Συνέντευξη του Αντώνη Αλιμπέρτη
στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη.
Η Σπιναλόγκα έγινε γνωστή από το μυθιστόρημα της Βικτώριας Χίσλοπ «Το νησί». Η Αγγλίδα συγγραφέας χρησιμοποίησε τη λέξη νησί όπου περιέκλειε όλο το μυστήριο μιας κρυμμένης ιστορίας. Το μυθιστόρημα έγινε μπεστ –σέλερ και ο κόσμος άρχισε να επισκέπτεται την Σπιναλόγκα και ευρύτερα την Κρήτη.
Ο Αντώνης Αλιμπέρτης έγραψε ένα όμορφο βιβλίο ,για το νησί Σπιναλόγκα, που το πλούτισε με υπέροχες φωτογραφίες. Έτσι η ξενάγηση στην Σπιναλόγκα γίνεται με μια υπέροχη αφήγηση.
Θα ήθελα να σας συγχαρώ για την όμορφη έκδοση που κάνατε με το βιβλίο- λεύκωμα «Σπιναλόγκα, το νησί των ζωντανών νεκρών» εκδόσεις Μύστις. Αλήθεια πώς ξεκίνησε ή όλη ιδέα για να γραφεί το βιβλίο;
Πρέπει να ήταν το 2006, τότε που οι εκδόσεις Μύστις, εξειδικευμένες σε ότι αφορά την Κρήτη, μου ζήτησαν να γράψω ένα οδηγό με τίτλο «Ακολουθήστε μας στην Σπιναλόγκα». Διάβασα σχετικά βιβλία, επισκέφτηκα το νησ
άκι τρεις-τέσσερες φορές από την Πλάκα με βάρκα και από το Άγιο Νικόλαο με καΐκι, έβγαλα ένα σωρό φωτογραφίες και έγραψα τον οδηγό. Μέσα μου όμως ωρίμαζε ένα παραμύθι, που δεν άργησε να εκδοθεί με τίτλο «Καλημέρα Κυρά Σπιναλόγκα» και ένα άλμπουμ σχετικό με το νησί. Με την έκδοση του βιβλίου της Βικτώρια Χίσλοπ «Το Νησί» μου ζητήθηκε να γίνει το σχετικό βιβλίο-λεύκωμα, που, βέβαια, απαιτούσε νέες επισκέψεις στο νησί και νέες έρευνες σχετικές με τους λεπρούς.
Μπορείτε να μας προσδιορίσετε την γεωγραφική θέση της νήσου Σπιναλόγκα;
Η Σπιναλόγκα βρίσκεται στην είσοδο του κόλπου του Κόρφου ή της Ελούντας, απέναντι από το χωριό Πλάκα και κλίνει το πέρασμα για το φυσικό λιμάνι που δημιουργείται από την χερσόνησο του Βρουχά με το ακρωτήρι του Άγιου Γιάννη και τη Νήσο Κολοκύθα. Πρόκειται για το καλύτερο φυσικό λιμάνι της Κρήτης μετά τη Σούδα και για αυτό οι Ενετοί το είχαν οχυρώσει όπως είχαν κάνει και στη Σούδα.
Η Σπιναλόγκα αν και είναι ένα μικρό νησάκι απόκτησε μεγάλη φήμη και είναι γνωστή σε όλη την Ελλάδα. Από πού πήρε τη φήμη της;
Προφανώς και ήταν γνωστή από τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν εκτοπίζονταν εκεί όχι μόνο οι λεπροί της Κρήτης, αλλά και όλης της Ελλάδας. Έγινε σαφώς γνωστότερη με την εντατικοποίηση του τουρισμού μετά το 1970- σημειωτέων ότι το τοπίο της Ελούντας, του Πόρου, της Κολοκύθας και της Σπιναλόγκας είναι μαγευτικό -και, βέβαια, η φήμη της μεταδόθηκε ακόμη περισσότερο μετά την έκδοση του βιβλίου «Το Νησί» της Βικτώριας Χίσλοπ.
Από πότε η Σπιναλόγκα αρχίζει να φιλοξενεί αρρώστους που είχαν την ασθένεια της λέπρας ; Πότε έκλεισε και που μεταφέρθηκαν οι άρρωστοι;
Η Σπιναλόγκα άρχισε να δέχεται λεπρούς το 1904, κάτω από άθλιες συνθήκες με σχεδόν μηδενικό νοσοκομειακό προσωπικό και έκλεισε το 1957, επειδή η ασθένεια μπορούσε πλέον να θεραπευτεί. Πράγματι, το 1948 βρέθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες το κατάλληλο φάρμακο. Οι τελευταίοι λεπροί μεταφέρθηκαν στο Νοσοκομείο Λοιμωδών Νόσων Αγία Βαρβάρα, στην Αθήνα
Στην Σπιναλόγκα έστειλαν τους βαριά άρρωστους. Υπήρχε ελπίδα να ιαθεί ένας ασθενής και να γυρίσει πίσω πάλι στην οικογένειά του;
Μέχρι την ανακάλυψη του φαρμάκου κατά της Λέπρας το 1948 δεν υπήρχε η παραμικρή περίπτωση επιστροφής του ασθενούς στην οικογένειά του από το « Κολαστήριο», όπως το ονόμαζαν τότε. Αυτός ήταν και ο λόγος που πολλοί πνίγηκαν προσπαθώντας να διασχίσουν κολυμπώντας το θαλάσσιο στενό ανάμεσα στη Σπιναλόγκα και την Πλάκα για να αισθανθούν και πάλι ελεύθεροι.
Μου έκανε εντύπωση ότι η κοινότητα του νησιού ήταν άρτια οργανωμένη. Είχε σχολείο με δάσκαλο, σατιρικό έντυπο, θέατρο, κινηματογράφο, υπηρεσία καθαριότητας και διοίκηση. Είχαν λοιπόν τόσο σθένος οι άρρωστοι για να κάνουν τόσα σπουδαία πράγματα;
Με την άφιξη, ορισμένων μορφωμένων ασθενών από την Αθήνα, όπως ήταν ο Επαμεινώνδας Ρεμουντάκης, τριτοετής φοιτητής της Νομικής, δημιουργήθηκε ένας Σύλλογος «Η Αδελφότητα Ασθενών της Σπιναλόγκας» ο οποίος δραστηριοποιήθηκε και έτσι άλλαξαν προς το καλύτερο τα πράγματα.
Σημαντικός παράγοντας γράφετε ήταν η αλληλοβοήθεια. Σε τι τομείς αναπτύχθηκε η αλληλοβοήθεια;
Ο καθένας πρόσφερε ότι μπορούσε για την κοινότητα, από την παραγωγή λαχανικών και τροφίμων μέχρι την βοήθεια για την καθαριότητα του χώρου, την δεντροφύτευση, τον καλλωπισμό, τη σχολική φροντίδα και την διασκέδαση.
Ο Μανώλης Φουντουλάκης που νοσηλεύτηκε στο νησί λέει ότι «από μια στιγμή και μετά το νησί δεν ήταν πλέον κολαστήριο. ‘Ήταν ένα χωριό εγκλείστων, με τους καλούς και τους κακούς, τους τζαναπέτηδες και τους ζεμανφουτίστες». Συμφωνείτε με την περιγραφή του; Τι άλλο έχετε να προσθέσετε;
Νομίζω ότι είχε απόλυτα δίκαιο. Προσπαθούσαν πράγματι να συνεχίσουν τη ζωή τους σαν να μην συνέβαινε τίποτα. Εξάλλου δεν είχαν καμιά άλλη εναλλακτική λύση.
Από τις παλιές φωτογραφίες διαπιστώνουμε ότι υπήρχε μια άρτια οργανωμένη πολιτεία. Γιατί όταν σταμάτησε η λειτουργία της Σπιναλόγκας εγκαταλείφθηκαν τα πάντα στην τύχη τους;
Πρόκειται, προφανώς, για φαινόμενο καθαρά ελληνικό. Υπάρχουν τόσα πολλά παραδείγματα μνημείων, τειχών, κτηρίων, περιοχών ανώτερου κάλλους που αφέθηκαν και αφήνοντε ακόμη και σήμερα στην τύχη τους. Μου θυμίζουν τους προγόνους μας που κορόιδευαν τους κουτόφραγκους που μάζευαν τις πέτρες (τα αρχαία μας) και τα έπαιρναν μαζί τους. Όλα αυτά, βέβαια, μέχρι να βρεθεί κάποιος που να βλέπει λίγο παρά πέρα από το σήμερα.
Μπαίνοντας με το πλοίο στην Σπιναλόγκα αισθάνεσαι δέος. Ένα νησί μου μοιάζει με φρούριο και στην μέση του ένα άδειο κουφάρι. Έχει γίνει κάποιο σχέδιο ανακαίνισης της ξεχασμένης πολιτείας της Σπιναλόγκας;
Πρώτα δεν μπαίνεις με το πλοίο στην Σπιναλόγκα, φτάνεις μέχρι την αποβάθρα. Δεύτερο το νησί δεν μοιάζει με φρούριο, ήταν και είναι ένα από τα καλύτερα βενετσιάνικά φρούρια της Κρήτης. Φανταστείτε ότι έπεσε στα χέρια των Τούρκων το 1715, δηλαδή 46 χρόνια μετά την Πτώση του Χάνδακα (του σημερινού Ηρακλείου) και 68 από την κατάκτηση της Κρήτης.
Έχει γίνει βέβαια μερική ανακαίνιση, αλλά θα ήταν πολύ ωραιότερα εάν υπήρχαν χρήματα να γίνει πλήρη ανακαίνιση. Τότε θα μιλούσαμε για ένα απίστευτο κόσμημα.
Πριν από λίγα χρόνια η Σπιναλόγκα έγινε διάσημη σε όλο τον κόσμο από την επιτυχημένη έκδοση του μυθιστορήματος «Το νησί » της Βικτώριας Χίσλοπ. Είχε θετικά στοιχεία η όλη αυτή διαφήμιση για το νησί αλλά και ευρύτερα για την όλη περιοχή;
Η έκδοση του μυθιστορήματος «Το Νησί» είχε σίγουρα θετικά στοιχεία. Ορισμένοι μιλούν για 2000 επισκέπτες την ημέρα, την καλοκαιρινή περίοδο. Μην ξεχνάμε, όμως, ότι η όλη περιοχή είναι πανέμορφη.
Κλείνοντας το βιβλίο σας είχα την ικανοποίηση ότι διάβασα ένα σπουδαίο βιβλίο. Τι ανταπόκριση είχε το βιβλίο σας στο αναγνωστικό κοινό;
Δυστυχώς στην Ελλάδα μας περνάμε μια άσχημη οικονομική περίοδο και δεν είναι ότι το καλύτερο για ένα τέτοιο βιβλίο. Το ξενόγλωσσο όμως -υπάρχει και στα αγγλικά- πάει πολύ καλύτερα.
Ετοιμάζετε κάτι καινούργιο;
Αυτή τη στιγμή είναι στα σκαριά ένα βιβλίο για το οποίο έχω αφιερώσει μια ζωή -από το 1980 μέχρι σήμερα- και έχει τίτλο «Οι αυτοφυείς Ορχιδέες της Ελλάδας». Στις 620 περίπου σελίδες του θα περιέχει πάνω από 280 είδη, υποείδη και ποικιλίες αυτών των πανέμορφων λουλουδιών και γύρω στις 1200 φωτογραφίες με τις οποίες θα προσπαθήσω να αναδείξω όλο αυτό τον απίστευτο πλούτο που έχουμε στη χώρα μας και που λίγοι γνωρίζουν.
Ποια βιβλία θα μας προτείνατε για να γνωρίσουμε καλύτερα το νησί σας την Κρήτη;
Υπάρχουν πολλά αξιόλογα βιβλία που αναδεικνύουν την Κρήτη από τις εκδόσεις Mystis όπως:
ΚΡΗΤΗ του Αντώνη Βασιλακη
Οι ομορφότερες παραλίες της Κρήτης των Galla-Buonsanti
Οι πιο ωραίες εκδρομές στην Κρήτη των Galla-Buonsanti
Θα σας προτείνω και μερικά δικά μου πάντοτε από τις εκδόσεις Mystis:
«Τα Βότανα της Κρήτης»
«Το παλιό Ρέθυμνο και η Φορτέτζα του»
« Ακολουθήστε μας στο Φαράγγι της Σαμαριάς»
