Του δρ. καρδιολόγου Νίκου Ερρ. Ιωάννου.
M ν ή µ η Ν ί κ ο υ Λ ι β έ ρ δ ο υ
Οι ρυθµικές φωνές των µαθητών και µαθητριών του Γυµνασίου Κυρηνείας «θέλουµε περίπατο – θέλουµε περίπατο» εκείνο το όµορφο ανοιξιάτικο πρωινό δεν βρήκαν ανταπόκριση από τον Καθηγητικό Σύλλογο και µε το κτύπηµα του κουδουνιού όλοι βρέθηκαν στα θρανία τους.
Στα µέσα της δεκαετίας του ’60 η είσοδος του Καθηγητή στην αίθουσα διδασκαλίας προκαλούσε άµεση έγερση των µαθητών που παρέµεναν όρθιοι µέχρι να καθίσει στην έδρα του.
Ο 25χρονος νέος φιλόλογος µε το φουντωτό µαλλί και το ατσαλάκωτο κουστούµι δεν είχε διάθεση να καθίσει και όπως πηγαινοέρχονταν µπροστά στον µαυροπίνακα είπε:
«Καθίστε παιδιά. Έχετε δίκιο που προτιµάτε περίπατο στην Γλυκιώτισσα, από το κλείσιµο µέσα στην τάξη. Όµως τώρα έχουµε δύο ώρες Νέα Ελληνικά. Θα σας δώσω την ευκαιρία να κάνετε την απόδρασή σας. ∆ιαλέξτε όποιο θέµα θέλετε που να σχετίζεται µε περίπατο ή εκδροµή και αναπτύξτε το. Ο µόνος περιορισµός που έχετε, είναι να γράψετε σήµερα σε απλή καθαρεύουσα. Προφανώς σε Έκθεση Ιδεών δεν υπάρχουν περιθώρια αντιγραφής γι’ αυτό κατεβαίνω στη βιβλιοθήκη για λίγα λεπτά. Επιτέλους η βιβλιοθηκάριος βρήκε το «Κύπρον ου μ’ εθέσπισεν» του Γιώργου Σεφέρη. Ελπίζω ο καθένας να συγκεντρωθεί στο γραπτό του αφενός για να αποδώσει και αφετέρου να µην ενοχλεί τους άλλους. Θάθελα όµως κάποτε να γίνετε τόσο ώριµοι, που να γράφετε και διαγωνίσµατα χωρίς επιτήρηση».
Λίγο πριν αφήσει την αίθουσα κοντοστάθηκε στην πόρτα και είπε: « Κάτι άκουσα για μια κακή συνήθεια, το κάπνισµα. Εγώ δυστυχώς καπνίζω και αυτό ήδη άρχισε να µ’ ενοχλεί. Προσέξτε µην σας παρασύρουν οι µεγάλοι στις σπηλιές της Χρυσοκάβας που πηγαίνουν να καπνίσουν, γιατί οι παιδονόµοι έχουν ήδη µάθει γι’ αυτές. Αφήστε που αν αποκτήσετε µία κακή συνήθεια στα 15 πολύ δύσκολα θα την αποβάλετε».
Όταν µετά από λίγες µέρες έφερε τα τετράδια διορθωµένα, ένας µαθητής σήκωσε το χέρι και ανήσυχος ρώτησε τον καθηγητή γιατί δεν διόρθωσε το γραπτό του. Γέλασε εκείνος καλόκαρδα και είπε: «Μην είσαι βιαστικός και µην περιµένεις την κρίση στην πρώτη σελίδα. Πήγαινε στο τέλος να δούµε τι έγινε».
Κάθισε ο µαθητής θορυβηµένος και άρχισε να γυρίζει µε αγωνία µία µία τις σελίδες του γραπτού του, µέχρι που έφτασε στο τέλος και τότε βρέθηκε ενώπιον µιας σελίδας, όπου, µε κόκκινο µελάνι και µεγάλα γράµµατα έγραφε: «Εάν επενέβαινα όπου ο εκδροµικός σου οίστρος σε παρέσυρεν εις την ∆ηµοτικήν, το τετράδιόν σου θα µετεβάλλετο εις πεδίον πολυαιµάκτου µάχης!!!».
Βαθµολογία δεν φαινόταν πουθενά. Στη αµηχανία του προσετέθη και αγωνία όταν ο Καθηγητής του ζήτησε να αναγνώσει την έκθεση «Εξερεύνηση της θάλασσας της Κερύνειας». Παρακολούθησαν όλοι τις κινήσεις των πολύχρωµων γύλων, τους αχινούς που άλλοι ήταν κατάµαυροι και µόνοι και άλλοι πολύχρωµοι µε πολλά στολίδια (πετραδάκια, όστρακα, φύκια) δείγµα ότι ήταν αυγοµένοι. Μπροστά τους πρόβαλλαν τα διάφορα σχήµατα των βράχων, οι σπηλιές, τα καµουφλαρισµένα στα θαλάµια τους χταπόδια και οι µαρτυριάρες πέρκες που τα φανέρωναν. Αραιά και που σκόρπια θραύσµατα από αµφορείς, κατάλοιπα άλλων εποχών. Κάποιες µαθήτριες δεν κατάφεραν να κρύψουν ένα επιφώνηµα φόβου όταν άκουσαν την περιγραφή για το κεφάλι της σµέρνας µε τα κοφτερά δόντια που µόλις πρόβαλλε στην έξοδο της κρύπτης της.
Ο βαθµός που πήρε η Έκθεση δεν έχει σηµασία. Το τετράδιο, καθώς και η µπλε µάσκα µε το µπαλάκι του πιγκ-πογκ στο σωλήνα για την αναπνοή του µικρού εξερευνητή, έµειναν για πάντα στην κατεχόµενη Κερύνεια σε βέβηλα χέρια.
Εκείνο που δεν έσβησε όµως ποτέ, είναι η ανάµνηση της διδασκαλίας µε αφορµή την αυθαίρετη χρήση της δηµοτικής.
«Η γλώσσα µας, παιδιά µου, είναι ζωντανός οργανισµός. Είναι η µόνη εννοιολογική γλώσσα στον κόσµο και η µοναδική µε τόσο µακρά πορεία. Η καθαρεύουσα, η δηµοτική, καθώς και οι ιδιωµατικές διάλεκτοι έχουν κοινές ρίζες. Κάθε µορφή της έχει την αξία και τη χρησιµότητά της. Γι’ αυτό και στην καθηµερινή µας επικοινωνία µπορούµε άνετα να χρησιµοποιούµε την καθοµιλουµένη, αλλά τίποτε δεν µας εµποδίζει να διανθίζουµε τον Λόγο µας µε φράσεις ή στοιχεία καθαρεύουσας. Ειδικά η Κυπριακή διάλεκτος έχει µια εκπληκτική συλλογή από λέξεις και φράσεις, που ανάγονται στον Όµηρο, και επιβεβαιώνουν την Ελληνική µας συνέχεια. ∆εν απέρριψα την έκθεση του συµµαθητή σας γιατί το θέµα του ήταν τέτοιο που η δηµοτική το απέδωσε πράγµατι καλύτερα. ∆εν θέλω όµως να πάρετε σαν δεδοµένο ότι θα κάνετε πάντα χωρίς συνέπειες ό,τι σας περνάει από το µυαλό. Η πειθαρχία σε κάποιους κανόνες είναι προϋπόθεση για πρόοδο και προκοπή».
Πέρασαν λίγες µέρες και ήρθε ένα πρωινό που κανείς δεν µπήκε στις τάξεις. Όχι όµως γιατί πήγαν περίπατο ή εκδροµή. Έπρεπε να αποχαιρετήσουν έναν συµπολίτη τους.
Ο Αντρέας είχε ήδη εγγραφεί στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών. Προηγείτο όµως το καθήκον προς την Πατρίδα. Την προηγούµενη χρονιά, οι Τούρκοι ανέσυραν τα όπλα από τις «κρύπτες» και παραµονή Χριστουγέννων, αιµατοκύλισαν την Κύπρο. Είχε αρχίσει η τελευταία φάση του µακρόπνοου σχεδιασµού της Τουρκίας για επανάκτηση της Κύπρου. Η Εθνική Φρουρά εδηµιουργήθη τότε για να ανακόψει αυτά τα σχέδια.
Ο επίδοξος ιατρός ντυµένος στο χακί καθόταν σε µια άκρη του στρατοπέδου απορροφηµένος στο διάβασµα ενός από τα πρώτα βιβλία που θα τον συντρόφευαν στο πρώτο έτος των σπουδών του. Τα κελαδίσµατα των πουλιών σταµάτησαν στο άκουσµα του άνανδρου, απροειδοποίητου πυροβολισµού. Μαζί µε το φοβισµένο πέταγµα των πουλιών, εκείνο το Μαρτιάτικο πρωινό, κατακερµατίστηκαν οι σκέψεις, διαλύθηκαν τα όνειρα, κι απέµεινε το ανοικτό βιβλίο, µατωµένο, στις πρώτες σελίδες….
Η εµπειρία πρωτόγνωρη για την µικρή µας πόλη. Το φέρετρο του 18χρονου φίλου µας κι αυριανού ιατρού, τυλιγµένο στην Ελληνική σηµαία. Παραστάτες οι νέοι εθνοφρουροί και σύσσωµη η Κερύνεια στην κατάµεστη εκκλησία και τον περίβολο του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.
Πριν από το «∆εύτε λάβετε τελευταίον ασπασµόν» ανέβηκε στο βήµα, δίπλα στο θρόνο του ∆εσπότη, ο νέος µας καθηγητής και µικροθείος του νεκρού.
Επικρατούσε απόλυτη σιωπή που την έσπασε η τρεµάµενη, αρχικά, φωνή του. Σιγά σιγά όµως µέσα από τον θλιµµένο καταβεβληµένο ψυχικά και σωµατικά εκφωνητή του επικήδειου ανεδήθη ο Έλληνας ∆άσκαλος, ο ζυµωµένος µε την παράδοση και την ιστορία, ο απόγονος των αγωνιστών της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας.
Ο χρόνος σβήνει από τη µνήµη τις λεπτοµέρειες αλλά ποτέ δε θα ξεχαστεί ένα µήνυµα που απευθυνόταν στους γυµνασιόπαιδες. Ακόµη και σήµερα νιώθω ότι αυτή η διδασκαλία Ελληνικών και Ελληνικότητος είναι χρήσιµη για όλους τους Κερυνιώτες, τους Κυπρίους, αλλά και κάθε κύτταρο του Ελληνισµού, όπου γης.
«Παιδιά µου, που έχετε το προνόµιο να σπουδάζετε στο Ελληνικό Γυµνάσιο Κερύνειας, είναι µεγάλη τιµή να είστε καλοί Μαθητές. Μόλις πάρετε το Απολυτήριο, σας περιµένει µια ακόµη µεγάλη αποστολή. Στη νέα ιδιότητά σας, θα αλλάξει ένα γράµµα. Θα γίνετε Μαχητές. Η θητεία δεν είναι βάρος, είναι ταυτόχρονα πεδίο προσφοράς αλλά και παιδείας. Για δυο χρόνια θα είσαστε Οπλίτες. Όταν µε το καλό εκπληρώσετε αυτό το καθήκον τα δύο πρώτα γράµµατα θα αλλάξουν θέση για να γίνετε Πολίτες. Αυτές οι τέσσερις λέξεις συνθέτουν τον ολοκληρωµένο άνθρωπο που κατευθύνεται από τις βασικές αξίες της γνώσης, της αγάπης της αλήθειας και της ελευθερίας.
Μην ξεχνάτε ότι ο µεγάλος τραγικός ποιητής µας Αισχύλος, µε τόση δόξα και διακρίσεις εν ζωή, επέλεξε να γραφεί στην επιτύµβια πλάκα του ότι ΠΟΛΕΜΗΣΕ ΣΤΟ ΜΑΡΑΘΩΝΑ. Φαίνεται ότι τον ακολουθούσε επιτακτικά η µνήµη της µεγαλειώδους θυσίας του αδελφού του Κυναίγειρου…. Έτσι κι εσείς, µην ξεχνάτε την θυσία του Αντρέα και τόσων άλλων ηρώων της Ελληνικής µας Κύπρου».