Ο Ντόναλντ Τραμπ δηλώνει ότι μέρος των γερμανικών στρατευμάτων που σταθμεύουν στη Γερμανία θα εγκαταλείψουν τη χώρα, γιατί οι Γερμανοί “χρωστάνε” χρήματα στο ΝΑΤΟ. Ευσταθούν όμως αυτές οι αιτιάσεις;Οι εξαγγελίες Τραμπ δεν αποτελούν έκπληξη, αν αναλογιστεί κανείς ότι ήδη πριν από έναν χρόνο τόσο ο ίδιος ο πρόεδρος, όσο και ο απερχόμενος Αμερικανός πρεσβευτής στο Βερολίνο, Ρίτσαρντ Γκρενέλ, είχαν προειδοποιήσει ότι το Βερολίνο θα “τιμωρηθεί” για την “απροθυμία” του να δαπανήσει περισσότερα χρήματα για τον αμυντικό προϋπολογισμό του. Προ ημερών η αμερικανική εφημερίδα Wall Street Journal και το γερμανικό περιοδικό DER SPIEGEL επανέφεραν σενάρια για αποχώρηση περίπου 9.500 Αμερικανών στρατιωτών από τη Γερμανία ή μεταφορά τους στη γειτονική Πολωνία. Ωστόσο, ποτέ δεν υπήρξε επίσημη ενημέρωση προς το Βερολίνο από την πλευρά του Λευκού Οίκου.
Η γερμανική κυβέρνηση ενημερώθηκε αρμοδίως την ίδια ημέρα που ο Αμερικανός πρόεδρος έκανε δηλώσεις στην Ουάσιγκτον. Οι υπόλοιποι εταίροι στην Ατλαντική Συμμαχία έμαθαν τα νέα από τα μέσα ενημέρωσης. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από την απάντηση που έδωσε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, απαντώντας σε σχετικό ερώτημα της Deutsche Welle σε συνέντευξη τύπου στις Βρυξέλλες την Τρίτη. “Την περασμένη εβδομάδα επρόκειτο για μία ανεπιβεβαίωτη δημοσιογραφική πληροφορία, τώρα έχουμε την επιβεβαίωση. Πότε και πως θα υλοποιηθεί το εγχείρημα παραμένει ασαφές, γι’ αυτό είναι τώρα σημαντικό να υπάρξει διάλογος στα πλαίσια του ΝΑΤΟ”, ανέφερε ο γενικός γραμματέας της Ατλαντικής Συμμαχίας.
Ασάφεια ως προς τον αριθμό των Αμερικανών στρατιωτών
Ο Αμερικανός πρόεδρος δηλώνει ότι σήμερα σταθμεύουν στη Γερμανία συνολικά 52.000 Αμερικανοί στρατιώτες και ο αριθμός τους θα μειωθεί κατά το ήμισυ ή και κάτι παραπάνω. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με στοιχεία του αμερικανικού υπουργείου Άμυνας, στη Γερμανία υπηρετούν αυτή τη στιγμή 34.500 στρατιώτες, καθώς και πολιτικό προσωπικό, που ανέρχεται στους 25.000 εργαζόμενους. Ο ακριβής αριθμός των στρατιωτικών μεταβάλλεται, γιατί κάθε τόσο κάποιοι φεύγουν και αντικαθίστανται από νέους στρατιώτες, ή μεταβαίνουν προσωρινά για γυμνάσια στο πεδίο βολής του Γκράφενβερ, στο κρατίδιο της Ρηνανίας-Παλατινάτου. Αν όντως ο αμερικανικός σχεδιασμός προβλέπει την παραμονή 25.000 στρατιωτών στη Γερμανία, αυτό σημαίνει ότι θα αποχωρήσουν περίπου 9.500.
Μεγάλο μέρος των αμερικανικών δυνάμεων σταθμεύει σήμερα στην αεροπορική βάση του Ράμσταϊν, κοντά στην πόλη Κάιζερσλαουτερν, που θεωρείται σημαντικός κόμβος και βάση ανεφοδιασμού για επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή, το Αφγανιστάν, το Ιράκ, αλλά και αφρικανικές χώρες. Στη γειτονική πόλη Λάντστουλ λειτουργεί μεγάλο αμερικανικό στρατιωτικό νοσοκομείο. Στο Βισμπάντεν και τη Στουτγάρδη έχουν την έδρα τους τα γενικά επιτελεία για επιχειρήσεις στην Αφρική και την Ευρώπη. Το πεδίο βολής του Γκράφενβερ είναι το μεγαλύτερο που διαθέτει το ΝΑΤΟ. Στον οικισμό Ράινταλεμ σταθμεύει πτέρυγα μάχης της αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας με μαχητικά F-16. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η αποχώρηση ή μεταφορά των αμερικανικών δυνάμεων εκτός Γερμανίας θα είχε τεράστιο κόστος, ενώ και από στρατηγικής απόψεως η εξασθένηση της νατοϊκής παρουσίας στην κεντρική Ευρώπη δεν έχει νόημα. Η βασική αρχή που ισχύει στο ΝΑΤΟ είναι ότι η χώρα που αποστέλλει στρατεύματα στο εξωτερικό αναλαμβάνει να καλύψει και τα έξοδά τους. Κατά συνέπεια μόνο το 2019 οι ΗΠΑ είχαν καταβάλει περισσότερα από 30 δισεκατομμύρια δολάρια για τα στρατεύματά τους στην Ευρώπη. Πρόκειται για το 5% του συνολικού προϋπολογισμού του αμερικανικού Πενταγώνου. Δεν ευσταθεί λοιπόν ο ισχυρισμός του προέδρου Τραμπ ότι η Γερμανία “χρωστάει” λεφτά για τους Αμερικανούς στρατιώτες που σταθμεύουν στο έδαφός της. Κάθε χώρα πληρώνει για τα δικά της στρατεύματα. Για παράδειγμα, τα έξοδα για τους Γερμανούς στρατιώτες στο Αφγανιστάν καλύπτει η ίδια η Γερμανία και όχι ο προϋπολογισμός του ΝΑΤΟ.
Ποιος “χρωστάει” στο ΝΑΤΟ;
Ακατανόητος φαίνεται και ο ισχυρισμός του Ντόναλντ Τραμπ ότι η Γερμανία και άλλοι νατοϊκοί εταίροι εξαπατούν την Ατλαντική Συμμαχία επί σειρά ετών και χρωστούν δισεκατομμύρια. Το ΝΑΤΟ δεν είναι ένα είδος “κλαμπ” με συνδρομή. Κάθε χώρα-μέλος αναλαμβάνει να καλύψει τις δικές της αμυντικές δαπάνες. Από κει και πέρα προβλέπεται βέβαια ένας κοινός, μάλλον χαμηλός προϋπολογισμός ύψους 2,1 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως, για να καλυφθούν οι δαπάνες της έδρας του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες και συναφών υποδομών. Σε αυτόν οι ΗΠΑ και η Γερμανία θα καλύπτουν από το 2021 ίσο μερίδιο, δηλαδή το 16% των συνολικών κονδυλίων. Τα υπόλοιπα έξοδα διαμοιράζονται στα άλλα κράτη-μέλη της Συμμαχίας με βάση συγκεκριμένη ποσόστωση.
Το 2014, πριν ακόμη ορκιστεί πρόεδρος ο Ντόναλντ Τραμπ, τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ είχαν αναλάβει τη δέσμευση να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες τους σε ποσοστό 2% του εθνικού ΑΕΠ μέχρι το 2024. Μέχρι στιγμής οκτώ κράτη-μέλη εκπληρώνουν τον στόχο. Τα υπόλοιπα “βρίσκονται σε καλό δρόμο για να τον εκπληρώσουν”, όπως επισημαίνει κάθε τόσο ο γενικός γραμματέας της Συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ. Εκτιμάται πάντως ότι η Γερμανία δεν θα επιτύχει το όριο το 2024, αλλά κατά πάσα πιθανότητα το 2031. Σε απόλυτα μεγέθη, ωστόσο, ήδη σήμερα η Γερμανία έχει τον μεγαλύτερο αμυντικό προϋπολογισμό μετά τις ΗΠΑ. Μπορεί να λείπουν ακόμη μερικά δισεκατομμύρια για να επιτευχθεί ο στόχος του 2%, αλλά σε κάθε περίπτωση πρόκειται για εθνικές αμυντικές δαπάνες και όχι για “χρέη” απέναντι στις ΗΠΑ. Από κει και πέρα είναι δύσκολο να συγκριθούν οι αμυντικές δαπάνες όλων των κρατών-μελών, καθώς τα κριτήρια για τον υπολογισμό τους δεν είναι πάντοτε ενιαία. Για παράδειγμα, η Γαλλία εντάσσει στον αμυντικό προϋπολογισμό τις δαπάνες για την πυρόσβεση, ενώ η Γερμανία περιλαμβάνει στις αμυντικές δαπάνες τις συντάξεις αποστράτων του γερμανικού στρατού, της “Μπούντεσβερ”.
Μπερντ Ρίγκερτ
Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου
