Γιώργος Τσιάκαλος*.
Πολλοί και πολλές συνάδελφοι αναρωτιούνται ποιες ταινίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να παρουσιάσουν με απλό, ενδιαφέροντα και, συνάμα, ιστορικά σωστό τρόπο την άνοδο του ναζισμού, τα συμφέροντα που υπηρετούσε, τους μηχανισμούς του χειραγώγησης, τη ρατσιστική καταπίεση και, τέλος, τα εγκλήματα και τα εκατομμύρια θύματά του.
Θεωρώ ότι η κλασική ταινία (1965) του σοβιετικού σκηνοθέτη Μιχάηλ Ρομ συνεχίζει μέχρι σήμερα να είναι ένα πραγματικό «σύγγραμμα», ιδιαίτερα για νέους ανθρώπους. Για την παραγωγή της χρησιμοποιήθηκαν ντοκουμέντα των επίσημων αρχείων του Γ’ Ράιχ και θεωρείται διεθνώς ως η πιο έγκυρη και πετυχημένη προσέγγιση στον κινηματογράφο και γι’ αυτό ως, ίσως, το καλύτερο εκπαιδευτικό υλικό. Στην Ελλάδα προβλήθηκε με όνομα που ανταποκρίνεται στον πρωτότυπο τίτλο, όμως σε άλλες χώρες χρησιμοποιήθηκε αρκετές φορές ο αγγλικός τίτλος Triumph Over Violence. Έχουν χρησιμοποιηθεί επίσης οι τίτλοι Echo of the Jackboot (στη Μεγάλη Βρετανία) και Trumps Over Violence (στις ΗΠΑ).
Είναι κατάλληλη για εκδηλώσεις με συζήτηση, αλλά μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί κεφάλαιο-κεφάλαιο (έτσι ονομάζει ο ίδιος ο σκηνοθέτης τα διάφορα τμήματα της ταινίας του που είναι αφιερωμένα σε κάποιο συγκεκριμένο θέμα, όπως η τέχνη των ναζιστών, ο ρόλος των παρελάσεων και των λαμπαδηδρομιών κλπ.) ως πυρήνας ακόμη και ενός ωριαίου μαθήματος.
Τα θέματα αφορούν, φυσικά, το μάθημα της Ιστορίας, αλλά επίσης την Τέχνη (εικαστικά, κινηματογράφος, χορός, μουσική, θέατρο), τη Βιολογία (ναζιστικές αντιλήψεις περί ανώτερων και κατώτερων φυλών), τη Γλώσσα (ναζιστική ρητορεία και χειραγώγηση), τη Λογοτεχνία (απαγορευμένοι συγγραφείς και βιβλία στην πυρά), την Ψυχολογία (πώς συνηθισμένοι άνθρωποι μπορούν να μετατραπούν σε δολοφόνους) και άλλα.
Οι εκπαιδευτικοί που θέλουν να χρησιμοποιήσουν την ταινία δεν χρειάζεται να έχουν ιδιαίτερες γνώσεις. Βεβαίως, είναι πιο παραγωγικό εάν έχουν επιπλέον υλικό σχετικό με το μάθημά τους, ώστε να μπορούν να δώσουν στους μαθητές και στις μαθήτριες τη δυνατότητα μεγαλύτερης ενασχόλησης με το θέμα.
Η ταινία υπάρχει στο διαδίκτυο (σε δύο μέρη) με ελληνικούς υπότιτλους.
*Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΙΑΚΑΛΟΣ γεννήθηκε το 1946 στο Σουφλί Έβρου και μεγάλωσε στην Αλεξανδρούπολη και στη Θεσσαλονίκη. Το 1964 μετανάστευσε στη Γερμανία. Σπούδασε Βιολογία, Γεωλογία/Παλαιοντολογία, Δημογραφία, Παιδαγωγική, Κοινωνιολογία και Πολιτικές Επιστήμες στο Αμβούργο, στο Κίελο και στο Ντόρτμουντ. Διδάκτορας των Φυσικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Κιέλου και Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης, δίδαξε στα Πανεπιστήμια του Ζίγκεν, του Όλντεμπουργκ και της Βρέμης, και στην Ανώτατη Παιδαγωγική Σχολή της Ρηνανίας. Από το 1984 είναι καθηγητής της Παιδαγωγικής Σχολής στο ΑΠΘ, της οποίας έχει εκλεγεί τρεις φορές Κο σμήτορας. Από τις αρχές της δεκαετίας του 60 δραστηριοποιήθηκε στην Αριστερά: υπήρξε στέλεχος της Νεολαίας Λαμπράκη, της ΕΔΑ και του φοιτητικού κινήματος στην προδικτατορική περίοδο, μέλος της εκπροσώπησης του ΠΑΜ στο εξωτερικό (1967-74), στέλεχος του ΚΚΕ Εσωτερικού και του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου, πρόεδρος του Ιδρύματος Νίκος Πουλαντζάς (1997-2005). Έγραψε πολλά επιστημονικά άρθρα και βιβλία, στα ελληνικά και στα γερμανικά. Πολλές ήταν και οι παρεμβάσεις του με άρθρα και σχόλια στα ΜΜΕ. Οι έρευνές του καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων (βιολογία της συμπεριφοράς, πτυχές της ζωής των μεταναστών, ρατσισμός, κριτική θεώρηση της εκπαίδευσης, κοινωνικά και εκπαιδευτικά δικαιώματα των μειονοτήτων κ.ά.). Στο επίκεντρο των ενασχολήσεων και των κειμένων του βρίσκεται σχεδόν πάντοτε η αναζήτηση των όρων και των προϋποθέσεων της ανθρώπινης αξιοπρέπειας μια αναζήτηση για την οποία επιμένει πως, πέρα από παιδαγωγική πρόταση, είναι το κεντρικό πολιτικό στοίχημα, το μεγάλο διακύβευμα του καιρού μας.
