κοινότοπη πραγματικότητα, η οποία αντικατοπτρίζει τη βαθύτερη πραγματικότητα, αφού η προφάνεια συστήνει κατά το συγγραφέα και το βάθος.
Με την αμέτοχη αφήγηση και τον όγκο των μικρών πληροφοριών επιτυγχάνεται η αναπαράσταση του μικρόκοσμου και της ανιαρής καθημερινότητας και αναδεικνύεται υπαινικτικά η διαβρωτική λειτουργία του χρόνου που φθείρει και κατατρώει την ύπαρξη. Ο συγγραφέας στέκεται συμπονετικός και τρυφερός προς τους ήρωές του, αν και περίτεχνα ειρωνικός. Είναι άνθρωποι ανεπαρκείς και αδύναμοι να μπουν στο παιχνίδι της βίωσης. Όλοι σχεδόν ηλικίας περίπου σαράντα χρονών, πλην τελεσίδικα γερασμένοι.
Η ευτελής πραγματικότητα, οι μισοτελειωμένες πράξεις, τονίζονται σ’ ένα έκκεντρο μυθιστόρημα, το οποίο ωστόσο αποδίδει τον πυρήνα των πραγμάτων. Μια ζωή μάταιη, ελάχιστα ανταποδοτική. Η «Υπόσχεση γάμου», η όποια υπόσχεση, είναι αδύνατον να υλοποιηθεί αφού τα άτομα είναι κατακερματισμένα, γεμάτα ήττες και ματαιώσεις. Οι πράξεις τους απεκδύονται κάθε σημασία. Πρόκειται για έναν κόσμο ταπεινό, εμποτισμένο στη θλίψη και την υπαρξιακή αγωνία. Άτομα που παίζουν διαρκώς «κρυφτούλι» με τον εαυτό τους, με τις επιθυμίες τους.
Η επικέντρωση στο σημείο και το συγκεκριμένο υπαινίσσεται ο συγγραφέας πως μπορεί να συντελέσει κυρίαρχα στη θέαση του ολικού. Γι’ αυτό επιμένει στη λεπτομερή περιγραφή και εξιστόρηση. Ίσως και το μόνο πραγματικό γεγονός, ό,τι υπάρχει, να είναι, όλο κι όλο, αυτό. Το καθημερινό, το ασήμαντο. Τούτο κι αναδεικνύεται στο πολυσέλιδο μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη και στα 31 κεφάλαιά του.
Η πεζολογική, συχνά πληκτική αποτύπωση του μικροαστικού κόσμου, αποσκοπεί να καταδείξει την ακινησία του, την αδιέξοδη προοπτική μιας χθαμαλής ζωής.
«Τι πιο ασήμαντο από το αγκάθι ενός αχινού κι όμως κάποτε είδα στο μισοσκόταδο την τομή του. Ήταν ένα σοφό, περίτεχνο κέντημα, μεγάλο σαν ένα τάληρο», επισημαίνει ο Γιώργος Σεφέρης την πολυτιμότητα του φαινομενικά ασήμαντου και την ατομική βίωση του καθημερινού. (Γιώργος Σεφέρης «Δοκιμές» Μέρες 32).
Στην τελική κρίση συζητήθηκαν επίσης και τα μυθιστορήματα του Αλέξη Πανσέληνου «Σκοτεινές Επιγραφές», ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα υπαρξιακής αναζήτησης, όπου συνείρονται ρεαλιστικά και φανταστικά στοιχεία, καθώς και αυτό του Χρήστου Αγγελάκου «Το δάσος των παιδιών», με κύριο γνώρισμά του τις πολλαπλές αφηγηματικές προσεγγίσεις του θέματός του και την ανάδειξη του ατομικού βιώματος σε συλλογική θεώρηση.
Εισηγητής του σκεπτικού : Ανδρέας Μήτσου
