Η γαλλοβουλγάρα συγγραφέας Τζ. Κρίστεβα αρνείται ότι υπήρξε πληροφοριοδότης των μυστικών υπηρεσιών της κομμουνιστικής Βουλγαρίας. Ο φάκελός της φαίνεται αυθεντικός, όμως έχει υποστεί αλλαγές.Η κρατική Υπηρεσία Κάθαρσης της Βουλγαρίας ανακοίνωσε πριν από ένα περίπου μήνα ότι η διάσημη γαλλοβουλγάρα ψυχαναλύτρια, συγγραφέας και διανοούμενη Τζούλια Κρίστεβα είχε εργαστεί ως πράκτορας της μυστικής υπηρεσίας εξωτερικού της Βουλγαρίας (NRS) την κομμουνιστική περίοδο. Στον φάκελο με το κωδικό όνομα «Σαμπίνα» αναφέρονται υπηρεσίες που φέρεται να προσέφερε μεταξύ 1971 και 1973.

Η Τζούλια Κρίστεβα γεννήθηκε στη Βουλγαρία και μετανάστευσε το 1965 με υποτροφία στη Γαλλία, όπου ξεκίνησε τα επόμενα χρόνια ακαδημαϊκή καριέρα. Το 1973 έγινε καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Paris VII. Απέκτησε φήμη ερμηνεύοντας τα έργα του ρώσου θεωρητικού της λογοτεχνίας Μιχαήλ Μπαχτίν στη Δυτική Ευρώπη, καθώς και μέσα από τη θεμελίωση της θεωρίας της διακειμενικότητας. Επιπλέον εργάστηκε στον τομέα της φεμινιστικής ψυχανάλυσης και συνέγραψε μια σειρά μυθιστορημάτων με αυτοβιογραφικά στοιχεία.

Η ίδια η Κρίστεβα αρνείται ότι υπήρξε πράκτορας της NRS, ισχυριζόμενη ότι η βουλγαρική μυστική αστυνομία επί κομμουνισμού (DS) πλαστογράφησε τον φάκελό της. Πάντως και η μελέτη του φακέλου που αναρτήθηκε από τη βουλγαρική Υπηρεσία Κάθαρσης στο διαδίκτυο δείχνει ότι η "Σαμπίνα" ήταν πολύ ασυνεπής στα παρισινά ραντεβού της με τους ανθρώπους της NRS, αλλά και ό, τι τους έλεγε ήταν μάλλον γνωστό και χιλιοειπωμένο.

Ο Κρίστοφερ Νέρινγκ, διευθυντής του Τμήματος Ερευνών του Γερμανικού Μουσείου Κατασκοπείας στο Βερολίνο, που έχει κάνει πολυετείς έρευνες στο Αρχείο της DS στη Σόφια, καταθέτει στην DW τη δική του εκτίμηση: «Ο φάκελος φαίνεται να είναι εντελώς αυθεντικός. Το να έχουν πλαστογραφηθεί εξ ολοκλήρου τα διαθέσιμα έγγραφα το θεωρώ αμφίβολο και δεν υπάρχουν οποιεσδήποτε ενδείξεις για κάτι τέτοιο», εκτιμά ο Κρ. Νέρινγκ, υπογραμμίζοντας ότι «δεν υπάρχει κάποιο προηγούμενο, κατά το οποίο η DS να έχει πλαστογραφήσει έναν ολόκληρο φάκελο. Μεμονωμένα έγγραφα σίγουρα, αλλά όχι το σύνολο».

Επανειλημμένες παρεμβάσεις και τροποποιήσεις του φακέλου

Υπάρχουν λίγες δηλώσεις της Τζούλιας Κρίστεβα με σαφώς πολιτικό περιεχόμενο. Μαζί με τον σύζυγό της Φιλίπ Σολέρ υπήρξε μέλος της συντακτικής ομάδας του πρωτοποριακού περιοδικού Tel Quel, το οποίο πέρασε τη δεκαετία του 1970 μια φιλομαοϊκή περίοδο. Το 1974 η Τζ. Κρίστεβα ταξίδεψε στην Κίνα, εκφράζοντας τον θαυμασμό της για το μείγμα αισθητικού εξωτισμού και σοσιαλιστικής κρατικής οργάνωσης. Την έξαρση της βίας που υπήρξε την ίδια περίοδο στην Κίνα, η Κρίστεβα και οι συνταξιδιώτες της δεν φάνηκε να την αντιλαμβάνονται ιδιαίτερα.

Σε ό,τι αφορά την πατρίδα της, τη Βουλγαρία, αυτή παρουσιαζόταν σε κείμενα της Κρίστεβα ως μυθική χώρα, από τη μια λίκνο της σλαβικής γραπτής παράδοσης και από την άλλη τόπος των μακάριων παιδικών της χρόνων.

Σε κάθε περίπτωση ο φάκελος «Σαμπίνα» είναι εμφανώς ελλιπής, εκτιμά ο Κρίστοφερ Νέρινγκ, υπογραμμίζοντας ότι λείπουν από αυτόν «βασικά έγγραφα (…) και έγινε νέα αρίθμηση των σελίδων του». Όπως τονίζει ο διευθυντής του Τμήματος Ερευνών του Γερμανικού Μουσείου Κατασκοπείας στο Βερολίνο, «μόλις το 1990/91 έγινε μαζική εκκαθάριση του αρχείου της DS, πάνω από 40% των φακέλων καταστράφηκαν, από τουλάχιστον το 75% αφαιρέθηκαν ορισμένα έγγραφα. Ο φάκελος 'Σαμπίνα' μπορεί να είχε την ίδια τύχη, κάτι που σημαίνει ότι ο φάκελος περιείχε κι άλλα έγγραφα Ίσως μάλιστα η Κρίστεβα να προστατεύθηκε με την αφαίρεση εγγράφων. Ίσως να προσπάθησε να εκβιάσει κάποιον. Αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία γι' αυτό. Σε κάθε περίπτωση ο φάκελος 'Σαμπίνα' μετά το 1973 χρησιμοποιήθηκε επανειλημμένα και τροποποιήθηκε», επισημαίνει ο γερμανός ειδικός.

Αλεξάντερ Αντρέεφ, NZZ / Άρης Καλτιριμτζής

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ